حس امنیت در کودکان چگونه آسیب می‌بیند؟ | لحظه‌های امن دنیای کودکانه

سمیرا منشادی | شهرآرانیوز؛ «دیگه از دستتون خسته شدم.» «یه روز بی‌خبر میرم. یه جایی که هر چی بگردید پیدام نکنید.» «آخر یه روز از دست کار‌های شما دیوانه می‌شم. همه مامان و بابای سالم دارن و شما مامان و بابای دیوانه.» «از دست مادرتون خسته شدم کاش شما هم به دنیا نمی‌اومدید تا تکلیفمو باهاش یکسره می‌کردم.»

اینها جمله‌هایی هستند که گاهی از شیطنت‌های بچه‌ها و فشار کار روزمره که خسته می‌شویم بدون اینکه آنها را به واقعیت تبدیل کنیم، یا حتی قصد و نیت انجامش را داشته باشیم به زبان می‌آوریم. غافل از اینکه بدانیم هر کدام از این واژه‌ها می‌تواند چه تأثیر مخربی بر روی روح و روان فرزندانمان بگذارد. 

هنگامی که موضوع «حس امنیت در کودک» را با دکتر عطا طهرانچی روان‌شناس و مشاوره حوزه کودک و نوجوان در میان می‌گذاریم او هم با تأکید بر اینکه حتی استفاده از این جمله‌ها به شوخی می‌تواند تأثیر منفی در روح و روان کودک بگذارد والدین را از این کار منع می‌کند. در ادامه این مشاوره حوزه کودک این موضوع را بیشتر برای والدین توضیح داده است.

حس امنیت

همه ما در هر سنی که باشیم نیاز به امنیت داریم. همان‌طور که معنای کلمه امنیت را متوجه می‌شویم، امنیت به معنای خاطرجمع بودن فرد از هرگونه تهدید یا خطر احتمالی و قطعی است. به عبارت دیگر اگر هم خطری کودک را تهدید کند، می‌داند که به هر دلیلی آسیب نمی‌بیند. این دلایلی عواملی هستند که سبب ایمن شدن کودک در برابر حوادث می‌شوند.

حس امنیت را ما تنها در کودکی نیاز نداریم. بلکه در بزرگ‌سالی هم این حس برایمان مهم است، اما شکل‌گیری ابتدایی آن و تقویتش در سال‌های ابتدایی تولد است.

از دوران جنینی تا بزرگ‌سالی

والدین و به طور دقیق‌تر مادر اولین افرادی هستند که حس امنیت را کودک از آنها می‌گیرد. مادر در دوران بارداری باید شرایط آرام و به دور از تنش را تجربه کند تا بتواند حس امنیت و آرامش را به جنین خود منتقل کند. بعد از تولد پدر و مادر در کنار هم باید سبکی فرزندپروری را در پیش بگیرند که علاوه بر نیاز‌های زیستی کودک نیاز‌های عاطفی و روانی او را هم پاسخ‌گو باشند.

انتظارات بجا

در صورتی که والدین سبک‌فرزند‌پروری مناسبی را در پیش گرفته باشند، می‌دانند در هر سنی فرزندشان چه نیازی دارد، آن نیاز را چطور برآورده کنند. دوم، اینکه سطح توقع و انتظار از کودک متناسب با سنش است و سوم، با توجه به سن به کودک استقلال هم داده می‌شود. در این صورت شاهد یک دل‌بستگی ایمن از سوی کودک به والدینش هستیم. او می‌داند که در امنیت است و هر زمان که مشکلی دارد خانواده بهترین مأمن او برای حل مشکلش است.

از بین برنده‌های حس امنیت را بشناسید

به عنوان والد باید بدانید که چه رفتار‌هایی حس امنیت و دل‌بستگی ایمن را در کودکتان از بین می‌برید. همه ما ناخواسته رفتار‌ها و گفتار‌هایی داریم که می‌تواند این حس را در کودکمان از بین ببرد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

غیبت طولانی نداشته باشید: حضور نداشتن طولانی‌مدت والدین و غیبتشان حس ناامنی را برای کودک به‌وجود می‌آورد. در مقابل وقت گذاشتن برای خانواده می‌تواند حس امنیت را به وجود بیاورد.

حمایت کنید: حمایت و توجه دو اصلی است که فرزندتان را ایمن نگه می‌دارد. در کنار فرزندتان باشید و نیازهایش را به‌درستی برآورده کنید.

دوری از محیط پرتنش: اگر محیط پرتنش و پرآشوبی را در اطراف کود‌کتان است نباید انتظار داشته باشید که او امنیت را تجربه کند. محیط‌های نامناسب یا ناایمن و محیط‌های استرس‌زا می‌توانند آرامش و امنیت خاطر کودکتان را به خطر بیندازد.

درگیری در خانواده: اگر از جمله والدین عصبی، پرخاشگر، مضطرب هستید بدانید که این رفتار‌ها می‌تواند بر روحیه کودکتان تأثیر بگذارد. همچنین کشمکش والدین و دعوای آنها می‌تواند برای کودک حس ناامنی به‌وجود بیاورد.

چطور حس امنیت را ایجاد کنیم

حس امنیت یکی از رمز‌های موفقیت کودک در آینده است. اما از چه طریق می‌توانیم آن را برای کودکمان فراهم کنیم.

خانواده آرام و شاد: داشتن یک خانواده‌ای که ابراز عشق و محبت در آن دیده می‌شود، می‌تواند انتقال دهند حس امنیت و دل‌بستگی ایمن برای کودک باشد.

زمانی برای کودکی: بازی کردن و زمان گذاشتن برای کودک بهترین راه برقراری ارتباط است. هنگامی با کودکتان بازی می‌کنند، به او حس امنیت می‌دهید.

از مشکلات صحبت نکنید: برخی از والدین، در محیط خانه از قسط عقب مانده بانک، بی‌پولی، وضعیت بد اقتصادی، درگیری‌شان با خانواده همسرشان و... می‌گویند. این حس امنیت کودک را به خطر می‌اندازد. اگر می‌خواهید از مشکلاتتان با همسرتان صحبت کنید زمانی را انتخاب کنید که کودکان کنار شما نیستند.

منصف باشید: کودکان باید کودکی کنند. نباید خارج از توانشان از آنها انتظار داشته باشیم. نباید تربیت و نگهداری کودکان کوچک‌تر را به فرزند بزرگ‌تر بسپاریم.

جانب‌داری نکنید: بین فرزندانتان تبعیض نگذارید. با ورود نوزاد جدید کودک بزرگ‌تر را فراموش نکنید. نباید رفتارهایتان به‌گونه‌ای باشد که حس کند دیگر دوست‌داشتنی یا مورد توجه نیست.

در ادامه حتما بخوانید ویژگی‌های اخلاقی تضمین کننده یک رابطه پایدار | آدم امن زندگی هم باشیم

اگر حس امنیت را ایجاد کنیم

همان‌طور که بی‌توجهی به امنیت و دل‌بستگی ایمن کودک می‌تواند او را دچار مشکل کند، در صورتی که شما امنیت کافی را برای فرزندتان ایجاد کنید شاهد رفتار‌هایی این‌چنین خواهید بود:

کشف علایق: کودکی که بداند ایمن است، در جهت رشد و کشف علایق خود قدم برمی‌دارد.

عزت و اعتماد‌به‌نفس بالاتر: هنگامی که کودک حضور مؤثرتان را در زندگی‌اش درک می‌کند، با خودش هم رابطه مثبت‌تری پیدا می‌کند در نتیجه سلامت روان بهتری دارد.

ارتباط خوب با اطرافیان: کودکی که در محیط خانواده روابط گرم و عاطفی را درک کند به طور یقین ارتباط خوبی با اطرافیانش هم خواهد داشت.

اگر حس امنیت را ایجاد نکنیم

اگر حس امنیت در کودک به هر دلیلی شکل نگیرد، می‌تواند آینده او را تحت‌تأثیر قرار بدهد. از جمله رفتار‌هایی که می‌توان از این گروه کودکان انتظار داشت:

اعتماد نداشتن: آنها یاد می‌گیرند که به اطرافیان خود اعتماد نداشته باشند.

دل‌بستگی ناایمن: این کودکان در زندگی‌شان روابط عاطفی و دل‌بستگی ناایمن را تجربه می‌کنند. اضطراب جدایی این کودکان بیشتر از هم‌سن‌و‌سالانشان است.

نیازمند توجه در مدرسه: این گروه در مدرسه از سوی معلمان و دوستانشان به عنوان افراد نیازمند و چسبنده یاد می‌شوند.

ترس از صمیمیت: این کودکان به خاطر محیطی که در آن بزرگ شده‌اند از صمیمیت ترس و در بیان احساسات خود مشکل دارند. وارد روابط صمیمانه با اطرافیان نمی‌شوند.