آوارگان «پورسینا»

لیلی رحمانی - الان یک سال و دوماه و ۱۸ روز است که آواره هستند. سوم شهریورماه سال گذشته بود که صدای انفجار مهیبی خیابان پورسینای شهرک شهید رجایی را لرزاند. مردم از خانه‌ها بیرون ریختند و حیرت زده ساختمان‌های تخریب شده را تماشا کردند. چند دقیقه بعد صدای آمبولانس، غمگین‌ترین نوای آن منطقه شد. اجساد و مصدومان یک به یک از زیر آوار بیرون کشیده شدند و روی برانکارد، از مقابل چشم‌های نگران اهالی عبور کردند و دقیقا در همان روز‌ها بود که پرچم‌های سیاه عزاداری ۱۱ کشته این حادثه بر در و دیوار خانه‌های اطراف نشست.
طبق بررسی ابتدایی آتش نشانان در محل، یک خانه مسکونی به علتی نامعلوم دچار انفجاری مهیب شده و موج انفجار نیز موجب تخریب صددرصدی ٢ خانه دیگر شده بود. بعد‌ها گفتند انفجار یک آب گرمکن دلیل اصلی حادثه بوده است، اما این نظر هم قطعی نبود و حتی احتمال عمدی بودن این حادثه نیز مطرح شده بود، چرا که محل حادثه چند روزی خالی از سکنه شده بوده و به گفته اهالی از ساکن آن خانه نیز هیچ خبری نبوده است. در کنار همه این‌ها احتمالاتی هم برای اشکال فنی و نشست گاز مطرح شده بود که سبب شد اداره حادثه شهرداری منطقه ۶ برای یافتن کانون حادثه پیگیر این ماجرا شود. برای همین است که بازماندگان این حادثه از همان زمان تا الان آواره هستند و خانه و کاشانه خود را از دست داده اند.

تخریب باقی‌مانده خانه‌ها در سال ۹۸
آن زمان غیر از محل حادثه بخش زیادی از چند ساختمان اطراف هم تخریب شد و به همان حال ماند تا اینکه چندماه پیش، یعنی خرداد امسال، شهرداری برای شناسایی کانون حادثه بخش‌های باقی مانده این ساختمان‌ها را نیز بدون مطلع کردن مالکان تخریب کرد. ملک نژاد یکی از این مالکان است و می‌گوید خردادماه همسایه‌ها به او خبر دادند باقیمانده خانه اش را شهرداری خراب می‌کنند و وقتی ملک نژاد خود را به محل می‌رساند و اعتراض می‌کند می‌گویند حکم تخریب خانه را دارند. از آن زمان تا کنون ملک نژاد و دیگر مالکان برای بازسازی خانه هایشان پیگیری‌های زیادی کرده‌انداما هنوز به نتیجه نرسیده اند.

آوار برجای مانده، تصویر غم انگیز «پورسینا»
بیستمین روز آبان ماه ۹۸ است. از کوچه پس کوچه‌های خیابان پورسینا می‌گذریم تا به محل خانه‌های مخروبه می‌رسیم. آوار برجای مانده از انفجار در میانه کوچه‌ای باریک، تصویر هر روزه مردمانی است که با آه و حسرت و خدابیامرزی بر لب از مقابلش می‌گذرند. باد که می‌زند، گل‌های زعفران پاک شده از روی ته مانده طاق‌ها و قاب‌های باقی مانده ساختمان روی سنگ و آجر و سیمان‌های تراشیده شده پخش می‌شوند. گاه توپ پلاستیکی بچه‌های محل روی نخاله‌ها می‌افتد و چند کودک به دنبال توپ از تپه‌های نخاله بالا و پایین می‌روند و توپ به دست برمی گردند.‌
می‌گویند ۵ خانه در این حادثه دچار آسیب شده اند، اما زمانی که به آواره‌های باقی مانده نگاه می‌کنید تصور این تعداد در زمینی به این کوچکی کمی سخت به نظر می‌رسد، ۲ نفر از مالکان خانه‌ها با چهره‌هایی شکسته از راه می‌رسند. آوارگی و بی خانمانی در نگاهشان بازتاب غم انگیزی دارد. ملک نژاد به نقطه‌ای اشاره می‌کند و می‌گوید:خانه من اینجا بود، ۵۰ متری بیشتر نبود، اما سقف روی سرمان بود و در آن زندگی می‌کردیم. هنگام انفجار در خانه من ترک عمیقی ایجاد شد. فکر می‌کردیم بعد از مدتی می‌توانیم آن را بازسازی کنیم. در این مدت آواره خانه دوست و آشنا و فامیل شدیم، بخش زیادی از اثاث خانه مان هم از بین رفت. باز هم با این تصور که خانه به زودی بازسازی می‌شود پیگیر کار‌ها بودیم، اما نمی‌دانم چرا شهرداری برای بازسازی خانه‌ها هیچ همراهی‌ای نمی‌کند. حتی بی خبر آمدند و باقی خانه‌ها را نیز تخریب کردند. می‌گویند به دنبال یافتن کانون حادثه هستند. اما تکلیف ما را هم روشن و برای بازسازی خانه‌ها همکاری نمی‌کنند.
کارگر، از دیگر مالکان، نیز جلوتر می‌رود و کروکی خانه نقلی اش را برای ما می‌کشد و ادامه می‌دهد: درست قبل از وقوع این حادثه تمام اثاث خانه را به دلیل رنگ آمیزی خانه در آشپزخانه جمع کرده بودیم، جایی که بعد از وقوع انفجار به صورت کامل آوار شد و همه چیز از بین رفت!

رضایت مالکان به تجمیع خانه‌ها
۴ مالک خانه‌های تخریب شده پس از پیگیری‌های متعدد از شهرداری رضایت دادند به صورت تجمیعی ۴ واحد را تبدیل به ۲ واحد کنند تا خانه‌ها بازسازی شود. یکی از مالکان می‌گوید: پیگیری کردیم تا هر کدام بتوانیم خانه خودمان را دوباره بنا کنیم، اما شهرداری مجوز نمی‌داد و می‌گفت ساخت خانه پنجاه متری امکان پذیر نیست. آن‌ها پیشنهاد دادند املاک را با هم تجمیع کنیم. حتی به ما گفتند بازسازی نشدن خانه‌ها به دلیل همکاری نکردن مالکان است، اما اصلا این گونه نیست و ما الان نمی‌دانیم چه کنیم. او ادامه می‌دهد: از شهرداری انتظار داریم در مراحل بازسازی و هزینه‌های آن به ما کمک بیشتری کند.
پیگیری‌های مالکان خانه‌های تخریب شده تنها به شهرداری منطقه ۶ محدود نبوده است. آن‌ها بار‌ها به شورای شهر، فرمانداری و حتی استانداری هم مراجعه کرده اند، اما پاسخ درستی دریافت نکرده اند. مالکان می‌گویند ما الان فقط می‌خواهیم سرپناهمان را بنا کنیم. به جای اینکه کمک کنند به هم پاسمان می‌دهند و درست راهنمایی‌مان نمی‌کنند به گونه‌ای که به تازگی متوجه شده ایم باید کارمان را در اداره ثبت اسناد پیگیری کنیم.

ترس از حادثه‌ای دوباره
پورسینای ۲۲ امروز خلوت‌تر از گذشته به نظر می‌رسد. برخی ساکنان از خوف حادثه دوباره خانه هایشان را ترک کرده اند. دیگر ساکنان هم اگر توانش را داشتند به جای دیگری نقل مکان می‌کردند. آن‌ها از اینکه شنیده اند هنوز کانون حادثه مشخص نشده است نگران اند و هر شب با نگرانی سرشان را بر بالین می‌گذارند.

اعلام آمادگی خیری برای ساخت خانه‌های مخروبه
باتوجه به اینکه در شرایط عادی صاحبان املاک می‌توانند با تجمیع املاک، تسهیلاتی را از شهردار مناطق برای ساخت وساز بگیرند این سؤال از شهرداری منطقه ۶ مطرح می‌شود که آیا تسهیلاتی غیر از صدور رایگان پروانه هم به آن‌ها تعلق خواهد گرفت یا نه؟ فرج ا... حیدری، شهردار منطقه‌۶ با بیان اینکه شهرداری آماده است در صورت تجمیع ۴ ملک مذکور، برای آن‌ها پروانه ساخت رایگان صادر کند می‌گوید: پروانه رایگان در همه موارد تجمیع صادر نمی‌شود، اما شهرداری مکاتباتی با فرمانداری انجام داده که بر این اساس خیری برای ساخت این املاک اعلام آمادگی کرده است.
مسئله بعدی که مالکان آن را از موانع دیگر ساخت منازلشان اعلام کرده اند نداشتن سند و لزوم اخذ سند از سازمان ثبت اسناد پیش از شروع این اقدامات در شهرداری است که شهردار منطقه ۶ در این رابطه اضافه می‌کند:مسئله صدور سند خارج از حیطه اختیارات شهرداری است و حذف این مرحله تنها در صورت صدور دستور مکتوب توسط دادستان یا فرماندار ممکن خواهد بود. ضمن اینکه علت حادثه مشخص شده و دیگر ساکنان محل نگران بروز دوباره حادثه نباشند.

سردرگمی آوارگان
در ادامه سراغ مدیر دفتر امور تسهیلگری منطقه ۶ شهرداری می‌رویم که ضمن اذعان به مسئله آگاهی نداشتن مالکان از امور اداری که روند کار را برای آن‌ها پیچیده‌تر کرده است می‌گوید: مردم مدت هاست که سردرگم هستند. پیگیری این مسئله از سوی کمیسیون مناطق کم برخوردار به دفتر ما سپرده شده است تا بتوانیم به صورت واسطه موضوع را با همراهی و همکاری مردم و شهرداری پیش ببریم، هرچند اختیارات خاصی در این زمینه نداریم.
سروش باغبان فردوس با اشاره به اینکه املاک کمتر از حد نصاب متراژ برای ساخت و ساز هستند و قسمتی از آن‌ها نیز در مسیر قرار گرفته است، بر لزوم اقدام به تجمیع آن‌ها تأکید می‌کند و می‌گوید: ساخت و ساز غیر مجاز در این معابر از گذشته وجود داشته است، اما این املاک به دلیل این اتفاق ناگزیرند همه موارد قانونی را رعایت کنند، هرچند شهرداری نیز مدعی است معافیت‌هایی به آن‌ها تعلق گرفته که هنوز جزئیات آن برای ما مشخص نشده است.

همراهی شورا در کمیته نظارتی
رئیس کمیسیون شهرسازی ومعماری شورای اسلامی شهر با بیان اینکه همراهی شورا در حل مشکلات برای همه مردم یکسان است می‌گوید: با توجه به حادثه پیش آمده در سال گذشته پیشنهاد می‌کنم حادثه دیدگان با مراجعه به کمیته نظارتی شورای اسلامی شهر در شهرداری منطقه این موضوع را پیگیری کنند تاشورا از این طریق بتواند به مشکل این افراد به صورت ویژه‌تر رسیدگی کند. محمدهادی مهدی‌نیا این نوید را می‌دهد که در صورت مطرح شدن مسئله در کمیته نظارتی، همراهی لازم از سوی شورا برای حل مشکل این افراد صورت پذیرد.