بازخوانی انتصاب‌های انجام شده از سوی بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی در خراسان| احکام امام (ره) برای مشهد

به گزارش شهرآرانیوز، مشهد و خراسان از  دیرباز  جایگاه بسیار رفیعی در قاموس اداره کنندگان این مرزوبوم داشته است و دارد. حاکمان و رهبران کشور در دوره‌های مختلف با صدور احکام گوناگون، سعی در اداره بهتر این خطه که با وجود بارگاه حضرت ثامن (ع) و مزار حکیم توس، فرهنگی‌ترین بخش ایران محسوب می‌شود، داشته اند و دارند.

کافی است اندکی سر در اوراق تاریخ ببرید و احکام گوناگونی را که برای اداره این سرزمین توسط حاکمان کوچک و بزرگ ایران صادر شده است، مرور کنید، تا با این حقیقت آشنا شوید. تغییر رژیم حاکم بر ایران، پس از  انقلاب سال ۱۳۵۷  نه تنها در این امر خللی وارد نکرد، بلکه با توجه به اسلامی بودن نظام جدید و استقرار مجموعه عظیم آستان قدس رضوی در مشهد، سبب تأکید بر این مهم هم شد، به نحوی که بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی در طول دوران کمتر از ده ساله رهبری ایران اسلامی، بار‌ها دست به قلم بردند و با صدور احکام مختلف، در بهبود شرایط اداره خراسان و مشهد کوشیدند. در  ذیل، احکام صادر شده توسط امام خمینی (ره) را برای آینده مشهد و آستان قدس با هم مرور می‌کنیم.

انتصاب سرپرست آستان قدس

نخستین حکم صادره از سوی رهبر کبیر انقلاب اسلامی بازگوکننده نگاه خاص و عمیق ایشان به جایگاه آستان قدس رضوی در منظومه فرهنگی سیاسی جدید ایران اسلامی است. ایشان سه روز بعد از به ثمر نشستن انقلاب مردم بر ضد خاندان پهلوی در روز ‏‏ ۲۵ بهمن ۱۳۵۷، زمانی که هنوز در مدرسه علوی تهران ساکن بودند، طی حکمی حجت الاسلام شیخ عباس واعظ طبسی را به عنوان سرپرست آستان قدس منصوب کردند. متن این حکم که در صفحه ۱۴۳، جلد ۶ صحیفه امام (ره) درج شده است، به شرح زیر است: 

«بسم ا...  الرحمن الرحیم‏. خدمت جناب مستطاب حجت الاسلام آقای شیخ عباس واعظ طبسی دامت‏‎ ‎‏افاضاته، ‏پس از اهدای سلام و تحیت، تا تعیین تولیت برای آستان مقدس حضرت ثامن الائمه ‎‏-صلوات ا... و سلامه علیه و علی آبائه الطاهرین-جناب عالی برای سرپرستی آن آستان‏‎ ‎‏مقدس منصوب هستید. لازم است با کمال جدیت و به طور دقیق حفاظت از متعلقات‏‎ ‎‏آنجا، خصوصا کتابخانه و خزینه و محتویات ضریح مقدس و موقوفات و سایر آنچه‏‎ ‎‏مربوط است به آن آستان مقدس بفرمایید و از حیف ومیل و ضیاع‏‎ اموال جلوگیری‏‎ ‎‏نمایید. حضرات خدام محترم با جناب عالی در این امر لازم تشریک مساعی خواهند نمود. ‏‎ ‎‏والسلام علیکم و رحمه ا.... ‏»

این متن بازگوکننده نگاه خاص رهبر کبیر انقلاب به داشته‌های فرهنگی آستان قدس، خاصه کتابخانه و موزه و همچنین حوزه اقتصادی آن است و به سرپرست جدید آستان درباره حیف ومیل و تباه شدن آن‌ها هشدار می‌دهد.

‎۳ حکم قضایی

بنیان گذار کبیر انقلاب پس از مشخص کردن تکلیف آستان قدس، مهم‌ترین راهکار برای بهبود شرایط خراسان را مسائل قضایی تشخیص و دومین حکم خود درباره خراسان را به انتخاب قاضی شرع دادگاه‌های انقلاب اسلامی در خراسان اختصاص می‌دهند. ایشان در ۲۴ فروردین ۱۳۵۸ پس از گذشت چند روز از اقامتشان در قم، طی حکمی حجت الاسلام آقای شیخ علی  تهرانی را به عنوان قاضی شرع دادگاه‌های انقلاب استان خراسان‏ منصوب می‌کنند. 

البته این حکم چهارماه بعد از سوی بنیان گذار کبیر انقلاب نقض می‌شود و امام خمینی (ره) با صدور حکمی برای حاج شیخ احمد مطهری، وی را جایگزین او در دستگاه قضایی خراسان می‌کنند. رهبر کبیر انقلاب سپس در ۸ مهر ۱۳۵۸ درحالی که هنوز در قم ساکن اند با صدور حکمی دیگر آقای اسماعیل فردوسی پور را نیز به سمت قاضی شرع دادگاه انقلاب مشهد منصوب می‌کنند.

‏‏تثبیت نخستین حکم

امام خمینی (ره) در اقدام بعدی خود درحوزه امور مرتبط با آستان قدس، براساس آنچه دیده و شنیده اند در حکمی عباس واعظ طبسی را که تا پیش ازاین سرپرست آستان قدس بوده است به سمت تولیت این مجموعه منصوب می‌کنند. در این حکم که ۱۵ فروردین ۱۳۵۹، یعنی هنگام سکونت بنیان گذار انقلاب اسلامی در دربند شمیران صادر و در صفحه ۲۲۴، جلد ۱۲ صحیفه امام (ره) منتشر شده، خطاب به حجت الاسلام آقای حاج شیخ عباس واعظ طبسی آمده است:

«نظر به سابقه‌ای که جناب عالی در اداره امور آستان مقدس حضرت ثامن الائمه -صلوات ا... و سلامه علیه و علی آبائه الطاهرین- دارید و اعتمادی که در این باره به‏‎ ‎‏جناب عالی می‌باشد، به سمت تولیت آن آستانه مقدسه منصوب می‌شوید تا با کمال جدیت‏‎ ‎‏و به طور دقیق از متعلقات آنجا، خصوصا کتابخانه و خزینه و محتویات ضریح مقدس و‏‎ ‎‏موقوفات و سایر متعلقات آن آستان مقدس محافظت کامل را بفرمایید و از حیف ومیل و‏‎ ‎‏ضیاع اموال جلوگیری نمایید و حضرات خدام محترم نیز با جناب عالی در این امر لازم‏‎ تشریک مساعی خواهند نمود‏‏‏ و آنچه لازم به تذکر است، این مطلب می‌باشد که هیچ یک از نهاد‌های جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی، مانند جهادسازندگی و همچنین وزارت ارشاد ملی و یا اشخاص عادی، حق‏‎ ‎‏دخالت در موقوفات و سایر متعلقات آستان قدس را ندارد. از خدای تعالی موفقیت‏‎ ‎‏همگان را در انجام وظایف الهی مسئلت دارم. والسلام علیکم و رحمه ا... و برکاته. ‏»

‎حکمی برای امام جمعه مشهد

معمار کبیر انقلاب اسلامی در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۵۹ در حالی که به تازگی در جماران مستقر شده بودند، حکمی جدید درباره مسائل فرهنگی مذهبی مرتبط با مشهد صادر کردند. ایشان که تا آن زمان به احترام شیخ غلامحسین ترک (یا همان عبدخدایی) -که از دوران پیش از انقلاب به صورت خودجوش اقدام به برگزاری نماز جمعه در مشهد می‌کرد- از انتصاب امام جمعه برای مهم‌ترین شهر مذهبی کشور خودداری کرده بودند، با فوت این روحانی مبارز، در حکمی آیت ا... شیخ ابوالحسن شیرازی را به عنوان امام جمعه مشهد منصوب کردند. 

در این حکم که متن آن در صفحه ۴۴۵، جلد ۱۲ صحیفه امام (ره) منتشر شده، آمده است: «جناب مستطاب حجت الاسلام آقای حاج شیخ ابوالحسن شیرازی دامت افاضاته، بدین وسیله جناب عالی به سمت امام جمعه در شهر مقدس مشهد منصوب می‌شوید که‏‎ ‎‏ان شاءا...  تعالی ضمن انجام این فریضه بزرگ الهی، اهالی محترم را به وظایف مهم‏‎ ‎‏اسلامی و انقلابی که در این برهه از زمان دارند، آشنا ساخته و در حفظ اتحاد و همبستگی‏‎ ‎‏آنان بکوشید. بدیهی است اهالی محترم -ایّدهم ا... تعالی- نیز فرصت را مغتنم شمرده، در‏‎ ‎‏انجام هر چه باشکوه‌تر نماز جمعه همکاری‌های لازمه را خواهند نمود. از خدای تعالی‏‎ ‎‏توفیق همگان را مسئلت دارم. والسلام علیکم و رحمه ا.... ‏»

‏‏عفو خاص

۲۷ شهریور ۱۳۶۱ و در آستانه عید قربان، بار دیگر حکمی خاص درباره مردم خراسان از سوی بنیان گذار انقلاب اسلامی صادر می‌شود. در این روز و در پی درخواست حجت الاسلام والمسلمین سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، رئیس وقت دیوان عالی کشور، امام خمینی (ره) با عفو تعدادی از زندانیان خراسانی به مناسبت عید قربان موافقت می‌کند. 

موسوی اردبیلی در متن درخواست خود خطاب به بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی آورده است: «‏‏محضر مبارک حضرت آیت ا...  العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ‎‏ایران مدظله العالی. احتراما، به پیوست صورت اسامی چهارصد و شصت و پنج (۴۶۵) نفر از محکومین مواد مخدر‏‎ ‎‏استان خراسان که به تقاضای دادستان و تأیید حاکم شرع به مناسبت عید سعید قربان مشمول عفو یا‏‎ ‎‏تخفیف در مجازات شده اند، جهت تصویب تقدیم می‌گردد. ‏ سید عبدالکریم موسوی اردبیلی‏‏.»

‏‏امام خمینی (ره) هم در ذیل متن این درخواست که در صفحه ۴۷۲، جلد ۱۶ صحیفه امام (ره) منتشر شده است، چنین پاسخ داده اند: «‏‏موافقت می‌شود. ‏‎» ناگفته نماند که این حکم ازآن جهت مهم است که به طور معمول درخواست عفو برای زندانیان کل کشور -و نه یک محدوده جغرافیایی خاص- مورد قبول واقع می‌شده است و این از موارد نادری است که عفو مردم یک خطه خاص مورد پذیرش قرار گرفته است.

‏‏درخواست تعمیر مقبره مدرس

پیام بعدی بنیان گذار کبیر انقلاب در حوزه خراسان هم باز خطاب به تولیت آستان قدس است. در این پیام که ‏‏ ۲۸ شهریور ۱۳۶۳ از جماران صادر شده است، امام خمینی (ره) خواستار ‏‏تعمیر و بازسازی آرامگاه شهید مدرس ‏ شده اند. متن این پیام که در صفحه ۷۴ جلد ۱۹ صحیفه امام (ره) منتشر شده، به شرح ذیل است: «در عصر شکوفایی انقلاب اسلامی، بزرگداشت مجاهدی عظیم الشأن و متعهدی‏‎ ‎‏برومند و عالم بزرگواری که در دوران سیاه اختناق رضاخانی می‌زیست، لازم می‌باشد؛ ‏‎ ‎‏زیرا در زمانی که قلم‌ها شکسته و زبان‌ها بسته و گلو‌ها فشرده بود، او از اظهار حق و ابطال‏‎ ‎‏باطل دریغ نمی‌کرد.»

‏‏ حکمی برای تأمین منزل طلاب

آخرین حکمی که بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی درباره مسائل مرتبط با خراسان صادر کرده اند، برخلاف اغلب حکم‌های قبلی دستوری اجتماعی اقتصادی است. 

در این حکم که ۱۹ آبان ۱۳۶۷ خطاب به رئیس دیوان عالی کشور، آیت ا... سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، صادر شده و در صفحه ۱۸۶، جلد ۲۱ صحیفه امام (ره) درج شده، برپایه درخواست حجت الاسلام سید هاشم رسولی محلاتی آمده است: «مبلغ ۱۵ میلیون تومان دراختیار آقای رسولی برای خانه سازی طلاب علوم دینیه‏‎ ‎‏مشهد قرار دهید. ان شاءا... موفق باشید؛ با مراعات جهات شرعی. ‏» گفتنی است آقای رسولی محلاتی طی نامه‌ای به تاریخ ۱۹ آبان ۱۳۶۷ به محضر امام خمینی (ره)، از واگذاری قطعه زمینی در مشهد مقدس که از محل اعتبارات و وجوهات در اختیار قوه قضاییه قرار گرفته بود به عنوان هزینه اولیه احداث این مجتمع دینی خبر می‌دهد.