سبد معیشت کارگران چیست؟

 به گزارش شهرآرانیوز، تعیین دستمزد کارگران در قانون کار بر اساس ماده 41 این قانون انجام می‌شود. در این قانون دو معیار نرخ تورم و سبد معیشت خانوار به‌عنوان معیارهای نهایی محسوب می‌شود. شورای عالی کار دو آیتم را برای تعیین دستمزد کارگران مشخص کرده است که این دو عبارت‌اند از: نرخ تورم سالانه سبد و معیشت یک خانوار. با توجه به اینکه کاهش تورم همیشه به‌معنی کاهش قیمت‌ها نیست و نرخ تورمی که از سوی بانک مرکزی اعلام می‌شود، لزوما در زندگی و معیشت کارگران نمی‌تواند مهم و مؤثر واقع شود و علاوه بر اینکه باید آیتم سومی نیز لحاظ شود، مورد دوم یعنی «سبد معیشت یک خانواد» ملاکی واقعی‌تر و مناسب‌تر برای تعیین دستمزد کارگران است.

در این سبد مباحثی مانند هزینه‌های بهداشت و درمان، مسکن، تغذیه، هزینه‌های آموزشی، هزینه‌های رفت‌وآمد و... وجود دارد که نسبت به نرخ تورم ملاکی مناسب‌تر برای تعیین میزان دستمزد کارگران است و تا زمانی که دولت تنها معیار نرخ تورم را برای تعیین دستمزد کارگران محاسبه کند، عملا حقوق ایشان زایل شده و منفعت کارفرما در نظر گرفته شده است.

سبد معیشت ملاک تعیین دستمزد کارگران

در همین زمینه، یک فعال کارگری با اعلام برآورد هزینه‌های سبد معیشت کارگران گفت: رقم دستمزد کارگران پس از مشخص‌شدن مبلغ هزینه سبد معیشت در کمیته دستمزد با حضور شرکای اجتماعی و در شورای عالی کار تعیین خواهد شد.

ناصر چمنی درباره برگزاری جلسات دستمزد کارگران و تعیین رقم مزد اظهار کرد: درباره دستمزد کارگران ماده ۴۱ قانون کار مبنا و ملاک عمل شورای عالی کار است و بند یک این ماده به نرخ تورم و بند دو به سبد معیشت خانوار اشاره می‌کند. بنابراین، از حالا نمی‌توان درباره اینکه دستمزد چقدر خواهد شد یا چند درصد افزایش می‌یابد، صحبت کرد. قبل از هر چیز جلسات کمیته دستمزد درباره هزینه‌های سبد معیشت کارگران باید تشکیل و مبلغ سبد معیشت مشخص شود.

وی ادامه داد: پس از تعیین رقم سبد معیشت، شورای عالی کار با حضور نماینده کارگر، کارفرما و دولت وارد مذاکره می‌شود و درباره دستمزد تصمیم‌گیری می‌کنند. مبنای اصلی برای تعیین دستمزد کارگران، قانون است و ماده ۴۱ قانون کار و تبصره‌های آن باید لحاظ شود.

این فعال کارگری با بیان اینکه هزینه سبد معیشت کارگران سال گذشته ۹ میلیون تومان تعیین شد، اظهار کرد: اکنون این رقم بین ۱۳ تا ۱۵میلیون تومان در ماه برآورد می‌شود. بنابراین، ابتدا در کمیته دستمزد باید هزینه‌های سبد معیشت برمبنای نرخ‌ تورم محاسبه و کارشناسی شود، سپس در جلسات دستمزد با حضور شرکای اجتماعی درباره رقم دستمزد سال آینده تصمیم‌گیری کنیم.

چمنی درباره گزارش مرکز پژوهش‌های تأمین اجتماعی درباره محاسبه هزینه‌های سبد معیشت، گفت: این مرکز صرفا می‌تواند نتایج پژوهش خود را به‌عنوان کار کارشناسی در زمینه ارقام و اعداد هزینه معیشت و نرخ‌ تورم اقلام ارائه دهد، اما به‌منزله آن نیست که باید مبنای تعیین مزد قرار بگیرد، بلکه در کنار گزارش نمایندگان کارگری درباره وضع معیشت خانوار و هزینه سبد زندگی می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد و به تعیین بهتر رقم‌ سبد معیشت و شفاف‌سازی هزینه‌ها کمک کند.

این فعال حوزه کار تصریح کرد: سال‌ها قبل در شورای عالی کار مصوبه‌ای سه‌جانبه تصویب شد که بر اساس آن برای به‌دست‌آمدن تبصره دو ماده ۴۱ قانون کار که بحث سبد معیشت خانوار است، کمیته دستمزد باید تشکیل شود و به‌صورت میدانی هر گروه، اطلاعات و آمار و گزارش‌های خود را ارائه دهد و نظراتش را مطرح کند تا پس از بحث و بررسی، اعداد و ارقام سبد معیشت و هزینه‌های خانوار به دست بیاید.

وی گفت: اعداد و ارقام کف بازار و نرخ‌ تورم بر کسی پوشیده نیست و طبیعی است که وقتی تورم بیشتر باشد، کارگران کمتر خرید می‌کنند.

فشار خوراکی‌ها روی دوش خانوار‌های کارگری | نرخ تورم آذر۱۴۰۱ اعلام شد

طبق اعلام مرکز آمار، نرخ تورم سالانه آذر۱۴۰۱ برای خانوار‌های کشور به ۴۵درصد رسید که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۱ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.

افزایش نرخ تورم نقطه‌ای خانوار‌های کشور

منظور از نرخ تورم نقطه‌ای، درصد تغییر عدد شاخص قیمت نسبت به ماه مشابه سال قبل است. نرخ تورم نقطه‌ای در آذر١٤٠١ به عدد ٤٨.٥درصد رسیده است؛ یعنی خانوار‌های کشور به طور میانگین ٤٨.٥درصد بیشتر از آذر١٤٠٠ برای خرید یک «مجموعه کالا‌ها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌­اند.

نرخ تورم نقطه‌ای آذر١٤٠١ در مقایسه با ماه قبل ٠.٤ واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی­‌ها و دخانیات» با کاهش ٢.٤واحد درصدی به ٦٥.٣درصد رسیده و گروه «کالا‌های غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ٢واحد درصدی به ٣٨.٩درصد رسیده است.

این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوار‌های شهری ٤٧.٩درصد است که نسبت به ماه قبل ٠.٦واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوار‌های روستایی ٥١.٤درصد بوده که نسبت به ماه قبل ٠.٩واحد درصد کم شده است.

منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت نسبت به ماه قبل است. نرخ تورم ماهانه آذر١٤٠١ به ١.٩درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ٠.٢واحد درصد کاهش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» صفر درصد و برای گروه عمده «کالا‌های غیرخوراکی و خدمات» ٣.٣درصد بوده است.

این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوار‌های شهری و روستایی به‌ترتیب ٢.١درصد و ١.٢درصد است که نسبت به ماه قبل برای خانوار‌های شهری بدون تغییر و برای خانوار‌های روستایی ٠.٩واحد درصد کاسته شده است.

افزایش نرخ تورم سالانه خانوار‌های کشور

منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. نرخ تورم سالانه آذر١٤٠١ برای خانوار‌های کشور به ٤٥.٠درصد رسیده است که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ١ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.

همچنین نرخ تورم سالانه برای خانوار‌های شهری و روستایی به‌ترتیب ٤٤.٣درصد و ٤٨.٦درصد است که برای خانوار‌های شهری ١ واحد درصد افزایش و برای خانوار‌های روستایی ١.٢ واحد درصد افزایش داشته است.

تغییرات قیمت­‌ها در ماه جاری

در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «سبزیجات» (پیاز و کدوسبز) و گروه «نوشیدنی‌ها» است. در گروه عمده «کالا‌های غیرخوراکی و خدمات»، گروه «بهداشت و درمان» (انواع دارو) و گروه «حمل‌ونقل» (انواع اتومبیل سواری) بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند.

هم­چنین در ماه جاری گروه «انواع گوشت» (مرغ ماشینی) و گروه «میوه و خشکبار» نسبت به ماه قبل کاهش قیمت داشته­ است.

درصد تغییرات شاخص قیمت در دهک‌های هزینه‌ای کل کشور در ماه جاری

دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در آذر١٤٠١ برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ٤٢.٥درصد برای دهک دهم تا ٥١.٧درصد برای دهک اول است.

تغییر مبنای محاسبات سبد معیشت | تکیه بر غذای واقعی به‌جای اقلام خام

نرخ سبد معاش خانوار‌ها در حال افزایش دائمی است. فرامرز توفیقی، رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شوراها، در ارتباط با محاسبات سبد معیشت با تأکید بر اینکه روش شناخته‌شده در شورای عالی کار که مبتنی بر محاسبه نرخ اقلام خام خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در سبد خوراکی‌هاست، غیرواقعی است و با نیاز‌های واقعی سفره‌ها که همان «غذای واقعی» است، هم‌خوانی ندارد، از تغییر مکانیسم محاسباتی می‌گوید: این سبد فاقد روح پویایی است و سبدی ایستاست. بدین معنا که برای فراهم‌آوردن و تهیه معاش حداقلی خانوار این سبد باید فراوری شود و به‌معنای واقعی به غذا تبدیل شود که زیرساخت‌هایی نیاز دارد و از آن می‌توان به وعده غذایی اسم برد. بنابراین، کمیته دستمزد کانون عالی شورا‌های اسلامی کار کشور از ابتدای سال۱۴۰۰ تصمیم گرفت موارد ذیل را برای استحصال سبد واقعی معیشت لحاظ کند:

 ۱. به‌دلیل حداقلی‌بودن سبد فقط سه وعده در نظر گرفته شود. میان‌وعده‌ها، تنقلات، مکمل‌ها و... لحاظ نشود.

 ۲. فقط یک وعده غذای گرم و دو وعده غذای ساده (صبحانه و شام) در نظر گرفته شود.

 ۳. یک برنامه ۱۵روزه برای رژیم غذایی مرسوم در نظر گرفته شود و با آنالیز و ریزآیتم‌های دخیل برای فراوری غذا، اقدام به جانمایی اعداد و ارقام به‌دست‌آمده از سوی مراجع قانونی در آن کند.