غفلت مستندسازان مشهدی از هویت شهر | گزارشی از اکران مستند «ارگ در کما» در مشهد
مستند «ارگ در کما» با مشارکت موسسه فرهنگی شهرآرا و با حضور هنرمندان در مشهد اکران شد.
ریحانه موسوی | شهرآرانیوز؛ مستند «ارگ در کما» به کارگردانی محمد دستمالچیان به مناسبت روز ملی سینما، با حضور پرشور مدیران، هنرمندان و هنردوستان شامگاه یکشنبه در پردیس سینمایی برفی مشهد اکران شد. این مستند با مشارکت شهرداری مشهد تولید شده است و با راویگری حسن معین، توانسته تاریخ یکی از خیابان‌های مهم مشهد را به تصویر بکشد.
پرداختن به تاریخ سینما‌های خیابان ارگ به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تجمع فرهنگی مردم مشهد، از بهترین بخش‌های این فیلم مستند است. در این مراسم مؤسسه آموزش عالی فردوس، از مستندسازان پیشکسوت و هنرمندان و عوامل مستند «ارگ در کما» تقدیر کرد.
هنرمندان خراسان در سپهر ایران درخشان هستند
سیدحسن حسینی، فرماندار مشهد در این مراسم، مشهد را شهر فرهنگ و هنر توصیف کرد و گفت: «اگر اجتماع و اتحاد هنرمندان بیشتر شود، شاهد اثرات بهتری در فضای فرهنگ و هنر خواهیم بود.»
وی با بیان اینکه هنرمندان خراسان در سپهر ایران درخشان هستند، بیان کرد: «وقتی به تهران می‌رویم شاهد آن هستیم که بهترین هنرمندان آنجا مشهدی هستند و بیشتر آثار هنری را آن‌ها انجام می‌دهند. ما در استفاده بیشتر از ظرفیت‌های خود در مشهد محروم هستیم، که این امر ناشی از نقص ماست و باید با هماهنگی و مطالبه گری هنرمندان بتوانیم فعالیت‌ها را بیشتر کنیم.»
خاطره سازی در سینما‌های خیابان ارگ
محمد دستمالچیان بعد از اکران فیلم «ارگ در کما» با اشاره به اینکه سه نسل مشخص از خیابان ارگ خاطره دارند، گفت: «این نسل‌ها متولدان ۱۳۲۸، ۱۳۳۸ و ۱۳۴۸ هستند، بعد از آن تقریبا خیابان به وضعیت امروز درمی آید و کسی چیزی از آن به یاد ندارد. ما از هر فرصتی برای ورود به این خیابان استفاده و سعی کردیم که فیلم‌ها را ببینیم و با آن‌ها خاطره سازی کنیم.»
وی افزود: «این فیلم به گونه‌ای است که نسل امروز می‌توانند موضوع‌های جدیدی را از درون آن کشف کنند، هرچند من از به تصویرکشیدن بسیاری موارد گذشتم. مثلا بحث ارامنه در خیابان ارگ بسیار پیچیده‌تر از آنچه که در فیلم به آن اشاره کردم، است. یا کلیسای خیابان ارگ خود موضوع جداگانه‌ای را در برمی گیرد.»
دستمالچیان ادامه داد: «در حین ساخت این فیلم، گروهی در حال از بین بردن منابع خیابان ارگ بودند. این اتفاق برای شهری مثل مشهد که دارای تاریخ و پیشینه است و بسیاری از سینماگران ما از این شهر برخاسته‌اند، خوب نیست. چند سینما سال‌ها در اختیار برخی ارگان‌ها بوده و از آن کسب درآمد می‌کردند، اما عکس‌های آن را از بین برده‌اند. این حد از بی رحمی تأسف بار است و دلیل موجهی ندارد.»
این مستندساز بیان کرد: «تمام توان خود را به کار بردم و دوست داشتم مدیران شهری این فیلم را ببینند و بهانه‌ای باشد تا حداقل جلوی خرابی سینما آسیا گرفته شود؛ چون تنها سینمایی است که همه امکانات آن موجود بود و شهرداری می‌توانست با هزینه‌ای اندک آن را بخرد، اما متأسفانه اندوهی که برایم ایجاد شد این بود که بعد از ساخت این فیلم، سینما آسیا را تخریب کردند.»
این هنرمند مشهدی افزود: «باوجود اینکه ساخت آثار تاریخی سخت است، بعد از این همه سال که از مشهد رفته‌ام، اکنون که بر می‌گردم، می‌بینم هیچ مستندسازی پرچم مرا برنداشته است.»
دغدغه‌ای از جنس هویت
محمد دستمالچیان در حاشیه اکران مستند خود در گفت‌و‌گو با شهرآرا به دغدغه‌ای که از سال ۱۳۸۹ درباره هویت و ساخت فیلم درباره خیابان‌ها و محلات داشته اشاره کرد و گفت: «باتوجه به تغییرات شهری، احساس کردم در حال از دست دادن خاطرات، آدم ها، بنا‌ها و ابنیه‌ها هستیم.
بعد از اینکه مجموعه «هویت» یا «مشهد قدیم» ساخته شد، تصمیم گرفتیم به صورت خیابان به خیابان کار کنیم. فیلم برداری این مستند در سال ۱۳۹۵ شروع شد ولی تاکنون به نمایش درنیامده بود. بخشی از این فیلم مستند درباره سینما‌های خیابان ارگ است و به طور کلی تاریخ این خیابان را از دوره قاجار تا به امروز نشان می‌دهد.»
وی کمبود منابع را یکی مهم‌ترین چالش‌های ساخت این مستند بیان کرد و افزود: «وقتی می‌خواهیم فیلمی بسازیم، به ارگان‌هایی که متولی هستند مراجعه می‌کنیم تا منابع فیلم و عکس را در اختیار ما قرار دهند، اما برخی از آن‌ها همکاری نمی‌کنند. متأسفانه بیشترین وقت ما صرف جمع آوری این منابع شد که بسیار کار سختی بود. نمی‌دانم این منابع از بین رفته بود، یا در اختیار من نبود تا بتوانم زودتر این فیلم را به پایان برسانم.»
دستمالچیان این فیلم را خاطرات سه نسل جامانده از خیابان ارگ مشهد دانست و گفت: «این افراد به نوعی با خراب شدن سینما‌ها و بنا‌های آن سرگردان‌اند و به دنبال گمگشته‌ای می‌گردند. ارگ یکی از شادترین خیابان‌های مشهد بوده که اکنون به متروکه تبدیل شده و اعتراضی که این افراد دارند نیز همین است، که چرا در‌های این سینما‌ها بسته شده و این خیابان دوباره بازسازی نمی‌شود.»
وی ادامه داد: «از سال ۱۳۹۵ که این فیلم ساخته شد، تغییرات بیشتر شده و اتفاقات زیادی رخ داده است؛ مثلا چند سینما که در این فیلم می‌بینید اکنون نیست و شامل خرابی شده و متأسفانه ما همچنان در حال از دست دادن این هویت‌های تاریخی هستیم، که این موضوع شامل همه شهر‌ها می‌شود. همچنین چند نفر از افراد حاضر در این فیلم، اکنون در قید حیات نیستند.»
این کارگردان بیان کرد: «هرجا که صحبت از تاریخ و هویت می‌کنیم، همه استقبال می‌کنند و اکنون اگر برای این فیلم بلیت فروخته شود مردم حاضرند آن را خریداری کنند. اما متأسفانه برای ساخت مستند برای این فضا‌های هویتی و تاریخی متولی کم دارد.»
فرهنگ و تاریخ، شناسنامه یک شهر است
سید جواد هاشمی، تهیه کننده، کارگردان و بازیگر سینما و تلویزیون، در این رویداد بیان کرد: «می گویند چرا به خبرنگاران اهمیت می‌دهند، زیرا اصولا خبرنگاران از ما سینماگران بیشتر به دردشان می‌خورند، وگرنه هنوز پی نبرده‌اند که سینما چه موجود عجیبی در اثرگذاری واهی برروی همه است و امیدواریم هرچه زودتر به این نتیجه برسند».
وی در گفت‌و‌گو با ما درباره اهمیت توجه فیلم سازان مشهدی به هویت‌های بومی و فرهنگی گفت: «سینما در تمام حوزه‌های خود، از مستند گرفته تا فیلم‌های داستانی در ژانر‌های مختلف، موظف است وارد حوزه فرهنگ و تاریخ شود؛ چراکه فرهنگ و تاریخ از شناسنامه‌های یک شهر، استان و حتی کشور محسوب می‌شوند.»
وی افزود: «هیچ هنری قوی‌تر و تأثیرگذارتر از سینما وجود ندارد که بتواند این هویت‌ها را به تصویر بکشد و نهادینه کند. ورود فیلم سازان به این حوزه، نه تنها برای خودشان باقیات الصالحات به همراه دارد، بلکه مردم را نیز با تاریخ و فرهنگشان آشنا می‌کند.»
سینمای مشهد نباید در کما باشد
دبیر انجمن تهیه کنندگان فیلم بلند مشهد نیز در ادامه این مراسم گفت: «تلاش ما این است تا برنامه‌های متنوعی را برگزار کنیم، اما توان این انجمن به تنهایی کفایت نمی‌کند. در یک سال و نیم گذشته که ۱۰ پاتوق برگزار کرده‌ایم، تمام آرزوی ما این بوده که چراغ سینما و محافل سینمایی روشن بماند.»
محمدرضا فرهادی نیا افزود: «امیدواریم مسئولان دستگاه‌های اجرایی در طول سال یک روز میز خود را رها کنند، به سینما بیایند، فیلم ببینند و در کنار ما باشند. حضور کم نظیر مخاطبان در اکران این مستند، نشان دهنده آن است که ما نیازمند برگزاری این گونه برنامه‌ها هستیم.»
وی همچنین در گفت‌و‌گو با شهرآرا بیان کرد: «سینما یک متولی دارد و باید سینماگران را در کنار یکدیگر جمع کند؛ امروز استقبال بی نظیری از این رویداد صورت گرفت و دوبرابر ظرفیت سالن جمعیت حضور داشت. در تمام دنیا این تعداد از مخاطب برای دیدن یک مستند آن هم ۱۰۴ دقیقه‌ای کم نظیر است.»
وی معتقد است اگر می‌خواهیم بحران مخاطب را حل کنیم و احساس می‌کنیم لازم است ذائقه او را در سینما ارتقا دهیم، باید از این رویداد‌ها حمایت کنیم. فرهادی نیا در این باره بیان کرد: «این برنامه نشان داد که انجمن تهیه کنندگان فیلم بلند مشهد، توانمندی آن را دارد که بتواند رویداد‌های سینمایی باشکوه، پرمخاطب و باکیفیت محتوایی بالا برگزار کند.
اما این رویداد که به مناسبت روز ملی سینما برگزار شد، یک غایب بزرگ داشت. احساس من این است امروز روز خوبی را برای سینمای مشهد رقم زد و سینمای این شهر نباید با چنین ظرفیت و توانمندی در کما باشد.»
دبیر انجمن تهیه کنندگان فیلم بلند مشهد مطرح کرد: «محمد دستمالچیان بیش از ۳۰ سال از عمر خود را صرف تولید مستند کرده و اکنون به آرشیوی از فیلم خانه شهر مشهد تبدیل شده است. مدیران استانی و شهری باید با ایجاد یک مرکز مستند سازی، از تمام دانش و اطلاعات او استفاده کنند.»
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
