زنجبیل؛ هم غذا، هم دوا
زنجبین یا زنجفیل یا زنجبیل، گیاهی بومی آسیا با هزاران سال قدمت است. ادویه همه کاره ای که به جز آشپزی در طب هم کاربرد فراوانی دارد.
امیرمقدم | شهرآرانیوز؛ زنجبین یا زنجفیل یا زنجبیل گیاهی بومی آسیا با هزاران سال قدمت است که به جز چاشنی در غذا‌ها در صنعت دارویی هم کاربرد فراوانی دارد. ما ایرانی‌ها معمولا زنجبیل را به صورت خشک و پودرشده و به عنوان ادویه استفاده می‌کنیم. این گیاه معطر و تند و تیز ظاهری شبیه سیب زمینی دارد و یک غده خوراکی است.
خیلی‌ها آن را ریشه گیاه می‌دانند، درحالی که قسمت مورد استفاده گیاه، ساقه متورم شده زیرزمینی آن است که «ریزوم» نام دارد و از داخل همین ریزوم‌ها ساقه، برگ و گل زنجبیل می‌روید. اگر تا حالا به زنجبیل فقط به عنوان یک ادویه معمولی نگاه می‌کرده‌اید، توصیه می‌کنیم، مطلب امروز ما را که درباره خواص و کاربرد‌های بسیار این گیاه است، بخوانید تا به جایگاه واقعی این ادویه در آشپزخانه و سبک زندگی تان بیشتر پی ببرید.
ترکیبات زنجبیل
موادمغذی زیاد موجود در زنجبیل از آن یک مجموعه غذایی کامل ساخته است.
تشکیل دهنده اصلی/ مقدار در ۱۰۰ گرم (خشک)
- انرژی ۳۳۵ کیلوکالری
- کربوهیدرات ۷۱.۶۲ گرم
- پروتئین ۸.۹۸ گرم
- چربی ۴.۲۴ گرم
- آب ۹.۹۴ گرم
- فیبر ۱۴.۱۰ گرم
- قند ۳.۳۹ گرم
- کلسترول ۰.۰۰ میلی گرم
نام ویتامین/ مقدار در ۱۰۰ گرم (خشک)
- ویتامین A۲.۰۰ میکروگرم
- ویتامین D۰.۰۰ میکروگرم
- ویتامین E۰.۰۰ میلی گرم
- ویتامین K۰.۸۰ میکروگرم
- ویتامین C۰.۷۰ میلی گرم
- تیامین (B۱) ۰.۰۵ میلی گرم
- ریبوفلاوین (B۲) ۰.۱۷ میلی گرم
- نیاسین (B۳) ۹.۶۲ میلی گرم
- کولین (B۴) ۴۱.۲۰ میلی گرم
- پانتوتنیک اسید (B۵) ۰.۴۸ میلی گرم
- ویتامین B۶۰.۶۳ میلی گرم
- فولات (B۹) ۱۳.۰۰ میکروگرم
- ویتامین B۱۲۰.۰۰ میلی گرم
نام ماده معدنی/مقدار در ۱۰۰ گرم (خشک)
- کلسیم ۱۱۴.۰۰ میلی گرم
- آهن ۱۹.۸۰ میلی گرم
- منیزیم ۲۱۴.۰۰ میلی گرم
- فسفر ۱۶۸.۰۰ میلی گرم
- پتاسیم ۱۳۲۰.۰۰ میلی گرم
- سدیم ۲۷.۰۰ میلی گرم
- روی ۳.۶۴ میلی گرم
- مس ۰.۴۸ میلی گرم
- منگنز ۳۳.۳۰ میلی گرم
- سلنیوم ۵۵.۸۰ میکروگرم
خواص بی‌شمار
از بین ده‌ها خاصیتی که برای ادویه زنجبیل می‌توان نام برد، این خواص از اهمیت بیشتری برخوردارند.
- مفید برای دستگاه گوارش به ویژه معده
- کاهش التهاب و درد‌های مفصلی
- مفید برای درمان مشکلات ریوی
- کمک به برطرف شدن تهوع بارداری
- مدیریت سطح قندخون و بهبود حساسیت به انسولین
- کمک به گردش خون بهتر
- تقویت سیستم ایمنی در برابر بیماری‌های ویروسی
- کمک به کاهش وزن و لاغری
- تسکین دهنده درد‌های قاعدگی و ازبین برنده نشانه‌های یائسگی
- افزایش سطح تستوسترون در مردان و بهبود عملکرد جنسی آنها
عوارض جانبی
مصرف زنجبیل برای بیشتر افراد امن و بدون آثار جانبی خاص و نگران کننده است، با این حال برخی ممکن است به آن حساسیت نشان بدهند، مانند افرادی که دارو‌های خاص استفاده می‌کنند، زنان باردار و شیرده یا بیماران مزمن. عوارض جانبی مصرف این ادویه معمولا در چند دسته کلی خلاصه می‌شود.
- حساسیت پوستی مانند آلرژی، قرمزی، خارش و تحریک پوست
- مشکلات گوارشی مانند سوء هاضمه، سوزش معده و تجمع گاز‌های روده
- تداخل با دارو‌هایی مانند وارفارین، دیکلوفناک و دارو‌های قندخون
- تحریک عضلات رحم در دوران بارداری
تداخل دارویی
مصرف هم زمان زنجبیل با برخی دارو‌ها احتمال تداخل دارویی را افزایش می‌دهد. از بین این د ارو‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد.
- ناپروکسین
- انوکساپارین سدیم
- آسپرین
- وارفارین
- دیکلوفناک
- دارو‌های قندخون
- پلاویکس
- دارو‌های کاهنده فشارخون
- سیکلوسپورین
دمنوش زنجبیل
بهترین روش استفاده از زنجبیل، مصرف چای و دمنوش آن است. برای تهیه دمنوش این گیاه بهتر است از زنجبیل تازه استفاده کرد. برای این منظور به ۸۵ گرم زنجبیل تازه نیاز است.
پس از شست وشوی کامل پوست آن را بگیرید.
زنجبیل را به لایه‌های نازک برش بزنید.
کتری را تا نصف آب کنید. حدود ۸۰۰ میلی لیتر و بگذارید جوش بیاید.
تکه‌های زنجبیل را درون آب بریزید و به مدت ۲۰ دقیقه برروی حرارت غیرمستقیم دم کنید.
دمنوش را از درون صافی عبور دهید و به آن کمی عسل به اضافه کنید.
روش تهیه پودر زنجبیل
بهتر است تاحد امکان پودر زنجبیل را از بازار تهیه نکرد؛ چون هم تهیه آن در خانه بسیار ساده و هم کیفیت و تازگی آن تضمین شده است. برای این منظور کافی است:
پوست زنجبیل را جدا کنید. (اگرزنجبیل نرم و تازه است، نیازی نیست پوست آن را جدا کنید.)
با استفاده از یک چاقوی تیز زنجبیل را به حلقه‌های کوچک‌تر تقسیم کنید. اگر قصد رنده کردن آن را دارید، از قسمت درشت رنده استفاده کنید.
تکه‌های زنجبین را ۴ تا ۸ ساعت در دمای ۳۵ درجه سانتی گراد قرار دهید. برای این کار می‌توان از دستگاه مخصوص خشک کردن میوه‌ها کمک گرفت.
زنجبین‌های خشک شده را در آسیاب بریزید و به پودری نرم و یکدست تبدیل کنید. (از آسیاب کردن یک چهارم پیمانه زنجبیل خشک، یک قاشق غذاخوری پودر زنجبیل به دست می‌آید.)
پودر زنجبیل را در ظرفی شیشه‌ای و دردار بریزید و در جایی خشک و خنک نگهداری کنید.
چای سرد
برای تهیه چای سرد زنجبیل بهتر است از زنجبیل تازه استفاده کرد. برای این منظور زنجبیل رنده شده انتخاب بهتری است.
۸۵ گرم زنجبیل تازه را کامل بشویید و پوست آن را بگیرید و رنده کنید.
زنجبیل رنده شده را به حدود یک لیتر آبجوش اضافه کنید و روی حرارت ملایم بگذارید.
یک عدد لیموی تازه را بفشارید و داخل یک لیوان به همراه مقدار زیادی یخ بریزید.
چای گرم را به لیوان یخ اضافه و از یک شیرین کننده طبیعی برای شیرین شدن نوشیدنی خود استفاده کنید.
معجون بیماری‌های هوای سرد
افرادی که به دنبال یک سوپ عالی برای این روز‌های سرد هستند تا از سرماخوردگی، کرونا و آنفلوانزا پیشگیری یا روند درمانشان را تسریع کنند، باید سوپ هویج و زنجبیل را امتحان کنند.
مواد لازم
هویج: ۴ عدد
پودر زنجبیل: ۱ قاشق چای خوری
جعفری و پیازچه ساتوری شده با ساقه: ۲ فنجان
پیاز خردشده:۱ عدد
روغن زیتون یا کنجد: ۲ قاشق غذاخوری
آب مرغ یا عصاره مرغ: به میزان لازم
سیب زمینی خردشده: ۱ عدد
نمک و فلفل: به میزان لازم
روش تهیه
پیاز، سیب زمینی و هویج‌های خردشده را داخل ظرفی بریزید و با روغن زیتون کمی تفت بدهید.
سبزی‌های ساتوری شده را به آن اضافه کنید و پس از کمی تفت دادن پودر زنجبیل را به آن بیفزایید.
آب یا عصاره مرغ حل شده در آب را به مواد اضافه کنید و در ظرف را بگذارید تا کمی با بخارآب مواد سوپ نرم شوند.
مواد را پس از کمی نرم شدن با یک مخلوط کن پوره و داخل ظرف مدنظرتان سرو کنید.
روش تهیه حبه زنجبیل خانگی
پاستیل یا حبه‌های زنجبیل یکی از شیرینی‌های خوشمزه و سالم ایرانی است که معمولا به همراه چای سرو می‌شوند. این حبه‌ها را هم می‌توان به راحتی در خانه تهیه کرد.
مواد لازم
زنجبیل تازه: ۲۰۰ گرمنشاسته گل درشت: نصف لیوان
پودر ژلاتین: ۴ قاشق غذاخوری آب: ۳ لیوان
پودر هل و دارچین: مقداری
شکر:یک لیوان
روش تهیه
زنجبیل تازه را پوست بگیرید و رنده ریز کنید.
زنجبیل رنده‌شده را همراه یک لیوان آب داخل یک قابلمه کوچک بریزید تا کامل بپزد.
زنجبیل که پخت آن را داخل مخلوط کن بریزید و به خوبی مخلوط کنید.
زنجبیل زده‌شده را داخل یک پارچه نخی بریزید و با فشار دست عصاره‌اش را بگیرید.
عصاره زنجبیل را به همراه ۲ لیوان آب داخل قابلمه‌ای بریزید و روی حرارت ملایم قرار دهید.
کمی پودر هل و دارچین به آن اضافه کنید.
نشاسته را در نصف لیوان آب سرد به خوبی باز کنید.
پودر ژلاتین را هم به نصف لیوان آب اضافه و روی حرارت بخار آب به روش بن ماری بازکنید.
پودر ژلاتین و نشاسته بازشده و شکر را به قابلمه اضافه کنید و کمی هم بزنید تا مواد یکدست شوند و به غلظتی مانند فرنی برسند.
مایه پاستیل را داخل یک سینی لبه دار یا قالب بریزید که از قبل چرب شده است. یک شب آن را در یخچال نگهداری کنید تا به خوبی منسجم شود.
سینی را از یخچال خارج کنید و به اندازه حبه‌های قند برش بزنید و در آرد سفید بغلتانید.
حبه‌های زنجبیل را در ظرف مدنظرتان بچینید و یکی دو روز در دمای محیط قرار دهید تا رطوبتشان کامل از بین برود.
ازاین حبه‌ها می‌توان برای طعم دار کردن غذا‌ها یا دسر‌ها و نوشیدنی‌ها نیز استفاده کرد.
میزان مصرف
میزان مصرف زنجبیل نسبت به طبع و شرایط هرفرد متفاوت است. معمولا مصرف روزانه یک تا سه گرم زنجبیل تازه برای یک فرد بزرگ سال سالم بدون اشکال است. برای مصرف عصاره یا مکمل آن باید نظر پزشک را پرسید.
گرم و خشک
زنجبیل طبع گرم و خشکی دارد و برای افرادی که مزاج سرد و تری دارند یک انتخاب عالی است.
مصرف ناشتا
خوردن ناشتای زنجبیل سبب افزایش سوخت وساز بدن و چربی سوزی بیشتر می‌شود و به کاهش سطح کورتیزول و استرس در طول روز کمک می‌کند.
مزه دار کردن غذا‌ها
برای خوش طعم کردن موادغذایی مانند مرغ و ماهی که طبع سردی دارند و بوی زهم می‌دهند، زنجبیل یک انتخاب عالی است. برای این منظور باید زنجبیل تازه را رنده کرد و چند ثانیه تفت داد تا عطر آن خارج شود و در کنار این غذا‌ها استفاده کرد.
طعم دهنده شیرینی‌ها
کسی که به پخت شیرینی و دسر علاقه‌مند است نباید از معجزه زنجبیل غافل شوید. عطر بی نظیر این گیاه در تهیه کیک، بیسکویت، شیرینی و دسر می‌تواند آنها را به بهترین و خوش طعم‌ترین خوراکی‌ها تبدیل کند.
نگهداری اصولی از زنجبیل
نوع ماده غذایی / مدت زمان نگهداری / محل نگهداری
- زنجبیل تازه کامل/ دوتا سه هفته / یخچال
- زنجبیل تازه / شش ماه / فریزر
- زنجبیل تازه رنده شده / یک هفته / یخچال
- پودر زنجبیل خشک / ۱۸ ماه / محیط خانه
درمان موضعی
زنجبیل با دارا بودن حدود ۴۰ نوع آنتی اکسیدان یک مسکن و ضدالتهاب قوی شناخته و میزان اثربخشی آن با دارو‌های آرام بخش رایج مانند ایبوپروفن مقایسه می‌شود. برای این منظور می‌توان زنجبیل پودر شده را مستقیم در محل درد به آرامی ماساژ داد و روی آن را با پارچه‌ای تمیز بست. زنجبیل رطوبت موضع را می‌کشد و سبب کاهش درد و التهاب می‌شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
