خواهرخواندگی، فرصتی برای تحقق دیپلماسی شهری

به احتمال زیاد تاکنون مفهوم «خواهرخواندگی» بین شهر‌ها به گوشتان خورده است، مفهومی که در دنیای امروز و پس از توجه دولت‌ها و مدیریت‌شهری به موضوع «دیپلماسی شهری» اهمیت زیادی پیدا کرده است.

دیپلماسی شهری را ابزار سیاست‌گذاری در فرایند‌ها و تحولات اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و بین‌المللی در عصر جهانی‌شدن دانسته‌اند. درواقع دیپلماسی شهری شکلی جدید از دیپلماسی عمومی در عصر جهانی‌شدن است و ابزاری است تا شهر‌ها از طریق بازیگران شهری به‌ویژه شهرداری‌ها، به تعامل با کنشگران هم‌تراز خود بپردازند. شهر‌ها به‌عنوان یک نظام پویا و داشتن شخصیت مستقل سیاسی، می‌توانند ضمن خواهرخواندگی با شهر‌های مشابه خود، به تعامل سازنده با دیگر شهر‌های جهان و جذب سرمایه‌های خارجی در چارچوب دیپلماسی شهری اقدام کنند.

 

درواقع خواهرخواندگی شهر‌ها زمینه را برای افزایش ارتباطات میان فرهنگ‌ها و ارتقای تعاملات انسانی میان ساکنان شهر‌های مختلف جهان فراهم می‌کند. صاحب‌نظران عرصه دیپلماسی پیوند خواهرخواندگی را یکی از روش‌های مناسب برای تحقق دیپلماسی شهری دانسته‌اند، تا آنجا که معتقدند اگر دیپلماسی خواهرخواندگی شهری در سطح بین‌الملل به‌درستی به کار گرفته شود، مزایای متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و زیست‌محیطی برای شهر‌های جهان به همراه خواهد داشت. خواهرخواندگی موانع فرهنگی را کاهش می‌دهد و ارتباطات فرهنگی شهر‌ها را افزایش خواهد داد.

 

این مهم تأثیرات زیادی در ارتباط مؤثر شهروندان شهر‌ها با یکدیگر ایفا خواهد کرد. اولین حرکت‌های دیپلماسی شهری در قالب رابطه خواهرخواندگی بین «توکیو» و «نیویورک» در سال١۹۶۰ بسته شد که در آن زمان نتایج خوبی برای ۲ شهر به همراه داشت. معمولا ۲ شهر برای خواهرخواندگی باید مشترکاتی داشته باشند؛ مثلا ۲ شهر تاریخی، ۲ شهر مذهبی، ۲ شهر علمی یا دانشگاهی. به‌عنوان مثال «مشهد» و «نجف» به دلیل داشتن مشترکات مذهبی و تاریخی در اسفندماه ۱۳۹۳ تفاهم‌نامه خواهرخواندگی امضا کردند. توسعه روابط خواهرخواندگی بین شهر‌های ایران و دیگر شهر‌های جهان باعث شناخت مدیران از شیوه‌های مدیریتی، برنامه‌ریزی شهری، ساخت‌وساز شهری و به‌طور کل ساختار شهری منظم می‌شود.

 

همچنین پرورش تفاهم، دوستی و اعتماد در سطح بین‌المللی به توسعه گردشگری و تجارت بین شهر‌ها کمک می‌کند؛ بنابراین دیپلماسی شهری از طریق روابط خواهرخواندگی تسریع‌کننده بی‌نظیری در رشد اقتصادی جوامع است. یکی از مهم‌ترین دلایل برقراری این تفاهم‌نامه‌ها موضوعات فرهنگی است که شناخت شهروندان شهر‌ها از یکدیگر را افزایش می‌دهد.

کارشناسان معتقدند که صلح پایدار جهانی از مهم‌ترین فواید توسعه خواهرخواندگی بین شهرهاست. زیرا وقتی شهر‌ها و شهروندان آن یکدیگر را بشناسند، کمتر پیش می‌آید که روی هم اسلحه بکشند یا بخواهند با هم جنگ کنند و روابط دولتمردان نیز تحت‌تأثیر این دیپلماسی شهری قرار می‌گیرد. مشهد هم اکنون با ۴ شهر نجف (عراق)، کراچی و لاهور (پاکستان) و ارومچی (چین) تفاهم‌نامه خواهرخواندگی دارد، اما با توجه به ظرفیت‌های این شهر در بخش‌های مختلف، انتظار می‌رود مشهد با شهر‌های بیشتری خواهرخوانده شود تا ضمن شناساندن ظرفیت‌های آن در بخش‌های مختلف به شهروندان دیگر شهرها، زمینه حضور مسافر بیشتر در شهر و استفاده از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در پروژه‌های شهری مشهد را فراهم کند.