کنش جمعی آنلاین زنان در اینستاگرام

رسانه‌های اجتماعی امروزه در تمام دنیا و همچنین در ایران به ابزاری برای پیگیری مطالبات اجتماعی گروه‌های مختلف تبدیل شده‌اند. موضوعات مورد مطالبه در این شبکه‌ها طرح می‌شود، بین افراد مختلف به گفتگو گذاشته می‌شود، گفتگو در سطح گسترده در شبکه پخش می‌شود و باعث شکل‌گیری درخواست و مطالبه‌ای عمومی می‌شود. سپس این خواسته‌ها وارد عرصه واقعی جامعه، و از مجاری قانونی و رسمی پیگیری می‌شود.

زنـــان یـــکــــی از گروه‌هایی هــسـتـنـد کــه از ایــن شبکه‌ها برای مطرح و پیگیری کردن خواسته‌های خود استفاده می‌کنند. آن‌ها از این طریق، به نوعی کنش جمعی آنلاین دست می‌زنند به این معنا که عده زیادی از آن‌ها درباره یک موضوع خاص شروع به تولید محتوا و اطلاع‌رسانی می‌کنند. در متن‌ها ابعاد مختلف خواسته یا اعتراض خود را توضیح می‌دهند و به دنبال راه‌هایی برای اصلاح شرایط هستند. متن‌های تولیدشده در شبکه دست‌به‌دست می‌چرخد و توسط افراد دیگری نیز بازنشر می‌شود. این چرخه تولید متن و بازنشر آن کنش جمعی آنلاینی را شکل می‌دهد که می‌تواند به‌سرعت موضوع را به گوش همه افراد جامعه برساند.

 

زنان معمولا کنش جمعی آنلاین خود را ذیل مفهوم زنانگی و مطالبات زنان انجام می‌دهند. حقوق و دغدغه‌های مشترک زنانه عاملی است که آن‌ها را گرد هم جمع می‌کند. آن‌ها در کنش‌های جمعی خود، درباره قوانین حقوقی که مشکلاتی برای زنان ایجاد می‌کند بحث می‌کنند. همین‌طور درباره گفتمان‌های فرهنگی‌ای که در جامعه و بین مردم وجود دارد و جایگاه زنان را نادیده می‌گیرد. برای مثال، در هفته‌های گذشته، حذف تصویر دختران از روی کتاب ریاضی سال سوم دبستان جریانی از گفتگو‌ها و مطالبـــه‌گری زنـــان را در شبکه‌های اجتماعی شکل داد. در این کنشگری‌های جمعی، برخی مردان نیز به زنان می‌پیوندند و مطالبه شرایط برابر برای زنان و رشد و شکوفایی آن‌ها را دارند. درباره حذف تصویر دختران، افراد مختلفی در دفاع و پاسخ‌گویی درباره این اتفاق برخاستند و تصاویر دختران در کتب دیگر شمارش شد. در نهایت، این گفتگو و مطالبه‌گری که در فضای مجازی ایجاد شده بود به فضای واقعی جامعه آمد و وزیر آموزش و پرورش از این اتفاق عذرخواهی کرد و تصمیم گرفته شد که در سال آینده این تصویر اصلاح شود. این مورد نمونه‌ای از کنش جمعی آنلاین زنان در فضای مجازی بود. مثال دیگر درخواست «وارد کردن نام مادر در شناسنامه کودکان و در عقدنامه» است که در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است و پیشنهادش از سوی معاون رئیس جمهور، معصومه ابتکار، نیز به صورت رسمی مطرح شد.‌

 

می‌توان این‌طور بیان کرد که زنان به شیوه‌ای مسالمت‌آمیز، با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، خواسته‌های خود را مطرح می‌کنند و سعی دارند صدای خود را به جامعه و مسئولان برسانند. دسته دیگری از کنشگری‌های اجتماعی زنان در اینستاگرام، جنبه آگاه‌سازی و حساس‌سازی جامعه به موضوعات زنان را دارد. جریان افشاگری‌های آزار‌های جنسی زنان از این نوع بودند. این موضوع چند سال پیش در کشور‌های غربی تحت عنوان جنبش METOO شکل گرفت. این مسئله گفتگو‌ها و آگاه‌سازی‌های بسیاری در این زمینه به دنبال داشت. در حین گفت‌وگوی عمومی مجازی درباره این موضوع، راهکار‌های فردی، اجتماعی و فرهنگی برای مراقبت بیشتر زنان از خود و حفظ آن‌ها آموزش داده شد که از ویژگی‌های مثبت این کنش‌های جمعی آنلاین بود. همچنین باعث شد افراد خاطی دستگیر و مورد پیگیری و دادرسی قانونی قرار گیرند.

 

به طور کلی، شبکه‌های اجتماعی به زنان و دیگر گروه‌های اجتماعی کمک می‌کند که مسائل، مشکلات و دغدغه‌های خود را به صورت آزادانه‌تری بیان و پیگیری کنند. زنان در اینستاگرام ذیل یک هویت جمعی که همان هویت مشترک زنانه است گرد هم جمع می‌شوند و همراهی و مشارکتی که بین آن‌ها اتفاق می‌افتد کمک می‌کند صدای آن‌ها به شکل رساتری شنیده شود. همان‌طور که بیان شد، در این بین، گروهی از مردان نیز با آن‌ها همراه می‌شوند و به ارتقای برابری و سلامت جامعه کمک می‌کنند. بدون شک، جامعه‌ای که زنان فعال، راضی و همراهی دارد بهتر می‌تواند به اهداف کلان خود دست پیدا کند.