علت ورود ارشاد به حوزه VOD پس از نهی صریح قانون چیست؟

به گزارش شهرآرانیوز، سال گذشته با درخواست مجوز تقریباً همه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر از سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی، جایگاه این سازمان در اولین سال فعالیت آن تثبیت شد. وقتی چند صباح قبل از آن رهبر انقلاب در نامه‌ای به رئیس‌جمهور تأکید کردند که «مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیری در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصراً بر عهده سازمان صداوسیماست.»، پیرو این دستور، رئیس قوه قضائیه با صدور بخشنامه‌ای اعلام کرد که هرگونه فعالیت در زمینه «صوت و تصویر فراگیر» صرفاً در صورت اخذ مجوز از صداوسیما مجاز است.

جزئیات بخشنامه حجت‌الاسلام و المسلمین سیدابراهیم رئیسی بدین شرح است: «با عنایت به نظریه تفسیری مورخ 1379/7/10 شورای نگهبان ذیل اصول 44 و 175 قانون اساسی و ابلاغیه مقام معظم رهبری مد ظله العالی مورخ 1394/6/22 خطاب به رئیس جمهور محترم، مبنی بر اینکه مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصراّ بر عهده سازمان صدا و سیما است، ضروری است مراجع قضایی و ستادی قوه قضاییه هرگونه استعلام درباره صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی را از حیث پروانه فعالیت، مقررات و موضوعات مرتبط از سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی به‌عمل آورند. بدیهی است هرگونه فعالیت در این زمینه بدون مجوز آن سازمان غیرمجاز است.»

در نظریه شورای نگهبان که به‌درخواست علی لاریجانی رئیس وقت صداوسیما ارائه شده بوده، آمده است: «نظریه تفسیری در خصوص اصل چهل و چهارم قانون اساسی: مطابق نصّ صریح اصل چهل و چهارم قانون اساسی در نظام جمهوری اسلامی ایران رادیو و تلویزیون دولتی است و تأسیس و راه‌اندازی شبکه‌های خصوصی رادیویی و تلویزیونی به‌هرنحو، مغایر این اصل می‌باشد، بدین جهت انتشار و پخش برنامه‌های صوتی و تصویری از طریق سیستم‌های فنی قابل انتشار فراگیر (همانند ماهواره، فرستنده، فیبرنوری و غیره) برای مردم در قالب امواج رادیویی و کابلی غیر از سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران خلاف اصل مذکور است.»

حال سؤال جدی این است: چرا این روزها آن‌قدر موضوع قرار دادنِ "VOD"ها علیه تلویزیون یا راه‌اندازی‌های تلویزیون اینترنتی مطرح می‌شود؟ علاوه بر اینکه برخی از سیاسیون با دوگانه‌سازی تلاش بر آشفته کردن فضای کشور دارند، پاسخ این پرسش را باید در تعریف "صوت و تصویر فراگیر" بیابیم.  آیا «صوت و تصویر فراگیر» فقط شامل پخش زنده می‌شود یا «وی‌اودی / VOD» ویدیوکلوب‌های اینترنتی که فیلم و سریال‌های تولیدی با مجوز شورای پروانه ساخت سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد ساخته‌شده را نیز شامل می‌شود؟ در تعریف "صوت و تصویر فراگیر" داریم که صوت و تصویر فراگیر عبارت است از محتوای صوتی و تصویری که به‌صورت گسترده و یک‌سویه و بدون الزام به شناسایی مخاطب از طریق فرستنده‌های امواج رادیویی یا شبکه‌های کابلی ماهواره‌ای و اینترنتی توزیع می‌شود و یا قابلیت توزیع دارد و همچنین محتوای مربوطه زنده بوده و یا دارای جدول پخش زمانی است.

هر فعالیتی که صوت یا تصاویر متحرک یا داده‌های همراه با آن‌ها را، از طریق شبکه‌های ارتباط الکترونیک و با رعایت تمامی شروط زیر پخش یا منتشر کند، مصداق رسانه صوت و تصویر فراگیر است: در محدوده صلاحیت قضایی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد؛ دارای قابلیت دسترسی برای عموم باشد؛ خدمت به‌شکل مؤثر ارائه شود؛ امکان «گزینش» یا «سازماندهی» محتوا توسط ارائه‌دهنده خدمت وجود داشته باشد؛ بخش ویژه‌ای از خدمت را برای ارائه صوت و تصویر متمایز، یا بر انتشار محتوای صوت و تصویر به‌نحوی تمرکز کند که عرفاً رسانه را، «ارائه‌دهنده صوت و تصویر» معرفی کند.

با همه این اوصاف، وزارت ارشاد که از قدیم مسئول صدور مجوز محتوایی در شبکه نمایش خانگی محسوب می‌شد، تلاش دارد با حضور در عرصه محتوایی VODها، به برنامه ترکیبی این حوزه نیز مجوز دهد در حالی که نص قانون در هیچ بخشی به مسئولیت وزارتخانه مذکور در حوزه صوت و تصویر فراگیر اشاره‌ای نداشته است. اما نکته بدتر ماجرا این است که هفته گذشته معاونت نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد به برنامه‌ای مبتذل که قرار است در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر پخش شود پروانه ساخت داد.

اگر بپذیریم صدور مجوز ساخت و نمایش سریال‌های نمایش‌ خانگی به‌دلیل ساختار به‌جامانده از قبل در اختیار وزارت ارشاد است به‌هیچ‌وجه برنامه‌های ترکیبی حوزه "VOD" و رسانه‌های صوت و تصویر ذیل وزارت ارشاد نیست. با وجود این مسئله و تثبیت جایگاه ساترا در شورای‌عالی فضای مجازی، بخشنامه رئیس قوه قضائیه و حکم دیوان عدالت اداری کشور، دلیل بازگشت ارشاد به آن رفتارهای قبلی، چیست؟ دلیل خاصی دارد که قوانین را به‌خاطرِ ساخت و نمایشِ برنامه ترکیبی مبتذل زیر پا می‌گذارد؟!

منبع:تسنیم