سه گانه معضلاتِ محله ثامن

سید محمد عطائی | شهرآرانیوز ؛ تاکنون در قالب گزارش هم محلی با ۹ نفر از رؤسای شورای محلات منطقه گفتگو کردیم و در این شماره نیز سراغ رئیس شورای اجتماعی محله ثامن آمده‌ایم تا از زبان او مشکلات، کمبود‌ها و نیاز‌های محله را بشنویم و آن‌ها را منعکس کنیم. حجت‌الاسلام حسن بهشتی نیک متولد ۱۳۳۸ و مدت ۴۵ سال است که در این محله ساکن شده است. او علاوه بر شورای اجتماعی محله، مسئولیت پهنه شهید عصمتیان آستان قدس و امور مساجد ناحیه را نیز به عهده دارد و امام جماعت مسجد محوری محله ثامن یعنی مسجد النبی (ص) نیز هست.

 

بهشتی نیک با تبریک هفته وحدت و میلاد پیامبر اکرم (ص) و روز بسیج دانش‌آموزی این گونه به معرفی محله ثامن می‌پردازد: «این محله حدود ۲۰ هزار نفر ساکن دارد و خیابان‌های سخاوت و صاحب‌الزمان و شهید آرمون و شهرک ثامن را شامل می‌شود. ساکنان اولیه این محله اغلب مهاجرانی بودند که یک قرن پیش از یزد و کرمان به مشهد آمدند. ترکیب جمعیتی خاص کنونی این محله علاوه بر اقوام مختلف ایرانی، ساکنانی از کشور‌های دیگر را شامل می‌شود. مهاجران افغانستانی، هندی، بنگلادشی و حتی آفریقایی در این محله ساکن هستند. برخی از آن‌ها طلبه بوده و در مجتمع مسکونی سلمان خیابان سخاوت ساکن هستند. این همزیستی به دلیل جمعیت کم طلبه‌ها تأثیر خاصی بر فرهنگ محله نگذاشته است. عمده مشکلات اساسی ما با برخی از مهاجران پاکستانی و افغانستانی فاقد مدارک هویتی است. برخی از آن‌ها معتقدند به دلیل بی‌سوادی و بی‌اطلاعی اقدامی برای تهیه مدارک هویتی نکرده‌اند و حال نه می‌شود به آن‌ها ایرانی گفت و نه افغانی و پاکستانی، برخی از آنان بدون هیچ مدرک هویتی خود را ایرانی می‌دانند. همین نداشتن مدارک هویتی مشکلات بنیادی به دنبال دارد. اگر بزه‌کاری انجام دهند قابل پیگرد نیست. برای خودشان هم محدودیت‌های فراوانی ایجاد شده مثلا نه می‌توانند شغل رسمی داشته باشند، نه گواهینامه‌ای بگیرند و نه حتی تحصیل کنند. این بی‌هویتی مشکلات سلسله‌واری ایجاد می‌کند که حل آن‌ها اقدام جدی دولت را طلب می‌کند. مهاجرانی که فاقد مدارک هویتی بودند در گذشته بیشتر در شهرک شهید رجایی ساکن بودند، اما اکنون به دیگر نقاط نقل مکان کرده‌اند و مشکلات زیادی برای محله به وجود آمده است.»

 

بهشتی نیک سپس به وجود زمین‌های بایر فراوان و بلاتکلیف در محله اشاره می‌کند و می‌گوید: «خانواده برزگر از زمین‌داران و ملاکان بسیار بزرگ این منطقه بودند. بعد فوت پدرانشان و مهاجرت بیشتر فرزندان به خارج کشور زمین‌هایشان رها شده است، البته که مالکان هر چند مدت یک بار بر‌می‌گردند و برخی قطعات را می‌فروشند. یک نمونه آن به دهه ۸۰ باز می‌گردد هنگامی که یکی از این قطعات را بدون توجه به کاربری زمین که از طرف شهرداری به عنوان آموزشی مشخص شده به شخصی به نام مرحوم بافتی فروخته بودند و شهرداری اجازه ساخت وساز را به ایشان نداد. مرحوم بافتی یکی دو تا از زمین‌ها را برای ایجاد فضا‌های آموزشی و فرهنگی در اختیار گذاشت که دبیرستان خیامی، مدرسه فرزانه و فرهنگ‌سرای بهرمان از همان زمین‌ها هستند و در مقابل اجازه ساخت‌وساز در بقیه زمین‌ها به ایشان داده شد، اما بقیه زمین‌های برزگر‌ها همچنان بلااستفاده افتاده است. این زمین‌ها مشکلات بهداشتی زیادی ایجاد کرده است. با یک باد کوچک همسایه‌ها مجبور به نظافت و شست‌وشو و گردگیری منازل خود می‌شوند. در واقع مشکل عمده زمین‌های این منطقه وجود مالکان ثروتمندی است که احتیاجی به این زمین‌ها ندارند. این در صورتی است که این محلات با کمبود فضا‌های سبز و آموزشی روبه‌رو هستند. به نظر من باید شهرداری با هزینه کمی به فنس کشی و حتی ایجاد فضای سبز در این زمین‌ها اقدام کند تا صاحبانشان مجبور به مراجعه و تعیین تکلیف شوند.»

 

رئیس شورای اجتماعی محله ثامن در ادامه به مباحث مرتبط بیکاری، اعتیاد و زنان سرپرست خانوار پرداخت و بیان می‌کند: «بیکاری و اعتیاد و زنان سرپرست خانوار در این محله بسیار زیاد است. مورد دیگری نیز هست آن هم رها کردن پدر و مادر پیر به وسیله فرزندان است. فرزندان این افراد به خارج از کشور مهاجرت کردند و حال این افراد در پیری با مشکلات بسیاری مواجه هستند و اگر قرار باشد این افراد را به خانه‌های سبز شهرداری یا گرمخانه‌ها منتقل کنیم به سبب تعداد زیاد امکان‌پذیر نخواهد بود. ما رایزنی و منازلی را پیدا می‌کنیم که مثلا یک ماه از آن‌ها نگهداری کنند و دوباره به منزل دیگر بروند. متأسفانه مشاغل خانگی هم حمایت نمی‌شود، برخی افرادی که قادرند علاوه بر اشتغال خود، کارآفرینی کنند حمایت نمی‌شوند، این افراد با بودجه محدود اغلب مدت کمی بعد از راه اندازی کار به دلایل مختلف و اغلب مشکلات مالی مجبور به ترک کار خود می‌شوند»
او ادامه می‌دهد: «شهرداری و سپاه در این مناطق بسیار خدمت کرده‌اند که در خور تقدیر است، ولی تنها هستند، البته که خیلی پروژه‌ها ناتمام و در حد حرف باقی مانده‌اند. بار‌ها برای طرح‌های مختلف آمده و نظرسنجی کرده‌اند تا مشکلات را بفهمند، ولی هیچ خبری نشده است. من خودم حاضرم تمام مشکلات محله را ظرف ۱۰ روز رایگان بنویسم و تحویل دهم، این کار‌ها که نیازی به دفتر و دستک ندارد. مسئولان یا وارد میدان نشوند یا اگر قول دادند نه صددرصد که حداقل ۲۰ درصد عمل کنند.»

 

رئیس شورای اجتماعی محله ثامن در ادامه یکی از علل رجوع افراد غیربومی به این محله را ارزان بودن قیمت مسکن در این محله می‌داند و می‌گوید: «این افراد که معمولا از شهر‌های دیگر برای پیدا کردن کار به مشهد مهاجرت کرده‌اند با توجه به قیمت ارزان مسکن در این محله و دیگر مناطق حاشیه‌ای ساکن می‌شوند. این در صورتی است که برای این مهاجرت و جای‌گزینی هیچ برنامه‌ریزی انجام نشده است. بافت این مناطق معمولا بافت شهری نیست و مشکلات عمده‌ای دارد مثلا کوچه‌ها باریک و خیابان‌ها نامتوازن است و قواعد شهرسازی رعایت نشده است. در همین محله ثامن که جزو محلات جدید است یک خیابان ۱۸ متری داریم و دیگر خیابان‌ها ۱۲ متری هستند که به لحاظ ارائه خدمات شهری مشکلات بسیاری ایجاد کرده است، وضعیت جوی‌های فاضلاب و جدول‌ها نیز مناسب نیست و این مشکلات در آینده خود را بیشتر نشان خواهد داد.»