رئیس انجمن نسخ خطی ایران از روشی جدید برای تعیین قدمت اسناد خبر داد

رئیس انجمن نسخ خطی و چالش‌های نسخه‌پژوهی در ایران، از به‌کارگیری روش جدید طیف‌سنجی به‌جای رادیوکربن در تعیین قدمت اسناد تاریخی خبر داد و گفت: این روش دقیق‌تر و کم‌خطاتر است که می‌تواند تحولی در نسخه‌پژوهی ایجاد کند.

خبرنگار الهام اسماعیلی

به گزارش شهرآرانیوز، زهیر طیب امروز (۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴) در آیین اختتامیه همایش ملی گرامیداشت فردوسی که در هتل پردیسان مشهد برگزار شد، با اشاره به فعالیت‌های این انجمن گفت: این نخستین حضور استانی انجمن با مجوز رسمی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که با مشارکت صد‌ها عضو هیئت‌علمی از رشته‌های مختلف، به‌ویژه علوم انسانی، به صورت میان‌رشته‌ای برگزار شد.

وی ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های انجمن، اظهار کرد: این انجمن در کمتر از سه سال فعالیت خود، موفق به راه‌اندازی یک نشریه علمی-پژوهشی بین‌المللی شده است که با همکاری استادان برجسته کشور منتشر می‌شود.

طیب افزود: مقالات این نشریه در پایگاه‌های بین‌المللی نمایه شده و تنها نشریه تخصصی در این حوزه است که توانسته به این سطح از اعتبار علمی دست یابد.

وی با اشاره به چالش‌های تعیین قدمت نسخه‌های خطی گفت: روش متداول قبلی، یعنی استفاده از آزمایش رادیوکربن، به دلایل مختلف ازجمله ماهیت تخریبی آن و میزان خطای بالا (تا حدود ۱۴۰ سال)، دیگر در مطالعات نسخه‌شناسی جهان کاربرد ندارد. این روش مستلزم سوزاندن بخشی از سند تاریخی است و در صورت نیاز به تکرار آزمایش، دیگر امکان استفاده از نمونه اولیه وجود ندارد.

رئیس انجمن نسخ خطی و چالش‌های نسخه‌پژوهی در ایران، در ادامه، از جایگزینی این روش با شیوه‌ای نوین خبر داد و افزود: روش جدید با بهره‌گیری از فناوری طیف‌سنجی با استفاده از نور و تحلیل بازتاب آن از سطح نسخه‌های خطی، قادر است بدون هیچ‌گونه آسیب فیزیکی به سند، قدمت تقریبی آن را مشخص کند.

وی خاطرنشان کرد: این روش بر مبنای همان مکانیسمی است که چشم انسان تفاوت بین کاغذ قدیمی و جدید را درک می‌کند؛ اما اکنون با دقت علمی و داده‌های نرم‌افزاری توسعه یافته است.

طیب گفت: طیف‌سنجی به ما اجازه می‌دهد نسخه‌های خطی را بار‌ها و بار‌ها بدون آسیب‌زدن مورد تحلیل قرار دهیم و می‌توان آن را بر بخش‌های مختلف یک نسخه اعمال کرد. از سوی دیگر، این روش به واسطه بهره‌گیری از بانک‌های اطلاعاتی و الگوریتم‌های ریاضی، امکان مقایسه با اسناد دارای تاریخ مسلم‌الصدور را نیز فراهم می‌کند.

رئیس انجمن نسخ خطی و چالش‌های نسخه‌پژوهی در ایران همچنین اعلام کرد: وب‌سایت انجمن و پایگاه علمی وابسته به آن، حاوی بانک اطلاعاتی گسترده‌ای از نسخه‌های خطی جهان است.

وی افزود: یکی از خدمات این پایگاه کوتاه‌کردن مسیر دسترسی پژوهشگران داخلی به نسخه‌ها و منابع خارجی است.

رئیس انجمن نسخ خطی ایران با اعلام اینکه چهارمین همایش سالانه این انجمن آبان‌ماه امسال برگزار خواهد شد، از پژوهشگران دعوت کرد تا در این گردهمایی علمی شرکت کنند.

طیب در پایان تأکید کرد: پایگاه علمی نشریه پژوهش‌های نسخه‌شناسی، هم‌اکنون دارای رتبه اسکوپوس است و جزو معدود نشریات معتبر در این حوزه در کشور به شمار می‌رود.