درباره توصیه‌های غذایی کارشناس‌نماها در فضای مجازی | تغذیه زرد

الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ احتمالا شما هم موقع چرخیدن در فضای مجازی دچار سرگردانی شده‌اید. چطور؟ این‌طوری که یک صفحه مجازی را باز می‌کنید می‌گوید روزی هشت لیوان آب باید بخورید، صفحه دیگری را باز می‌کنید، می‌گوید اصلا نباید آب بخورید، یکی دیگر می‌گوید اگر هشت لیوان آب نخورید سرطان مغز می‌گیرید، دیگری می‌گوید برعکس اگر هشت لیوان آب بخورید، اسهال خونی می‌گیرید.

قسمت گیج‌کننده‌تر آنجاست که همه آنها هم برای اثبات ادعاهایشان «طبق آخرین تحقیقات دانشمندان» را به عنوان سند و مدرک رو می‌کنند و معتقدند اصلا نباید به حرف بقیه گوش دهید.

 ما امروز به کمک دکتر مجید غیور مبرهن متخصص تغذیه و طب سنتی کمی این موضوع را موشکافی کرده‌ایم و به برخی از مهم‌ترین خرافات مربوط به تغذیه در فضا‌های مجازی پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

تغذیه

چندان بیراه نیست اگر بگوییم در میان علوم، بیش از همه روان‌شناسی و تغذیه گرفتار اخبار زرد هستند. از آنجایی که در جامعه ما بیشتر افراد خودشان را صاحب نظر در این علوم می‌دانند، بستر مناسبی برای سودجویی عده‌ای و آسیب به مردم فراهم شده است. متأسفانه نتیجه چنین وضعیتی این است که وقتی مردم به متخصص مراجعه می‌کنند، به جای اینکه افراد مدعی ادعای خود را ثابت کنند، متخصصان هستند که مجبورند حقایق علمی را برای مردم ثابت کنند. نبود قوانین بازدارنده نیز باعث شده است چنین افرادی بلندگو‌های بیشتری در اختیار داشته باشند و آن‌قدر ادعا‌های خود را تکرار کنند که بسیاری از مردم به آنها اعتقاد پیدا کنند.

دلیل رونق اخبار زرد غذایی چیست؟

چرا یک عده در فضای مجازی هر اطلاعات غلطی را درباره اینکه چه بخوریم و چه نخوریم تولید یا بازنشر می‌کنند؟ پاسخ احتمالا از سه موضوع بیرون نیست.

• این افراد با سوءاستفاده از ناآگاهی مردم به دنبال مطرح شدن و جلب توجه هستند تا از این طریق بتوانند تبلیغ بگیرند.
• هدفشان فروش محصولاتی است که به مردم توصیه می‌کنند.
• این افراد با آگاهی از خلأ‌های قانونی در سیستم قضایی از ناآگاهی مردم سوءاستفاده می‌کنند و به‌راحتی توصیه‌های غیرعلمی خودشان را ترویج می‌دهند.

چه کسانی بیشتر جذب این ادعا‌ها می‌شوند؟

• افرادی که تحصیلات پایینی دارند.
• افرادی که کمتر مطالعه می‌کنند.
• افرادی که سواد رسانه‌ای اندکی دارند.
• افرادی که بیماری‌ای دارند که در علم نوین، درمانی برایش وجود ندارد.
• افرادی که پاسخ درمانی علم نوین به بیماری آنها کند و نیازمند زمان است.
• نوجوانان و جوانانی که به دنبال تأثیرات و نتایج سریع هستند.
• افرادی که از واقعیت می‌ترسند و ترجیح می‌دهند به یک امید واهی دل ببندند.
• افرادی که به دنبال خنثی کردن یک شبه تأثیرات سوء سبک زندگی ناسالمشان هستند.
• افرادی که حوصله اصلاح سبک زندگی و تغذیه سالم را ندارند.

ادعا‌های زرد تغذیه‌ای از چه جنسی هستند؟

نتایج این ادعا‌ها اغلب سریع، یک‌شبه و زیاد هستند (برای مثال کاهش ۴۰‌کیلو وزن در یک ماه!)

شواهد علمی معتبری برایشان ارائه نمی‌شود.

این توصیه‌ها از سوی افرادی ارائه می‌شود که هیچ مدرک مرتبط دانشگاهی و مجوز معتبری برای عرضه و فروش کالا‌ها و خدمات مورد نظرشان ندارند.

رژیم‌های من‌درآوردی

تجویز انواع رژیم‌های لاغری و چاقی یکی از بیشترین موضوعاتی است که در فضای مجازی از سوی افراد مختلف بدون داشتن تخصص و دانش مرتبط، با وعده‌های غیرواقعی و عجیب و غریب و با هدف سودجویی مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد.

چند ادعای عجیب و غریب که فریب‌خوردگان زیادی داشته

نابودی کرونا با خوردن ادرار شتر‌: فردی در فضای مجازی با این ادعا تا روزی ۳۰‌میلیارد تومان فروش داشت. برای پوچ بودن این ادعا‌های مضحک به ادله علمی نیازی نداریم. حتی یک بچه هم با یک حساب سرانگشتی ساده می‌تواند این را متوجه شود. (فکر کنید برای فروش روزی ۳۰‌میلیارد تومان از چنین محصولی به چند شتر در کشور نیاز داریم که بتوانند روزانه حجم مورد نیاز را ادرار کنند؟)

ترکیب ماهی و ماست و سکته مغزی: هیچ ادله معتبر علمی برایش وجود ندارد.

ادعای تزریق هورمون به مرغ: این ادعا تا چند سال پیش و حتی تا همین حالا طرف‌داران زیادی داشته و موجب خودداری از مصرف مرغ شده است. این درحالی است که تزریق هورمون اصلا صرفه اقتصادی برای تولیدکنندگان ندارد. با این حال عده زیادی خود را از خوردن گوشت مرغ که از جمله منابع پروتئینی مهمی است که برخلاف گوشت قرمز چربی و کلسترول بسیار کمتری دارد، محروم کرده‌اند.

مصرف خوراکی الکل برای نابودی ویروس کرونا: در دوره کرونا شاهد این بودیم که یک عده بیشتر از آنکه از عوارض کرونا بستری شوند از عوارض مصرف الکل بستری شدند.

میزان استاندارد کاهش وزن

میزان استاندارد و بدون عوارض کاهش وزن به طوری‌که سلامت فرد به خطر نیفتد بین ۲۵۰ گرم تا نیم کیلوگرم در هفته است. این میزان برای افراد مختلف با شرایط متفاوت فرق دارد. رژیم‌هایی که عدد‌هایی بیش از این را تبلیغ می‌کنند قطعا غیرواقعی هستند و اگر هم بتوانند اعداد مورد ادعا را محقق کنند، از مسیر‌های آسیب‌زا به سلامتی، این اتفاق خواهد افتاد.

توصیه‌هایی در کاهش و افزایش وزن

هیچ روش کاهش یا افزایش وزنی وجود ندارد که بازگشت‌ناپذیر باشد. حتی بعد از دو سال از جراحی بای‌پس معده امکان بازگشت وجود دارد؛ بنابراین اگر کسی چنین ادعایی کرد بدانید که ادعایی غیرواقعی است. فرایند کاهش یا افزایش وزن یک فرایند زمان‌بر است و یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد. اگر به دنبال کسب نتایج یک‌شبه هستید، باید منتظر عوارض آن هم باشید.

هدف از تجویز یک رژیم غذایی خاص این است که تغییری مثل کاهش یا افزایش وزن در بدن ایجاد کند که منجر به سلامتی بیشتر انسان شود، نه اینکه خودش عارضه ایجاد کند. اینکه شما با یک رژیم خاص لاغر شوید، اما به دنبال این لاغری، عمرتان کوتاه شود با اصول پزشکی در تضاد است؛ بنابراین هرگونه رژیم غذایی حتما باید تحت نظر پزشک متخصص باشد.

طب سنتی اگر طبق نظر پزشک متخصص و همراه با اصول و قواعد خود استفاده شود، می‌تواند مفید باشد، اما باید مواظب سودجو‌هایی که از این عنوان سوءاستفاده می‌کنند باشید. چیزی به نام طب اسلامی نداریم، حتی امام صادق (ع) وقتی مریض می‌شدند برای معالجه به اطبا مراجعه می‌کردند.

طب بوعلی، طب سنتی نیست

اغلب افرادی که با ادعای طب سنتی، دست به سودجویی می‌زنند و توصیه‌های غیرعلمی را ترویج می‌کنند، از اسم ابوعلی‌سینا برای اعتبار خودشان استفاده می‌کنند. اما جالب است بدانید که ابوعلی‌سینا در دنیا یکی از اولین کسانی شناخته می‌شود که پایه‌گذار طب نوین بوده‌است. در واقع به کار بردن واژه طب سنتی درباره بوعلی‌سینا، دست‌کم گرفتن دستاورد‌های این دانشمند ایرانی است.

در ادامه حتما بخوانید اعلام برنامه‌های کمیته طب سنتی در سال جدید

نتایج خرافات تغذیه‌ای و توصیه‌های غیرعلمی

• محروم شدن از مواد غذایی مفید و دچار شدن به مشکلات ناشی از کمبود مواد غذایی خاص
• سوءتغذیه و از بین رفتن تعادل غذایی
• ریزش مو و اختلال در قاعدگی خانم‌ها
• افت سطح انرژی به دلیل دریافت نکردن ریزمغذی‌ها و کاهش بهره‌وری اقتصادی نیروی انسانی
• کاهش تمرکز و یادگیری در دانش‌آموزان
• صدمات جبران‌ناپذیر به رشد کودکان و افزایش مشکلاتی مانند کوتاه قدی و مشکلات هورمونی
• تحمیل هزینه‌های غیرضروری به خانواده
• پیشرفت بیماری در شرایطی که مستلزم رعایت رژیم غذایی خاصی هستیم
• افزایش مصرف خودسرانه مکمل‌های غذایی و مشکلات ناشی از آن
• افزایش بیماری‌های گوارشی و هورمونی
• افزایش مشکلات روحی و روانی ناشی از وسواس، استرس و کمبود اعتماد به نفس

چه کنیم؟

در میان این همه اخبار زرد و توصیه‌های کارشناس‌نما‌ها چند توصیه برای تشخیص سره از ناسره می‌تواند کمک کند:

سعی کنید سواد رسانه‌ای خود را افزایش دهید. برای افزایش آگاهی درباره رژیم‌ها و توصیه‌های غذایی به منابع معتبر و صفحاتی که این منابع در فضای مجازی دارند مراجعه کنید. (مثل صفحات مرتبط با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور) قبل از هر تغییر در رژیم غذایی خود یا خانواده‌تان با پزشک متخصص خود مشورت کنید. مراقب تفکر صفر‌و‌صدی باشید. فراموش نکنید که بهترین رژیم متعادل‌ترین آن است.