نظم شبکه‌ای، الگوی توسعه روابط با عراق
رئیس‌جمهور کشورمان در اولین سفر خارجی خود عازم کشور عراق شد. این سفر از آنجا اهمیت دارد که معمولا اولین سفرهای هر رئیس‌جمهور نشان‌دهنده استراتژی او در دوران دولتش است.
رئیس‌جمهور کشورمان در اولین سفر خارجی خود عازم کشور عراق شد. این سفر از آنجا اهمیت دارد که معمولا اولین سفرهای هر رئیس‌جمهور نشان‌دهنده استراتژی او در دوران دولتش است. رئیس دولت‌های نهم و دهم اولین سفر خارجی خود را به آمریکا برای شرکت در شصت‌و‌دومین اجلاس سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل آغاز کرد.
اولین سفر رسمی حسن روحانی به‌عنوان رئیس دولت یازدهم، برای حضور در اجلاس سران شانگهای صورت گرفت. شهید سید‌ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم نیز ۲۵شهریور۱۴۰۰ در اولین سفر خارجی خود عازم «دوشنبه»، پایتخت تاجیکستان شد. سفر دکتر پزشکیان به عراق نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران راهبرد توسعه روابط همسایگی را که در چند سال اخیر اتخاذ کرده است، در آینده نیز دنبال خواهد کرد.
این مسئله از آنجا اهمیت می‌یابد که روند مذاکرات ایران با دولت‌های غربی در سال‌های ۱۳۹۲ تا تیر ۱۳۹۴ و امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و تجربه بعد از آن نشان می‌دهد کم‌توجهی به دیپلماسی منطقه‌ای می‌تواند سبب شود تا نتایج مذاکرات بین‌المللی ایران با کشور‌های دیگر نیز تحت‌تأثیر روابط منطقه‌ای قرار بگیرد.
همین مسئله سبب شد تا ایران از سال ۱۴۰۰ توجه بیشتری به دیپلماسی منطقه‌ای داشته باشد. براساس آمارها، حجم صادرات ایران به عراق به بیش از ۱۲میلیارد دلار در سال۱۴۰۲ رسید و سهم این کشور از کل صادرات ایران به ۲۱درصد افزایش یافته است. عراق در طول سالیان گذشته تاکنون همواره در میان پنج کشور نخستی بوده که بیشترین کالا‌های ایرانی به آنجا صادر شده است.
در میان تنوع ۳ هزارو ۵۰۰ قلم کالای صادراتی ایران به کشور‌های دنیا، عراق خریدار ۲ هزارو ۲۰۰ قلم کالای ایرانی است. باوجود چشم‌انداز توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق، دو کشور در برخی حوزه‌ها در حال رقابت هستند. به‌عنوان‌مثال سر‌بر‌آوردن بندر فاو به‌عنوان بندر محوری در خلیج‌فارس و در همسایگی ایران و همچنین امکان تکمیل ابتکار «مسیر توسعه»، ممکن است پیامد‌هایی برای ایران داشته باشد. ایران سال‌هاست که به‌دنبال تکمیل خط راه‌آهن شلمچه-بصره است تا بتواند به شرق مدیترانه متصل شود.
با‌این‌حال به نظر می‌رسد که مقامات عراق با مطرح‌ساختن ابتکار «مسیر توسعه» کریدور تبادل کالا و خدمات خود را شمالی-جنوبی تعریف کرده‌اند که این امر برخلاف راهبرد کریدوری ایران است؛ اما چگونه می‌توان همکاری و رقابت دو کشور را به عنوان بخشی از واقعیت‌های منطقه‌ای به‌گونه‌ای مدیریت کرد که برآیند کلی سیاست اتخاذ‌شده توسعه روابط بین ایران و عراق باشد؟
در نظم شبکه‌ای، کشور‌ها بر دو مفهوم همکاری و منازعه، انواع کنش‌ها را بروز می‌دهند؛ همکاری در شبکه‌ها و تنش و منازعه در شبکه‌ها. دیپلماسـی شـبکه‌ای بـر مجمـوع اقدامات به‌کاربسته‌شده توسط نمایندگان دیپلماتیک برای برقراری ارتباط با دولت‌ها، بخش خصوصی، سازمان‌های غیردولتی و جامعه مدنی، به‌منظور پیگیری منـافع و چشم‌انداز‌های کشور‌ها دلالت دارد؛ بنابراین، دیپلماسی شبکه‌ای از همکاری ذی‌نفعان مختلف ازجمله دولت‌ها، جامعه مدنی و بخش خصوصی شکل می‌گیرد. دیپلماسی شبکه‌ای بستر‌های مدیریت اهداف مشترک و تضاد منافع برنامه‌ها را در اختیار کشور قرار می‌دهد. این مسئله سبب می‌شود تا کشور‌های مختلف بتوانند همکاری‌ها را گسترش و منازعه‌ها را کنترل کنند.
ایران و عراق به‌دلیل روابط دیرینه‌ای که با یکدیگر دارند، از زمینه‌های زیادی برای توسعه روابط شبکه‌ای برخوردارند. این مسئله می‌تواند سبب شود تا دو کشور بتوانند روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با یکدیگر را گسترش دهند و درعین‌حال مسائلی را که در آن دچار اختلاف منافع هستند، مدیریت کنند تا تضاد منافع دو کشور به دیگرحوزه‌ها سرایت نکند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
