سکونت ۲۰ میلیون نفر در بافت‌های ناکارآمد | تعریف ۱۸‌ همت پروژه توسط دفاتر تسهیلگری

به گزارش شهرآرانیوز؛ یازدهمین نشست یک شهر تجربه با موضوع «واکاوی نقش دفتر‌های تسهیلگری در مشارکت اجتماعی و توسعه شهری» با حضور جمعی از مدیران شهری، اعضای دفتر‌های تسهیلگری سازمان بازآفرینی، اساتید دانشگاه و دانشجویان برگزار شد. در این نشست که با مشارکت سازمان بازآفرینی فضا‌های شهری و دفتر نوسازی و تحول سازمانی معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع انسانی شهرداری مشهد و شرکت بازآفرینی شهری ایران برگزار شد شرکت کنندگان به ارائه نقد‌ها و نظریات خود پرداختند.

بلوغ در عملکرد دفتر‌ها و سازمان بازآفرینی

در این نشست مدیرعامل سازمان بازآفرینی فضا‌های شهری شهرداری مشهد با بیان اینکه دفتر‌های تسهیلگری در این سال‌ها دستاورد‌های خوبی برای خارج کردن محلات هدف از مشکلاتی که آنها را احاطه کرده‌اند، داشته‌اند، گفت: تا امروز ۳۸ سند توسعه تصویب شده است و از دل همین سند‌ها ۱۸‌هزار‌میلیارد تومان پروژه برای برنامه اقدام مشترک استخراج شد.

محمود عبدا... زاده افزود: دفتر‌ها و سازمان بازآفرینی اکنون به بلوغ سازمانی و این نتیجه رسیده‌اند که باید همه موضوعات بافت‌ها را برای حل مسئله به عهده خود مردم بگذارند و باید ظرفیت‌ها و منابع را به زبان خود مردم به آنها منتقل کنیم. در‌واقع مردم خودشان باید مسیر رسیدن به سطح مطلوب را طی کنند و مدیریت شهری وسیله و فضا را برای آنها مهیا کند.

دستگاه‌های دولتی چالش‌های بزرگی هستند

وی ادامه داد: امروز بزرگ‌ترین چالش ما دستگاه‌های دولتی هستند که مسیر مشارکت مردم را بسته‌اند و می‌خواهند همه کار‌ها را خودشان انجام دهند، درحالی‌که این روش دیگر جواب نمی‌دهد. متأسفانه زبان صحبت در سازمان‌های دولتی با مردم دستوری است، در‌صورتی‌که نباید این‌طور باشد.

مردم خودشان باید کار را پیش ببرند

عبدا... زاده افزود: تجربه دفتر‌های تسهیلگری می‌گوید که موضوعات اقتصادی، محیط‌زیستی، کالبدی و اجتماعی را نمی‌توانیم از هم جدا کنیم و همه اقدامات در محلات هدف باید به‌نحوی باشد که این موارد با هم دیده شوند و کار طوری طراحی شود که خود مردم اجرا‌کننده باشند. امروز شهرداری همه توان خودش را برای کار با مردم گذاشته است و برش بودجه‌ای حاشیه شهر، ضوابط شهرسازی ویژه محلات کم‌برخوردار و... فقط بخشی از اقدامات شهری در این زمینه است.

شهرسازی در محلات هدف مشارکتی می‌شود

مدیرعامل سازمان بازآفرینی فضا‌های شهری شهرداری مشهد با تأکید بر اینکه رویکرد شهرداری برای برون‌رفت محلات از مشکلات باید با مشارکت مردم باشد، تصریح کرد: با وجود همه این اقدامات گسترده در محلات هدف بازآفرینی، سیاست‌گذاری براساس انتفاع مردم و از پایین به بالا نیست و رویکرد جدید ما باید برون‌رفت محله از مشکلات با همراهی مردم باشد. بر این‌اساس می‌خواهیم از این پس شهرسازی را مشارکتی به‌پیش ببریم.

ضرورت تقویت نهاد‌های محلی

رئیس دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی نیز با تأکید بر اینکه رویکرد‌ها و سیاست‌گذاری‌های دفتر‌های تسهیلگری باید اصلاح شود، تصریح کرد: در همه دنیا مسئله بازآفرینی به سمت رویکرد مشارکتی رفته است و شهرساز، نقش تسهیلگر گرفته است و طراحی‌ها به سمت محله و مردم رفته و در مقیاس خرد انجام شده است.

سیدمسلم سیدالحسینی افزود: مشارکت در توسعه شهری امری عملی است و اگر در‌جایی این اتفاق رخ نمی‌دهد، به دیدگاه مدیران برمی‌گردد که به این موضوع باور ندارند.

۷۵‌درصد مردم ایران شهرنشین شده‌اند

وی با اشاره به روند پرشتاب شهرنشینی در ایران افزود: ما به‌شدت در حال شهری‌شدن هستیم و ۷۵‌درصد مردم ایران شهرنشین هستند و مهاجرت به شهر‌ها هنوز ادامه دارد. در‌واقع تا زمانی که آمایش درستی نداشته باشیم، حرکات جمعیتی و به‌تبع آن حاشیه‌نشینی را خواهیم داشت؛ به‌ویژه در استان و شهر مشهد که همیشه از استان‌های مقصد مهاجرت است.

مشهد کانون مهاجرت است و شهرداری مشهد باید بداند همیشه در معرض پدیده مهاجرت قرار دارد و باید آمادگی و برنامه داشته باشد. وی ادامه داد: مهاجرت با توسعه متوازن کنترل می‌شود و در استان‌های محروم باید فرصت متعادل و توسعه متوازن انجام شود، تا جمعیت کمتر جا‌به‌جا شود.

سکونت ۲۰ میلیون نفر در بافت‌های ناکارآمد

عضو هیئت‌علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه سکونتگاه‌های غیررسمی باید به رسمیت شناخته شوند، تأکید کرد: ما ۲۰‌میلیون جمعیت ساکن در بافت ناکارآمد داریم که در ۲۰‌درصد مساحت کشور زندگی می‌کنند و مادامی که نظام شهرسازی کشور با استاندارد‌های سکونتگاه رسمی و غیررسمی به‌پیش می‌رود، کار درست نمی‌شود.

 این موضوع، بالاخره روزی باید حل شود و محل زندگی کم‌درآمد‌های شهر باید به رسمیت شناخته شود. از مشکلات حوزه شهرسازی این است که ضوابط برای سطح ضعیف طراحی نمی‌شود و به‌همین‌دلیل باید ضوابط جدیدی تعریف شود که دفتر‌های تسهیلگری در این زمینه می‌توانند کمک زیادی بکنند.

سیدالحسینی در ادامه افزود: در اجرای سیاست‌های بازآفرینی مهم‌ترین اصل هماهنگی و اقدامات هم‌افزاست و در مشارکت هم راهبرد اساسی توجه به محله‌گرایی و اجتماع‌محوری است؛ در‌واقع نهاد‌های محلی باید تقویت شوند، به نقاط قوت ساکنان توجه شود و پروژه‌محوری را کنار بگذاریم و به سمت اجتماع‌محوری برویم؛ بدون این نگاه، اگر سند مشارکت بازآفرینی محله تهیه شود، چرخه آن دچار ایراد خواهد شد.

ضعف دفتر‌های تسهیلگری باید برطرف شود

استاد تمام گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در ادامه با اشاره به نقاط ضعف دفتر‌های تسهیلگری گفت: تمرکز بر مسکن، عدم اقدام در حوزه عمومی، نبود ارتباط سازمان‌دهی‌شده با سایر کنشگران و عدم انتقال فرایند به محله از مشکلات و نقاط ضعف دفتر‌های تسهیلگری است.

به نظر می‌رسد به نظامی هماهنگ‌تر از سطح خرد تا کلان نیاز داریم و سطح محلی باید جایگاه مشخصی داشته باشد و در سطح محله هم باید ظرفیت‌سازی فراهم و برنامه‌ها و اقدامات بخشی و ارتباط بین سطوح مخلف ایجاد شود. ضمن اینکه دفتر‌های تسهیلگری باید به رسمیت شناخته شوند و ویژگی‌ها و مقیاس و شاخص‌های تشخیص و اقدامات در بافت فرسوده هم نیاز به بازنگری جدی دارد.

در ادامه حتما بخوانید امضای تفاهم‌نامه مشترک سازمان بازآفرینی و دبیرخانه شهر ترمیمی مشهد برای کاهش تخلفات شهری

ایجاد نگاه مشترک، وظیفه سازمان بازآفرینی

یک پژوهشگر مسائل اجتماعی نیز در بخش دیگری از نشست یک‌شهر تجربه، زیست‌پذیر کردن شهر را مشروط به اجتماعی‌شدن امور شهری دانست و توضیح داد: مسئله امروز ما رسیدن به شهر زیست‌پذیر است که باید شهری عادلانه و پایدار و... باشد. این موضوع رخ نمی‌دهد مگر اینکه امور شهری به‌صورت اجتماعی مطرح شود؛ به این‌معنا که این موضوع برای مردم مسئله باشد و در ذهن مردم این مسئله و مشکل شکل گرفته باشد و مشکلات و معضلات شهر‌ها تا زمانی که به مسئله اجتماعی تبدیل نشود، حل نخواهد شد.

حمید همت‌آبادی ادامه داد: برای حل مسائل شهرسازی در برخی بافت‌های شهری، سازمان بازآفرینی تأسیس شده است که با جامعه محلی و گروه‌های محلی وارد بده‌بستان شود و ضوابط توسعه را به زبانی بازگو کند که مردم آن را درک کنند. یعنی باید به سمتی برویم که جامعه محلی توانمند شود و مسائل خودش را حل‌و‌فصل کند؛ البته سازمان بازآفرینی هم باید توانمند شود تا بتواند جامعه محلی را برای حل مسئله توانمند کند.

وی با تأکید بر اینکه سازمان‌های متعددی که در شهر تشکیل شده‌اند، نمی‌توانند باهم همکاری کنند، افزود: امروز مشکل این است که سازمان‌های زیادی در شهر تشکیل شده‌اند، اما اینها برای شهر زیست‌پذیر نمی‌توانند با هم، گروه شوند و همکاری کنند و این مانع اساسی توسعه است.

نیاز به نگاه مشترک برای حل مشکلات محلات هدف

وی در ادامه و با بیان اینکه سازمان بازآفرینی باید با مردم نگاه مشترک ایجاد کند، تأکید کرد: سند توسعه محله وسیله‌ای واجب برای توسعه محلات است و بهترین سنجش برای سند توسعه محله این است که ببینیم تغییری ایجاد می‌کند یا نه؟ در‌واقع مسائل و مشکلات محله باید از چشم ذی‌نفعان دیده شود و تا با آنها هم‌افق نشویم و دیدگاه مشترک نداشته باشیم و نتوانیم ضرورت‌ها را به آنها توضیح دهیم، به مشکل برمی‌خوریم و کار سازمان بازآفرینی این است که این نگاه مشترک را ایجاد کند.