این روز‌ها آلودگی‌های زیست‌محیطی جزو جدایی‌ناپذیر زندگی افراد در کلان شهر‌های کشورمان شده است. انگار همه پذیرفته‌اند که این شرایط عادی و همیشگی است.
به گزارش شهرآرانیوز؛ این روز‌ها آلودگی‌های زیست محیطی جزو جدایی ناپذیر زندگی افراد در کلان شهر‌های کشورمان شده است. انگار همه پذیرفته‌اند که این شرایط عادی و همیشگی است و دیگر اتفاق عجیبی نیست که عقربه تابلو‌های مرکز پایش آلودگی‌های زیست محیطی وضعیت ناسالم یا حساس را نشانمان دهد. غافل از اینکه یک سر ماجرا عوامل انسانی است که به وخیم شدن اوضاع دامن می‌زند.
در مطلب پیش رو که بخشی از آن به کمک هوش مصنوعی تهیه و تنظیم شده است سعی کرده‌ایم دلایل آلودگی‌های زیست محیطی را در کلان شهر‌ها به ویژه مشهد زیر ذره بین ببریم. افزون براین، به سراغ برخی از کارشناسان و صاحب نظران ترافیکی نیز رفته‌ایم، زیرا از نقش خودرو‌های فرسوده نمی‌توان چشم پوشی کرد.
دلایل آلودگی زیر ذره بین
آلودگی هوا دلایل متعددی دارد که به طور کلی می‌توان آن‌ها را به دو دسته عوامل طبیعی و انسانی تقسیم کرد؛ که البته در این بین عوامل انسانی سهم بسیار بزرگ تری دارند.
از جمله مواردی که عوامل انسانی نقش ویژه در آن دارد عبارت است از:
حمل ونقل: استفاده گسترده از خودرو‌های شخصی، موتورسیکلت‌ها و اتوبوس‌های فرسوده و آلاینده، یکی از منابع اصلی آلاینده‌های هوا به ویژه ذرات معلق PM۲.۵ و PM۱۰ و گاز‌های گلخانه‌ای است. نبود سیستم حمل و نقل عمومی کارآمد و مناسب نیز به این مشکل دامن می‌زند.
صنایع: فعالیت صنایع آلاینده مانند کارخانه‌های سیمان، پتروشیمی، فولاد و نیروگاه‌های حرارتی، گاز‌های سمی و ذرات معلق را وارد هوا می‌کنند. عدم رعایت استاندارد‌های زیست محیطی در بسیاری از صنایع، این مشکل را تشدید می‌کند.
مصرف سوخت‌های فسیلی در بخش خانگی: استفاده از سوخت‌های فسیلی مانند گازوئیل و مازوت برای گرمایش منازل در فصل سرما، به ویژه در مناطق سردسیر، باعث انتشار آلاینده‌های زیادی در هوا می‌شود.
ساخت و ساز: فعالیت‌های عمرانی و ساختمانی مانند تخریب ساختمان‌ها و خاک برداری، باعث پخش گردوغبار و ذرات معلق در هوا می‌شود.
عدم مدیریت پسماند: عدم مدیریت صحیح زباله و پسماند، به ویژه سوزاندن زباله ها، منجر به انتشار مواد آلاینده در هوا می‌شود.
عوامل طبیعی نیز بی تأثیر در بحث آلودگی نیست که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از:
گرد و غبار: وزش باد‌های شدید از مناطق کویری و بیابانی، باعث انتقال گرد و غبار به کلان شهر‌ها می‌شود. خشک سالی و کمبود پوشش گیاهی، این پدیده را تشدید می‌کند.
شرایط جوی: نبود باد مناسب و وارونگی هوا، باعث تجمع آلاینده‌ها در جو و افزایش غلظت آن‌ها می‌شود.
توجه!
برای حل این مشکلات نیازمند اقداماتی هستیم. مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- برنامه‌ریزی جامع و اقدامات جدی در زمینه‌های مختلف از جمله توسعه حمل و نقل عمومی
- بهبود استاندارد‌های زیست محیطی صنایع
- استفاده از انرژی‌های پاک
- مدیریت پسماند
- کنترل منابع گرد و غبار
تأثیر عمر خودرو‌ها در کم شدن آلودگی هوا
بد نیست بدانید عمر مفید خودرو‌ها در کشور‌های توسعه یافته، به طور متوسط، بسیار کمتر از ایران است. به طور کلی، بین ۸ تا ۱۲ سال و گاهی حتی کمتر، بر حسب نوع خودرو، سیاست‌های دولتی و شرایط اقتصادی متغیر است. این عدد در مقایسه با عمر خودرو‌های موجود در بسیاری از شهر‌های ایران، که گاه به بیش از ۲۰ سال می‌رسد، تفاوت چشمگیری دارد.
پایین بودن عمر مفید خودرو‌ها در کشور‌های توسعه یافته نقش بسیار مهمی در کاهش آلودگی هوا دارد که در ادامه به برخی از آن نکات اشاره می‌کنیم:
استاندارد‌های آلایندگی: خودرو‌های جدیدتر معمولا استاندارد‌های سخت گیرانه تری برای آلایندگی دارند و میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و ذرات معلق در آن‌ها به مراتب کمتر است. با جایگزینی سریع خودرو‌های قدیمی با خودرو‌های جدید، به طور کلی میزان آلایندگی ناوگان حمل و نقل کاهش می‌یابد.
فناوری: خودرو‌های جدیدتر از فناوری‌های پیشرفته تری برای کاهش آلایندگی استفاده می‌کنند، مانند سیستم‌های کاتالیستی پیشرفته‌تر و سیستم‌های تزریق سوخت دقیق تر.
بهینه سازی مصرف سوخت: خودرو‌های جدیدتر به طور کلی از کیفیت سوخت بالاتری برخوردارند که به معنای انتشار کمتر دی اکسید کربن برای هر کیلومتر مسافت طی شده است.
تشویق به تعویض خودرو: در بسیاری از کشور‌های توسعه یافته، سیاست‌های تشویقی برای جایگزینی خودرو‌های قدیمی با خودرو‌های جدیدتر وجود دارد که از طریق ارائه یارانه، تخفیف مالیاتی یا طرح‌های اسقاط خودرو قدیمی انجام می‌شود. این سیاست‌ها به تسریع در نوسازی ناوگان حمل و نقل و کاهش آلودگی هوا کمک می‌کنند.
توجه!
در کشور‌های توسعه یافته، به طور مداوم ناوگان حمل و نقل را با خودرو‌های کم آلاینده‌تر جایگزین می‌کند و این امر یکی از عوامل کلیدی در کاهش آلودگی هوا در این کشور‌ها به شمار می‌رود.
نقش کیفیت سوخت در کاهش آلودگی هوا
کیفیت پایین سوخت در ایران به طور قابل توجهی در افزایش آلودگی هوا نقش دارد. چرا که سوخت‌های با کیفیت پایین تر، میزان آلاینده‌های بیشتری را در هنگام احتراق تولید می‌کنند. این آلاینده‌ها شامل ذرات معلق، اکسید‌های نیتروژن، مونوکسیدکربن و ترکیبات آلی فرار هستند که همگی برای سلامتی انسان و محیط زیست مضر هستند.
از عواملی که در پایین بودن کیفیت سوخت در ایران دخیل هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نبود پالایشگاه‌های کافی و مدرن: نبود پالایشگاه‌های مدرن و به روز باعث می‌شود که فرایند تصفیه سوخت به طور کامل انجام نشود و ناخالصی‌های زیادی در سوخت باقی بماند.
رعایت نکردن استاندارد‌های یورو: سوخت‌های تولیدی در ایران اغلب با استاندارد‌های یورو (استاندارد‌های آلایندگی اتحادیه اروپا) مطابقت ندارند، این نشان دهنده میزان بالای آلاینده‌ها در آن هاست.
قاچاق سوخت: قاچاق سوخت‌های بی کیفیت از کشور‌های همسایه نیز می‌تواند بر کیفیت سوخت موجود در بازار ایران تأثیر منفی بگذارد.
راهکار‌های تأمین سوخت با کیفیت
نوسازی و توسعه پالایشگاه ها: سرمایه گذاری گسترده در نوسازی و توسعه پالایشگاه‌های موجود و ساخت پالایشگاه‌های جدید با فناوری‌های پیشرفته، ضروری است. این امر باعث می‌شود تا فرایند تصفیه سوخت به طور کامل انجام شود و سوخت با کیفیت بالاتری تولید شود.
رعایت استاندارد‌های یورو: اجرای دقیق و بدون اغماض استاندارد‌های یورو برای سوخت‌های تولیدی و مصرفی، از اهمیت بالایی برخوردار است. نظارت و بازرسی مستمر بر کیفیت سوخت تولیدی و توزیع شده نیز باید جدی گرفته شود.
کنترل قاچاق سوخت: مبارزه جدی با قاچاق سوخت و جلوگیری از ورود سوخت‌های بی کیفیت از کشور‌های همسایه نیز امری ضروری است.
استفاده از سوخت‌های جایگزین: توسعه و استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند گاز طبیعی فشرده (CNG) و سوخت‌های زیستی، می‌تواند به کاهش آلودگی هوا و وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کند.
توجه!
- بهبود کیفیت سوخت نیازمند موارد زیر است:
- برنامه ریزی بلندمدت
- سرمایه گذاری کلان
- نظارت دقیق بر تمام مراحل تولید، توزیع و مصرف سوخت
حذف خودرو‌های فرسوده از چرخه تردد
عوامل زیادی دست به دست هم داده‌اند تا شاهد رفت و آمد خودرو‌ها با عمر بالا در خیابان‌های شهر باشیم. از جمله دلایل مهمی که باعث به وجود آمدن چنین شرایطی می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اجرا نکردن صحیح قوانین اسقاط خودرو‌های فرسوده: قوانین و مقررات مربوط به اسقاط خودرو‌های فرسوده، به طور کامل و مؤثر اجرا نمی‌شوند. این امر از جمله دلایل عدم شفافیت و کسب درآمد‌های غیرقانونی توسط برخی افراد و سازمان‌ها است.
قاچاق قطعات خودرو و عدم کنترل کیفیت: قاچاق قطعات خودرو و عدم نظارت بر کیفیت قطعات مورد استفاده در تعمیرات، باعث می‌شود که خودرو‌های فرسوده برای مدت زمان طولانی تری قابل استفاده باقی بمانند.
شفاف نبودن در فرایند واردات خودرو: شفاف نبودن در فرایند واردات خودرو و استفاده از مجوز‌های وارداتی برای اهداف غیرقانونی می‌تواند مانع از ورود خودرو‌های نو و باکیفیت به بازار شود و به افزایش عمر خودرو‌های فرسوده در خیابان‌ها منجر شود. واردات خودرو‌های نو می‌تواند باعث جایگزینی خودرو‌های فرسوده با خودرو‌های جدیدتر و کم آلاینده‌تر شود.
نبود سیستم نظارتی کارآمد: ضعف سیستم نظارت و بازرسی و نبود شفافیت در عملکرد دستگاه‌های نظارتی، باعث می‌شود خودرو‌های فرسوده به راحتی از سیستم اسقاط خودرو‌های فرسوده فرار کنند.
اجرا نکردن قوانین استاندارد‌های آلایندگی: اجرا نکردن دقیق و بدون اغماض استاندارد‌های آلایندگی برای خودرو‌ها می‌تواند باعث ادامه فعالیت خودرو‌های فرسوده و آلاینده در شهر‌ها شود.
عدم نظارت بر کیفیت خودرو‌های موجود: عدم بازرسی مؤثر خودرو‌ها یا اعطای گواهی‌های کیفیت به خودرو‌هایی که استاندارد‌های آلایندگی را برآورده نمی‌کنند، به طول عمر خودرو‌های فرسوده می‌افزاید.
وقتی سوخت‌های فسیلی به شهر تحمیل می‌شوند
سرهنگ هادی امیدوار
رئیس پلیس راهور استان خراسان رضوی
خروج خودرو‌های فرسوده یک چرخه قانونی خاصی دارد. در شرایط کنونی که خودرو با شرایط خاص به مردم تحویل داده می‌شود باید شرایط اسقاط خودرو قدیمی نیز فراهم شود که به جهت بالا رفتن قیمت خودرو طی سال‌های گذشته معمولا مردم اقبال کمی برای از رده خارج کردن وسیله نقلیه شان دارند.
آمار خروج خودرو‌های فرسوده در برابر ورود بی رویه خودرو خیلی ناچیز است. سالانه در کشور تنها ۱۶۰ هزار دستگاه از چرخه ترافیک خارج می‌شوند در حالی که در شهری، چون مشهد شاهد ورود حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو به چرخه حمل و نقلی هستیم. باید فکر جدی به حال این موضوع کرد. آلودگی در شهر‌های بزرگ بیداد کرده است و وضعیت نگران کننده شده است.
خودرو‌ها و موتورسیکلت‌های فرسوده استاندارد لازم برای سوخت و ساز را ندارند و سوخت ناقص از احتراق آن‌ها، حجم بالایی از آلودگی را به محیط زیست تحمیل می‌کند. در این بین عابران پیاده و دوچرخه سواران حقوقشان ضایع می‌شود.
بیایید میانگین لوله اگزوز هر وسیله نقلیه را ۳ سانتی متر در نظر بگیریم. هر روز یک لوله به قطر ۳ میلیون سانتی متر دود ناشی از سوخت‌های فسیلی را به شهر تحمیل می‌کند!
در بحث خروج خودرو‌های فرسوده درست مثل معابر باید موضوعات مربوط به آن در کنار هم دیده شود. اگر خودرویی قرار است از رده خارج شود، باید پاسخ گوی نیاز مردم بود حالا چه با تولیدات داخلی یا خارجی. وقتی یک خودرو ارزان در اختیار مردم قرار بگیرد مصرف کننده موظف نمی‌شود هزینه گزافی را برای تعمیر خودرو اسقاطی اش بدهد. این موضوع باید در سطح ملی دیده شود. به هر حال خودرو یک وسیله مصرفی است که باید متناسب با نیاز مصرف دیده شود، زیرا زندگی روزمره مردم وابسته به آن است.
و، اما مشهد به روایت آمار
به گفته سرهنگ احمد نوری، رئیس اداره عملیات و کنترل ترافیک پلیس راهور استان، وضعیت خودرو‌هایی که در شهر مشهد تردد دارند، شرحی چنین دارد:
۷ میلیون وسیله نقلیه
روزانه بیش از ۷ میلیون وسیله نقلیه در مشهد رفت و آمد می‌کند
۳۸۲۷۱۹۵
تعداد کل پلاک‌های فعال در مشهد
۳۳۱۸۰۰۰
سهم پلاک‌های خودرو‌های سواری از مجموع پلاک‌های فعال در مشهد
نکته: آمار‌های پیش رو علاوه بر پلاک‌های خودرو‌های مشهدی، شامل پلاک‌های دیگر شهر‌ها و استان‌ها نیز می‌شود که در مشهد تردد دارند.
مشهد رتبه سوم در اسقاط
وضعیت خروج خودرو‌های فرسوده از سطح معابر شهر مشهد به گفته سرهنگ سیدرضا اسدنژاد، جانشین رئیس پلیس راهور استان که سکان دار معاونت فنی و مهندسی راهور استان نیز هست، به شرح زیر است:
رتبه سوم
مشهد بعد از تهران و اصفهان، رتبه سوم اسقاط خودرو‌ها را در کشور دارد
۵/۱ درصد
از مجموع یک میلیون و ۶۰۱ هزار و ۳۲۸ دستگاه خودرویی که مخصوص پلاک‌های مشهد است، در هشت ماهه امسال ۵/۱ درصد اسقاط شده‌اند.
۱۰ درصد
از مجموع ۵/۱ درصد خودرو‌های اسقاط شده، ۱۰ درصد مربوط به طرح جایگزینی با خودرو‌های نو است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
