سارقان اعتماد جامعه

کروسینسکی، راهبی که بخشی از تاریخ صفویه را روایت کرده درباره رعایت عدالت در آن دوران نوشته است که شاه عباس، بزرگان را با جانشان و مردم را با مالشان مجازات می‌کرد و بعد از او این کار برعکس شد. عقب نماندن از خط و خبر روز اولین وظیفه ذاتی رسانه هاست. اکنون که فضای مجازی رونق گرفته این مسئله سبب شده است تا رقابت رسانه‌ها برای انتشار زودتر اخبار نسبت به دیگر رقبا از گذشته بیشتر شود.

از این رو تا اتفاقی می‌افتد، رسانه‌ها با انتشار اخبار کوتاه و کلیپ‌های مختلف سعی می‌کنند تا لحظه به لحظه خبر را اطلاع رسانی کنند. هرچند این کار سبب افزایش تعداد مخاطبان می‌شود، با این حال سطحی نگری در انتقال اخبار و بی توجهی به عواملی که سبب ایجاد یک اتفاق شده است یکی از آسیب‌های این گونه اطلاع رسانی است. 

چندی پیش خبری مبنی بر دستگیری دزد بانکی در مشهد منتشر شد که با استفاده از یک اسلحه قلابی ۵۰ میلیون تومان دزدی کرده بود. به محض انتشار این خبر رسانه‌ها شروع به اطلاع رسانی و سعی کردند تا گوی رقابت را از یکدیگر بربایند. در این میان رسانه‌ها با توجه به تأثیر منفی که چنین سرقت‌هایی دارد، تأکید داشتند که برخورد با چنین افرادی باید سریع و قاطعانه باشد تا نتیجه کار درس عبرتی برای دیگران شود. 

با این حال با چند روز اختلاف خبری مبنی بر وام‌های کلان اعضای هیئت مدیره بورس و برخورداری کارمندان بانک‌ها از وام‌های کلان منتشر شد. هر چند این خبر‌ها به موضوع داغ رسانه‌ها تبدیل شد، اما نوع واکنش تناسبی با نوع تقابل با سارق بانک نداشت. در این مسئله تأثیر مخرب رفتار‌های ناعادلانه بانک‌ها و رانت جویان بر اعتماد اجتماعی، مورد توجه قرار نگرفت. 

در ادامه حتما بخوانید برخی برابرترند

رسانه‌ها سعی کردند تا دسترسی شهروندان معمولی و اعضای هیئت مدیره بورس و کارمندان بانک برای تسهیلات را مقایسه کنند، اما این مسئله که چنین رفتار‌های تبعیض آمیزی می‌تواند با سست کردن اعتماد اجتماعی مردم اصلاحات اقتصادی را تعضیف کند نادیده انگاشته شد. این سطحی نگری سبب شده تا کمتر عوامل زیرساختی که سبب چنین تبعیض‌هایی شده مورد توجه قرار بگیرد. از همین رو کل مطالبات به تقاضای برکناری یا استعفای مسئولی که خطایی از او سرزده تقلیل می‌یابد. 

این درحالی است که سوءاستفاده‌هایی که صاحبان قدرت از جایگاهشان انجام می‌دهند، می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین موانع اصلاحات اقتصادی و اجرای برنامه‌های توسعه تبدیل شود. از همین رو باید به شدت هزینه این نوع سوءاستفاده را افزایش داد. رسانه‌ها به همان میزانی که نگران ناامنی یک سارق بانک برای جامعه هستند، باید بسیار بیشتر نگران تأثیر مخرب صاحبان قدرت از جایگاه خودشان باشند و مجازات‌های شدیدتری را برای افراد سوءاستفاده گر از قدرتشان باید مطالبه کنند.