زاد‌روز اسطوره‌ها | علی باغبانباشی و نورالدین آل‌طه، ۲ ابر‌مرد دوومیدانی خراسان، که امروز نودوهفت‌ساله می‌شوند

مرتضی اخوان | شهرآرانیوز؛ شاید کمتر پیش بیاید ستاره اقبال ۲ نفر درست در یک روز و یک سال در آسمان زندگی روشن شود، اما ۲ پیش‌کسوت دوومیدانی خراسان اول مهرماه‌۱۳۰۳ به دنیا آمدند؛ یکی در مشهد و دیگری کمی آن‌طرف‌تر در طرقبه. ۲ دونده‌ای که به اسطوره‌های این رشته ورزشی در خراسان بدل شدند و دوومیدانی کشور، نام دوومیدانی خراسان را با آن‌ها می‌شناسد.

علی باغبانباشی و نورالدین آل‌طه ۲ ضلع مثلث اسطوره‌ای دوومیدانی خراسان هستند که با محمد‌رضا صابری، دیگر‌پیش‌کسوت مشهدی این رشته ورزشی، نام دوومیدانی خراسان را در دل تاریخ این رشته ورزشی جاودان کردند. وجه‌تشابه این‌دو، تولدشان در یک روز و یک سال است. در ادامه برش‌هایی از زندگی ۲ اسطوره‌ای را از نظر خواهید گذراند که امروز وارد نودوهفت‌سالگی می‌شوند.

چه کسی فکرش را می‌کرد پسر محله پاچنار طرقبه، خیلی زودتر از حد تصور به شیوه‌ای غیرمعمول استعداد زندگی‌اش را پیدا کند؟ علی باغبانباشی خیلی اتفاقی وارد جریان دوومیدانی شد و خیلی اتفاقی‌تر بعد از سرباز‌گیری و اجبار به رفتن به سربازی، استعداد بی‌نظیرش را کشف کرد. او ۴۵ روز بعد از حضور در پادگان، به‌خاطر دلتنگی و خانواده اقدام به فرار از محل خدمت کرد و در بازگشت مورد مؤاخذه و تنبیه فرمانده خود قرار گرفت؛ تنبیهی که علی باغبانباشی را به ستاره‌ای بزرگ بدل کرد!

فرمانده به علی و ۴ همراهش فرمان دویدن می‌دهد. آن‌ها باید ۴ بار مسیر هزار‌متری دور پادگان را بدوند! علی با فراغ‌بال می‌پذیرد. او که پیش‌از‌این بار‌ها مسیر طرقبه تا مشهد را دویده، ابایی از دویدن ندارد. همراهانش هنوز ۲ دور نزده‌اند که علی ۴ دورش را بدون آنکه خش به نفسش بیفتد، می‌دود! فرمانده تعجب می‌کند و به تصور تقلب، او را مجبور به دویدن دوباره می‌کند و این‌بار اسطوره ۴ هزار متر دیگر می‌‎دود و هنوز همراهانش در نفس‌کشان دور اول تنبیه خود هستند! فرمانده هنگ از استعداد و نبوغ عجیب علی هنگ می‌کند! فرمانده که گویی خوشش آمده، بانگ سر می‌دهد و می‌گوید: برو خودت را برای مسابقات آماده کن پسر‌....

علی با لباس سربازی و پوتین، خودش را به محل مسابقه می‌رساند؛ ورزشگاه سعدآباد مشهد. ۷ چهره سرشناس دوومیدانی خراسان به‌خط شدند؛ از صابری بزرگ بگیرید تا عصمتی و جلالی. مسئول برگزاری مسابقات می‌گوید: «چرا لباس و کفش نداری؟» علی هم بی‌خبر از عالم می‌گوید: «ندارم. مستقیم از پادگان به اینجا آمدم.» مسابقه شروع می‌شود و دوندگان نامی چه خیالشان می‌شود که پسر پوتین‌به‌پا قهرمان شود و رکورد صابری را هم بشکند. بعد از آن است که باغبانباشی با لباس اهدایی جعفریان، رئیس تربیت‌بدنی، خودش را به امجدیه تهران می‌رساند تا در رقابت‌های قهرمانی کشور حضور پیدا کند. روی پیراهنش نوشته بود: «مشهد». ۱۷ دونده دیگر هم مثل باغبانباشی به‌خط بودند. چهره‌هایی که هر کدامشان نامی پُر‌آوازه بودند؛ اما در پایان باز هم پای یک رکوردشکنی دیگر و شگفتی از‌سوی باغبانباشی در میان بود. او رکورد ماده ۵ هزار متر استقامت را که از آنِ عزیز منفرد بود، شکست و در حضور قهرمان، قهرمان شد.

خاطره علی باغبانباشی از قهرمان ایتالیایی، فراموش‌نشدنی است. می‌گوید «امیل زاتوپک» بعد از شکست، گریه‌اش گرفته است. قهرمان جلو می‌آید و به علی باغبانباشی که با رکورد ۲ ساعت و ۲۳ دقیقه قهرمان مسابقات جهانی‌۱۹۵۰ شده است، می‌گوید: «حالا تو قهرمان جهان هستی.» جمله‌ای که در دل تاریخ می‌ماند. علی باغبانباشی حالا در آستانه نودوهفت‌سالگی هنوز نشانه‌های یک قهرمان را دارد. شاید خیلی از خاطرات ریز‌و‌درشت را در یاد نداشته باشد، اما هنوز استوار و محکم مثل یک قهرمان ایستاده و به تصویر غرورآفرین شکست «زاتوپک» فکر می‌کند.

نورالدین آل‌طه، متولد اول مهر‌۱۳۰۳ در مشهد است. او ضلع دیگر مثلث افتخار دوومیدانی خراسان است؛ پیش‌کسوتی که تالار افتخاراتش کم از همتایش علی باغبانباشی ندارد. او حلاوت و شیرینی را تجربه کرده که حتی باغبانباشی هم آن را نچشیده است. آل‌طه، نخستین مدال خراسان را در رقابت‌های دوومیدانی کشور در ماده ۴۰۰‌متر به دست آورده است؛ افتخاری که نام او را در تاریخ دوومیدانی خراسان ماندگار کرده است.

نورالدین آل‌طه که افتخار پوشیدن پیراهن تیم ملی را نیز دارد، در ۴ ماده دوومیدانی مسابقه می‌داد. او مردی بود با توانایی‌های مختلف. نورالدین هم در ۴۰۰ متر می‌دوید، هم در ۲۰۰ متر، هم ۴ در‌۴۰۰ متر و هم ۴‌در‌۱۰۰ متر امدادی. او که ورزش را از حدود هشت‌سالگی شروع کرده و پیش از دوومیدانی، فوتبال و والیبال هم بازی کرده است، از حدود سال‌۱۳۱۶ دویدن را آغاز کرد و در سعد‌آباد (تختی فعلی) مشهد تمرین می‌کرد. آل‌طه در رکوردگیری استانی، توانست در ۴۰۰ متر، رکورد ۵۳ ثانیه را کسب کند و جواز حضور در رقابت‌های کشور را به دست بیاورد؛ حضوری که او را به‌سمت موفقیت سوق داد.

تا سال‌۱۳۲۲ بار‌ها در مسابقات آموزشگاه‌های مشهد اول شد، اما در این سال، به مسابقات قهرمانی کشور رفت و توانست قهرمان دوی ۴۰۰ متر مسابقات قهرمانی کشور شود و نخستین طلای دوومیدانی استان را در مسابقات کشوری در ورزشگاه امجدیه (تختی) تهران به ارمغان بیاورد. سال‌۱۳۲۳ هم قهرمانی‌اش را تکرار کرد. سال‌۱۳۲۵ در تهران، سرباز شد و با اینکه می‌خواست از خراسان در مسابقات شرکت کند، به‌اجبار با لباس تیم تهران در مسابقات کشوری شرکت کرد و باز هم اول شد. از سال‌۱۳۲۷ در ۴ ماده برای تیم خراسان دوید و ۴ مقام دومی را نیز در مواد مختلف کسب کرد که این مدال‌ها باعث شد در رده‌بندی تیمی نیز تیم خراسان نایب‌قهرمان کشور شود.

مرد نخستین‌ها حالا بازنشسته اداره کشاورزی است و در فریمان زندگی می‌کند. نورالدین آل‌طه در آستانه نودوهفت‌سالگی شاید سر‌حال و سرزنده به‌مرور خاطرات سال‌ها شیدایی در میدان زندگی و دویدن‌های بی‌امانش می‌اندیشد.