نگاهی به دلایل افزایش قیمت گوشت در بازار مشهد | از ذبح دام مولد تا گرانی خوراک دام

به گزارش شهرآرانیوز؛ «آن قدر مولد‌ها را کشتند که امسال دام ماده برای زادوولد کم شده است. سال قبل، چهارراه گاز پر شده بود از لاشه ماده‌های مولد.» مرد قصاب، همان طور که کله گوسفند را با آتش یک مشعل کوچک کز می‌دهد، این جملات را‌ می‌گوید و ادعا می‌کند که تعداد گوسفندان در روستای زادگاهش به نصف رسیده است. همان جا این سؤال برایم پیش می‌آید که میزان تولید دام سبک و سنگین در استان چقدر بوده و حالا چقدر شده است؟ هیچ کس پاسخ درستی نمی‌دهد.

جواب آن‌هایی که شاید (اگر بخواهند) بتوانند حتی به صورت تقریبی در این باره نظر بدهند، این است که هیچ آمار دقیقی وجود ندارد. انگار حتی پلاک کوبی اجباری دام‌ها (همان گوشواره‌هایی که به گوش هایشان نصب می‌شود) هم نتوانسته است به این موضوع کمک کند. فقط یک نفر به صورت غیررسمی، کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی تعداد دام‌های استان را در حدود دو سال گذشته به زبان می‌آورد. مشت را نمونه خروار می‌گیریم و به سراغ اعضای شورای چند روستا در بخش مرکزی مشهد می‌رویم.

حذف ۳۲ هزار رأس

«تقریبا از بین رفته است.» این توضیحی است که سعید یوسف پور، رئیس شورای هندل آباد، درباره شرایط دام پروری در این روستا می‌دهد و‌ می‌گوید: نزدیک به ۴۰ هزار رأس گوسفند داشتیم که حالا به ۸ هزار رأس رسیده است. ۹ ماه از سال، گوسفندان ما در صحرا چرا می‌کردند، اما خشک سالی همه را از بین برد. به دلیل زیاد بودن قیمت نهاده دامداران نتوانستند آذوقه دام خود را جایگزین کنند و مجبور به حذف آن شدند، تاجایی که حالا تعداد گوسفند‌های روستا به کمتر از یک پنجم رسیده است.

او از مسئولان برای احیای دام پروری در روستا یاری می‌خواهد و‌ می‌گوید: ۸۰ درصد مردم روستا دامدار بودند، اما حالا وضع کسب وکار آن‌ها خراب شده است و اصلا کاری نیست که انجام دهند، تاجایی که اکنون ۲۵۰ نفر از مردم هندل آباد که قبلا چوپان و گوسفنددار بودند یا به نحوی از این طریق درآمد کسب می‌کردند، ۴۰ دستگاه پراید «قراضه» خریدند و از سه ونیم صبح برای کارگری و بنایی به مشهد می‌روند.

خوراک نمی‌رسد

ناصر بهاری، رئیس پیشین شورای روستای آبقد، هم به شهرآرا می‌گوید: وضعیت دام پروری روستا بسیار خراب است. مثلا اگر قبلا ۴ هزار رأس گوسفند داشتیم، حالا حداقل به نصف رسیده است. او‌ می‌گوید: خوراک کم می‌رسد و معمولا سهمیه‌ها به دست دلال‌ها می‌افتد که هیچ حساب وکتابی ندارد؛ مثلا سال قبل اگر سهمیه هر دام در ماه ۱۲ کیلو بود، آن را نصف می‌کردند که همان هم به سختی به دست دامدار روستایی می‌رسید؛ چون یا دسترسی به فروشنده برای آن‌ها سخت بود یا همان موقع پولی نداشتند که  خرید کنند.

حذف ۳ گله

در روستای آل، هفت گله ۷۰۰ رأسی گوسفند به چهار گله ۶۰۰ رأسی رسیده است. مالک فرهادی، عضو شورای روستا، این آمار را به شهرآرا می‌دهد. او هم خشک سالی و نبود و گرانی نهاده را علت حذف دام می‌داند و‌ می‌گوید: امسال از ماه مهر، دیگر نهاده ندادند. در سال‌های اخیر به دلیل افزایش هزینه آذوقه و خشک سالی، تعداد زیادی مال حذف شد و حتی دام‌های مولد هم به کشتارگاه فرستاده شدند.

آغل‌های خالی

بی بی نرگس موسایی، عضو شورای روستای فارمد، هم دراین باره به شهرآرا می‌گوید: قبلا در هر خانه روستا پنج تا ده رأس گوسفند بود، اما حالا دیگر تقریبا هیچ دامی در خانه‌های روستا نگهداری نمی‌شود. هزینه سنگین آذوقه باعث شده است حتی نگهداری مرغ و بوقلمون هم سخت شود. دیگر خبری از گوسفند و آغل گوسفند در خانه‌های روستای فارمد نیست. سه دام پروری هم در خارج از روستا داشتیم که به دلیل فاصله از آبادی، یکی را دزد به طور کامل زد.

سرازیری تولید گوشت

نتیجه این میزان کاهش در تولید دام هنوز کاملا خود را در ویترین قصابی‌ها نشان نداده است، اما آن طور که کارشناسان و فعالان این حوزه می‌گویند، اگر فکری به حال دام پروری نشود، به زودی به واردات گوسفند زنده از کشور‌های همسایه مجبور خواهیم شد، با این حال به گفته کسبه، میزان عرضه گوشت قرمز در بازار نسبت به سال قبل تاحدودی کاهش یافته است، اما اینکه هنوز این کاهش خود را در قصابی‌ها نشان نداده است، می‌تواند دو دلیل داشته باشد؛ ادامه کشتار دام‌ها مانند گذشته و کاهش تقاضا به دلیل افزایش قیمت گوشت.

به گفته مسئول اداره نظارت دام پزشکی خراسان رضوی، جمع گوشت قرمز استحصالی از ابتدای سال تا دی (شامل گوسفند، بره، بزغاله، بز، گاو، گوساله، شتر و شترمرغ) ۶۳ هزارو ۵۷۶ تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۵/۳ درصد کاهش یافته است.
محمد رشتیباف می‌گوید: تعداد گوسفند و بره ذبح شده در این مدت، یک میلیون  و ۶۹۸ هزارو ۱۷۸ رأس، گاو و گوساله ۹۳ هزارو ۹۴۵ و بزغاله و بز ۳۷ هزارو ۳۸۵ رأس بوده است. او به درخواست ما برای ارائه آمار تفکیکی کشتار دام‌های نر و ماده این طور پاسخ می‌دهد که اکنون آماری نداریم.

کاهش ۵/۳ درصدی گوشت قرمز استحصالی، شاید یکی از این دو دلیل باشد؛ کاهش وزن دام‌ها به خاطر ذبح زودتر از موعد دام یا به اصطلاح کشتار دام نارس و کاهش تعداد دام‌های راهی شده به کشتارگاه که البته به دلیل ناقص بودن آمار ارائه شده ازسوی دام پزشکی، نمی‌توان دلیلی قطعی برای آن گفت.

دومینوی تخریب گوشت

همه چیز دومینووار به هم ربط پیدا می‌کند. احتمالا این روز‌ها درباره علل افزایش قیمت گوشت قرمز در بازار، مطالب زیادی خوانده و شنیده اید. شاید همه این‌ها را بتوان این طور خلاصه کرد؛ زمانی که ارز ترجیحی به نهاده‌های دامی داده می‌شد، بازهم نهاده‌ها به سختی با قیمت یارانه‌ای به دست دامدار می‌رسید و بیشتر در بازار سیاه و به دست دلالان خریدوفروش می‌شد. بعد از حذف ارز ترجیحی نیز قیمت نهاده‌های دامی جهش یافت و همچنین همراهی تورم با هزینه‌های تولید، کار را برای دامداران سخت‌تر کرد.

همین موضوع باعث راهی شدن تعداد زیادی دام در وزن‌های کم یا دام‌های مولد به کشتارگاه شد. به گفته فعالان صنعت دام پروری، درصورت ادامه این روند، کاهش تدریجی عرضه گوشت در بازار و افزایش ادامه دار قیمت‌ها را شاهد خواهیم بود. درمجموع افزایش هزینه تولید و کاهش تولید دام، دو اهرم مهم در افزایش قیمت گوشت است.

تولید را دریابید

مدیرعامل اتحادیه صنعت دام پروری خراسان رضوی که پیش از این بار‌ها در گفتگو با شهرآرا، شرایط کنونی بازار گوشت قرمز را پیش بینی کرده بود، اکنون نیز دلیل اصلی افزایش قیمت گوشت را افزایش هزینه تولید می‌داند و‌ می‌گوید: ارز ۴۲۰۰ که حذف شد، جهشی شش برابری در خوراک دام رخ داد و میانگین قیمت نهاده‌ها از ۱۸۰۰ تومان به حدود ۱۰ هزارو ۵۰۰ تا ۱۱ هزارو ۵۰۰ رسید. امین هراتی با تأیید کاهش دام پروری در استان می‌افزاید: آمار دقیقی از کاهش زادوولد دام و تعداد دام‌های موجود در استان وجود ندارد.

او درباره راهکار‌های کنترل وضعیت تولید گوشت قرمز تأکید می‌کند: اکنون در یک شرایط خاص اقتصادی هستیم و کشور ما با کمبود ارز مواجه است، اما ارزی که با کمبود آن مواجه هستیم، دارد صرف خرید محصولی می‌شود که تولید آن در توان روستاییان این کشور با کمترین امکانات است که فقط نیاز به حمایت دولتی برای کاهش هزینه دارند.

مدیرعامل اتحادیه صنعت دام پروری استان با تأکید بر اهمیت توجه ویژه به امنیت غذایی و حمایت صددرصدی از دام پروران برای کاهش هزینه تولید می‌گوید: هرچند اکنون واردات گوشت لازم است، این یک مُسکن موقتی است و درمان وضعیت نیست. یکی از راهکار‌های حمایت از تولید، پرداخت بخشی از سود واردات به تأمین نهاده تولید است.

هراتی در پاسخ به این سؤال که چرا میانگین قیمت گوشت در خراسان رضوی نسبت به دیگر نقاط کشور به طور متوسط بیشتر است، نیز می‌گوید: نمی‌توان قیمت‌ها را دقیق مقایسه کرد. ممکن است شما یک روز برفی را درنظر گرفته باشید که عرضه دام در آن روز در بازار کم بوده‌باشد. ازطرفی هزینه حمل نهاده به خراسان رضوی از دیگر نقاط کشور بیشتر تمام می‌شود.

مجید مهدوی، مدیرعامل اتحادیه دامداران خراسان رضوی، نیز با تأیید کاهش تعداد زایش بره و افزایش هزینه تولید می‌گوید: تولید قراردادی دام یعنی تأمین نهاده موردنیاز دامدار و دریافت پول بعد از چند ماه و همچنین خرید دام امانی، یعنی خرید بره توسط دولت و پرواربندی آن به دست دامدار، جزو راهکار‌هایی است که تاحدودی می‌تواند به حفظ وضعیت موجود کمک کند.