گذری بر تاریخچه پوشش شایسته بانوان ایران‌زمین

شبنم کرمی | شهرآرانیوز؛ تاریخچه پوشاک، بخشی از تاریخ تمدن و فرهنگ هر جامعه است. نوع بشر از ابتدای خلقت برای در امان ماندن از آسیب‌های آب‌و‌هوا و دیگر مخاطرات موجود در طبیعت به پوشاندن بدن خود اقدام کرده، اما پس از گذشت قرن‌ها و به وجود آمدن تمدن‌های مختلف، پوشاک به نوعی نشان‌دهنده باور‌های فرهنگی، مذهبی و دیگر معانی اجتماعی بوده است.

 

آنچه از نقش‌نگاره‌های تاریخی به دست آمده همگی گویای آن است که زنان ایرانی در طول هزاره‌ها و از دیرباز، همواره پوششی مناسب و شایسته داشته‌اند، چنان‌که جیمز لیور (تاریخ‌نگار انگلیسی) با اشاره به دوران آشوریان در ایران می‌نویسد: تن‌پوش آزاد (بدون فرم و ساده) مانند تن‌پوش آشوری‌ها، مصری‌ها، رومی‌ها و یونانی‌ها نشانه‌ای از تمدن و بزرگی در آن دوره بوده است و تن‌پوش‌های چسبان و دوخته‌شده نوعی توهین و بی‌تمدنی تلقی می‌شده است. (تاریخ پوشاک اقوام ایرانی)

 

هم‌چنین در کتاب «پوشاک باستانی ایرانیان»، نوشته جلیل ضیاپور، درباره پوشش ماد‌ها چنین آمده است: طبق نقوش برجسته و مجسمه‌های ماقبل میلاد، پوشاک زنان آن دوره از نظر شکل (با کمی تفاوت) با پوشاک مردان یکسان است و تنها به واسطه اختلافی که میان پوشش سرشان وجود دارد، از هم تمیز داده می‌شوند.
ویل دورانت در کتاب «تاریخ تمدن» نیز درباره قوم آریایی می‌نویسد: غالب پارسیان حتی برهنه بودن قسمتی از بدنشان را بی‌شرمی می‌دانند و همیشه لباس بلند می‌پوشند.

 

در مهر سنگی استوانه‌ای مربوط به دوره هخامنشی که در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود هم ملکه‌ای با لباس و تاج و سرپوش زنان هخامنشی بر مسند شاهانه‌ای تکیه زده و پاهایش بر چهارپایه‌ای کرسی‌مانند قرار گرفته است.

 

پس از آن، زنان اشکانی از شلوار‌های چین‌دار و پیراهن‌های دراپه‌دار و بلند استفاده می‌کردند. هم‌چنین در استفاده از سرپوش، مانند زنان هخامنشی بودند و کلاه عمامه‌وار آنان بخشی از موهایشان را می‌پوشانید. بلندی لباس‌ها به اندازه‌ای بود که مانع دیدن کفش‌ها می‌شد. (تاریخ پوشاک اقوام ایرانی) در این دوره، گاهی زنان با دستار‌هایی که دور سرشان پیچیده شده و روی شانه‌هایشان افتاده است به تصویر کشیده شده‌اند. (پوشاک در ایران زمین)

 

شنل از عناصر مهم پوشش زنان ساسانی بوده است که آن را بر دوش ملکه آذرمیدخت، دختر خسروپرویز، که مدتی هم در ایران پادشاهی می‌کند می‌بینیم. این لباس که به عنوان بالاپوش از عناصر مهم پوشاک زنان ساسانی از نظر اجتماعی محسوب می‌شد، بر دوش آناهیتا به‌عنوان یک مقام والا و حیات‌بخش در سنگ‌نگاره طاق‌بستان (متعلق به قرن سوم میلادی) مشاهده می‌شود. (تاریخ پوشاک اقوام ایرانی)

 

نوشته‌های پراکنده مورخان و نویسندگان پس از ورود اسلام به ایران نشان می‌دهد پوشش زنان در قرون اول و دوم هجری تن‌پوش محلی بوده که ادامه همان تن‌پوش دوره ساسانی است. همچنین نوعی مقنعه و چادر از عناصر اصلی پوشاک زنان در خارج از خانه در این دوران بوده است. (پوشاک اقوام ایرانی)

 

زنان در این دوره از دامن یا شلوار گشاد و پیراهن آستین‌دار که بلندی آن تا سر زانو می‌رسید (تونیک) و پیراهن دیگری که کوتاه و بی‌آستین بود و روی پیراهن زیری پوشیده می‌شد (احتمالا به تقلید از زنان دوره ساسانی) استفاده می‌کردند. این پیراهن (رویی) جلوباز بود و به‌وسیله دکمه بسته می‌شد. کمربند و شالی هم زینت‌بخش آن بود. (تاریخ پوشاک اقوام ایرانی)

 

هرچند پس از اسلام مدل پوشش زنان ایرانی اندکی به فراخور زمان تغییراتی کرده است، به طور کلی، بانوان این سرزمین همواره به پوشش خود به‌عنوان مظهر حیا و احترام خویش نگاه کرده و شایسته و بایسته ظاهر شده‌اند.