افزایش شمار خبرنگاران شهید در غزه به ۲۴۸ نفر (۱۱ شهریور ۱۴۰۴) ناامیدی ترامپ از پوتین؛ ادعای نابودی برنامه هسته‌ای ایران و ساخت «گنبد طلایی» دفاعی + ویدئو سخنگوی سپاه: ایران در موضع برتر، آتش‌بس را پذیرفت اعتراض متفاوت ۲۵۰ رسانه در ۷۰ کشور جهان به شهادت خبرنگاران در غزه امیر قطر از تصمیم کانادا برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین استقبال کرد شهادت تصویربردار رسانه فلسطینی در حمله اسرائیل به غزه (۱۱ شهریور ۱۴۰۴) چگونه «ترامپ» هند را به چین و روسیه نزدیک‌تر کرد؟ چرا نتانیاهو بر انتقال جلسه کابینه امنیتی به پناهگاه محرمانه اصرار دارد؟ ساعت کاری ادارات قم تعیین شد (شهریور ماه ۱۴۰۴) بازنشستگی اجباری اساتید دانشگاه فرهنگیان در ابهام | تعیین تکلیف با معاونت حقوقی رئیس‌جمهور افزایش تعداد شهدای غزه به ۶۳ هزار و ۶۳۳ تن (۱۱ شهریور ۱۴۰۴) حمله پهپادی یمن به اسرائیل | یحیی سریع: ستاد مشترک دشمن را با پهپاد صماد۴ هدف قرار دادیم + فیلم (۱۱ شهریور ۱۴۰۴) عراق و آمریکا بر پایبندی به توافق خروج نظامیان آمریکایی تأکید کردند تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران (۱۱ شهریور ۱۴۰۴) پزشکیان: بسیاری از اختلافات و نزاع‌ها ناشی از جهل و نادانی است جدیدترین پیام ترامپ پس از شایعه مرگ | شیکاگو، پایتخت قتل دنیا است کاخ سفید: ترامپ امشب سخنرانی خواهد کرد + جزئیات (۱۱ شهریور ۱۴۰۴) لاریجانی: راه مذاکره با آمریکا بسته نیست نیویورک‌تایمز: اسرائیل با اصرار بر توافق جامع به دنبال طولانی شدن جنگ غزه است رئیس‌جمهور چین: به حق ایران برای برخورداری از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای احترام می‌گذاریم دیدار اعضای کمیسیون امنیت ملی با رئیس ستاد کل نیروهای مسلح پوتین و نخست‌وزیر پاکستان در چین دیدار کردند + فیلم سخنگوی دولت: دولت از رفع موانع موتورسواری بانوان استقبال می‌کند + فیلم در ۲۴ ساعت گذشته پیکر ۷۶ شهید و ۲۸۱ زخمی به بیمارستان‌های غزه رسیده است ویدئو | لحظاتی از حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مسجد مقدس جمکران رئیس قوه‌قضائیه: شورای حل اختلاف نباید اداری شود روس اتم از فعالیت عادی نیروگاه هسته‌ای بوشهر خبرداد
سرخط خبرها

عاشورا و فرهنگ سیاسی در ایران

  • کد خبر: ۴۱۱۲۱
  • ۱۱ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۰:۳۵
عاشورا و فرهنگ سیاسی در ایران
روح‌ا... اسلامی - عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی
مشتی حرف ملت و کشور ایران را هم‌بسته نساخته است، بلکه تداوم تاریخی و سازه‌های ذهنی ایرانیان از عهد اساطیر تا کنون چنان آیین‌ها، نمادها، نهاد‌ها و سازمان‌های مردمی را شکل داده که بقای ایران را تضمین کرده است. یکی از رویداد‌های تاریخی، حادثه عاشوراست که در زمان بنی‌امیه توسط حکومت فاسد و ناکارآمد علیه امام حسین (ع) روی داد.
 
پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) بر اثر غلبه عصبیت‌های قومیتی، تلاش‌های صورت‌گرفته برای اولویت‌دادن عقیده دینی به‌حاشیه رفت و فرهنگ جاهلیت بار دیگر پدیدار گشت. میراث اسلام بر دوش مبارزان سلحشوری افتاد که اصل اسلام را کنار نهادند و با برتری‌دادن نژاد، قومیت و اعتقاد به‌غنایم، میراث انسانی اسلام را به‌حاشیه کشاندند. تلاش‌های امام‌علی (ع) و امام‌حسن (ع) به‌صورت ایجاد مملکت‌داری عادلانه و همین‌طور مذاکره و مصالحه نتیجه‌بخش نبود؛ به‌ویژه زمانی که حکومت به فردی فاسد، ناکارآمد و غیرقانونی رسید که نمایانگر ایجاد حکومتی استبدادی و برخلاف قرارداد‌های سنتی قبل بود.
 
جداشدن مردم از یکدیگر و کاهش سرمایه اجتماعی مسلمانان باعث شد امام‌حسین (ع) با آنکه به‌دعوت مردم قیام را آغاز کرد، تنها گذاشته شود. رهاکردن امام و بی‌اعتنایی به سرنوشت جامعه، انحطاطی تاریخی را شکل داد که طومار خلافت بنی‌امیه را درهم پیچید و داغ ننگی بر پیشانی مسلمانان آن روزگار به‌جای گذاشت. ایرانیان از امام‌حسین (ع) دفاع کردند و به‌ویژه زمانی که وقایع تاسوعا و عاشورا به آن‌ها رسید، قیام‌های متعددی علیه بنی‌امیه شکل دادند. روی‌کارآمدن عباسیان با حمایت و درایت ایرانیان بود و آنچه به‌عنوان تمدن‌اسلامی نام برده می‌شود، میان‌پرده‌ای از حضور ایرانیان در اوایل دوره بنی‌عباس است. در طول تاریخ نیز ایران مهد برگزاری مراسم محرم، تاسوعا و عاشورای حسینی و ام‌القرای مسلمانان عدالت‌خواه بوده است.
عاشورا در ذهینیت ایرانی باعث شده است مسئولیت‌پذیری شهروندان و تعهد آن‌ها نسبت به محیط زندگی افزایش یابد.
 
فرهنگ سیاسی عاشورا اعتراض به برهم‌زدن قرارداد‌های اجتماعی و رفتار‌های غیرانسانی است که روی می‌دهد. عاشورا نشان می‌دهد که اگر همه مردم به‌فکر خود و خانواده باشند و توجهی به جامعه، حکومت و کشور خود نداشته باشند، به‌تدریج استبداد، فساد و ظلم فراگیر می‌شود. رویداد‌های کوچک و بی‌توجهی و کناررفتن انسان‌ها از دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی باعث ظهور حکومت‌های غیرپاسخ‌گو می‌شود. پیامبر اسلام (ص) جامعه جاهلی را که مبتنی بر عصبیت قبیله‌ای و غنیمت‌های جنگی بود، با گزاره‌های دینی تغییر داد، اما بر اساس آنچه ابن‌خلدون می‌گوید، به‌تدریج در بی‌اعتنایی مسلمانان به حکومت، قانون و مذهب کنش‌های جاهلی و قبیله‌ای بازگشت و به‌جای عقیده مذهبی، عصبیت و قوم‌وخویش‌گرایی و حامی‌پروری قرار گرفت. انسان‌هایی که به‌فکر اجتماع مسئولیت‌پذیر و حکومت پاسخ‌گو و کارآمد هستند، نمی‌توانند بی‌تفاوت باشند.
 
سیاست‌گذاران به‌دنبال قوم‌گرایی و حامی‌پروی هستند و تمام تلاش خود را در جهت ذره‌کردن (اتمیزه‌سازی) جامعه به‌کار خواهند گرفت. در غیبت شهروندان حساس و مسئولیت‌پذیر، روح تملق و ریاکاری بر جامعه حاکم می‌شود و پس از چندی جای ظالم و مظلوم تغییر پیدا می‌کند. ایرانیان با توجه به سابقه تمدنی و سبک‌های مملکت‌داری، اهمیت عاشورا را از هر جای دیگر بیشتر فهمیده و در طول تاریخ فرهنگ سیاسی آن را حفظ کرده‌اند. مسئولیت‌پذیری، انتقاد از حکومت، پاسخ‌گوکردن سیاست‌مداران و مطالبه حکومتمندی کارآمد و قانونی پیامی است که فرهنگ عاشورا منتقل می‌کند.

گفتگو با  علیرضا نظری خرم، نویسنده کتاب «داستان بریده بریده»

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->