دعای چهل‌وهفتم صحیفه سجادیه، شرحی بر دعای عرفه امام حسین (ع)

حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ بیشتر ما صحیفه امام سجاد (ع) را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین متن مکتوب شیعه بعد از نهج‌البلاغه می‌شناسیم و می‌دانیم که یکی از مهم‌ترین منابع برای شناخت و دریافت بسیاری از مفاهیم و معارف اسلامی است و بزرگان و اندیشمندان بسیاری به‌عنوان یک متن گران‌قدر به آن پرداخته‌اند؛ متنی که گاه به‌خاطر همین وزن و ارزشش برای ما دور از دسترس به نظر آمده است و تصور کرده‌ایم که نمی‌توانیم از پس درک مفاهیم بلند و عمیق آن بربیاییم؛ تصوری چندان درست نیست و لازم است که ما بر آن غلبه کنیم و به‌سمت آشنایی هرچه بیشتر با این میراث گران‌قدر قدم برداریم؛ اثری که مهم‌ترین و سرراست‌ترین درسش برای ما آدم‌های معمولی، چگونگی صحبت کردن و درخواست از خداوند است؛ اینکه بیاموزیم در هنگام نیایش چه بگوییم و چگونه بگوییم. با توجه به آنچه در دعای عرفه آمده است در ادامه با نگاهی به دعای چهل‌وهفتم صحیفه سجادیه بیشتر درباره این آموزه خواهیم گفت.

شرحی بر دعای امام حسین

دعای چهل‌وهفتم صحیفه‌سجادیه، به یکی از معروف‌ترین روز‌های معنوی سال، یعنی روز عرفه، اختصاص دارد؛ روزی که بنا به روایات، آن را به‌عنوان وقت خوب دعا می‌شناسیم و امیدواریم که در این روز خداوند متعال دعا‌های ما را شنیده، استجابت کند. یکی از اعمال مشهور این روز، خواندن دعای عرفه است که امام‌حسین (ع) در روز عرفه و در صحرای عرفات آن را خوانده‌اند.

رهبر معظم انقلاب درباره این دو دعا که به روز عرفه اختصاص دارد، فرموده‌اند: «من یک وقت این دو دعا را با هم مقایسه می‌کردم؛ اول دعای امام‌حسین را می‌خواندم، بعد دعای صحیفه‌سجادیه را. مکرر به نظر من این‌طور رسیده است که دعای حضرت سجاد، مثل شرح دعای عرفه است. آن، متن است؛ این، شرح است». (۱۳/۰۹/۱۳۷۶ بیانات در دیدار جمعی از پاسداران)

منبعی برای خداشناسی

این دعا که طولانی‌ترین نیایش صحیفه‌سجادیه است، از نظر مضامین مورد توجه علما و اندیشمندان بوده است. در این دعا امام سجاد (ع) ابتدا در عبارت‌هایی بی‌نظیر به توصیف خداوند متعال پرداخته، می‌فرمایند: «أَنْتَ ا... لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْأَحَدُ الْمُتَوَحِّدُ الْفَرْدُ الْمُتَفَرِّدُ؛ یعنی تویی خدایی که جز تو خدایی نیست، که یکتای بی‌همتایی و فردی بی‌مانند هستی».

این توصیفات به همین شکل با کلام موجز امام (ع) ادامه دارد و یک‌به‌یک صفات پروردگار را برمی‌شمرند؛ به همین دلیل کارشناسان این بخش نخست دعا را منبعی برای خداشناسی معرفی می‌کنند. ایشان در ادامه با صلوات بر پیامبر و اهل‌بیت، به بیان ویژگی‌های امام می‌پردازند و سپس با اقرار به گناهان و طلب بخشش از درگاه خداوند و سپاسگزاری از نعمت‌ها، درخواست‌های خود را به پیشگاه حضرت عرض می‌کنند.

در ادامه حتما بخوانید کتابی که نور است | قرآن به روایت صحیفه سجادیه

الگویی برای چگونه خواستن

ترتیبی که می‌تواند برای ما الگویی برای نیایش و گفت‌و‌گو با خداوند باشد. همچنین ایشان در بخش پایانی دعا با این درخواست که «مرا در این روز جامه‌ای بپوشان که بر آن کس می‌پوشانی که از گناه خود به حضرتت زاری و عذرخواهی کرده و در حال توبه، پناهنده به آمرزشت شده است» به ما می‌آموزند که در وقت دعا در پیشگاه خداوند باید با توبه پناهندگی بگیریم و با سر کوتاه و چشمی گریان پیش برویم و نشان بدهیم که از قدرت خداوند متعال بیمناک هستیم و به چشم‌پوشی حضرتش امیدواریم؛ آن‌چنان‌که رسول خدا (ص) در روایتی می‌فرمایند: «در حوائج خود به درگاه خدا فزع کنید و در ناملایمات خود به او پناهنده شوید و به درگاهش تضرع کنید و او را بخوانید». (عده‌الداعی و نجاح‌الساعی، ص ۴۰ و ۴۱).

فهرست ارزشمندی برای دعا

پس از چگونه خواستن، چه خواستن نیز مهم است و چه منبعی مطمئن‌تر و چه آموزگاری بهتر از کلام امام معصوم (ع) که به ما بگوید از درگاه خداوند، چه بخواهیم و طلب کنیم. امام سجاد (ع) در این بخش با واسطه قرار دادن پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) از خداوند درخواست بخشش می‌کنند و در ادامه، درخواست‌های خود را مطرح می‌کنند؛ درخواست‌هایی که با طلب سرپرستی خداوند آغاز می‌شود. حضرت می‌فرمایند: «مرا بدان‌سان که اهل طاعت و قرب و منزلت نزد خود را سرپرستی می‌کنی، سرپرستی کن!».

امام در ادامه، درخواست‌هایی، چون درخواست زندگی شایسته و مرگ سعادتمندانه، درخواست بیداری از خواب غفلت، درخواست پیمودن مسیر خیرات و... را مطرح کرده‌اند که می‌توانید برای آشنایی با این فهرست ارزشمند به‌سراغ صحیفه سجادیه بروید.