ترامپ: فکر می‌کنم با ایران توافق می‌کنیم اژه‌ای: مستکبران با تحریم‌ دنبال فروپاشی اقتصاد ایران بودند عراقچی برای دور سوم گفتگوها امروز راهی مسقط می‌شود آیت‌الله علم‌الهدی: کشور را فارغ از نتیجه مذاکرات اداره کنید| شکست آمریکا در طبس یادآوری قدرت خدا بود تجلیل رهبر انقلاب از برنامه‌های قرآنی ماه مبارک رمضان دیدار استاندار خراسان رضوی با استاندار اسبق خراسان کمیته‌های مشترک ایران و چین برای حل مسائل قضایی موجود میان ۲ کشور تشکیل شود یک حقیقت ناگفته درباره طبس شاهد شکست پنجه عقاب | گفت‌وگوی اختصاصی شهرآرانیوز با نخستین شاهد عینی حمله آمریکا به طبس + ویدئو زلنسکی: ترامپ باید روسیه را متجاوز معرفی کند تظاهرات در تل‌آویو با «ظرف‌های خالی» برای غزه واکنش سفارت ایران به اتهام‌زنی‌های هلند ترامپ: مذاکرات هسته‌ای برای توافق با ایران به‌خوبی پیش می‌رود شمار شهدای امروز غزه به ۶۱ نفر رسید (۴ اردیبهشت ۱۴۰۴) وزیر ورزش عراق به زیارت حرم امام‌رضا(ع) مشرف شد بیانیه فراکسیون نمایندگان اهل سنت درباره اهانت از رسانه ملی منتظر جنگ میان هند و پاکستان باشیم؟ | فرصت ۴۸ ساعته هند به اتباع پاکستان فرانسه: آماده ادامه گفت‌و‌گو‌ها با تهران هستیم رهبر انقلاب: مردم غزه و لبنان با ایستادگی خود در خط ائمه کار می‌کنند + ویدئو مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در نشست اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس و فرماندهان فراجا دیدار چهارجانبه ایران، چین و روسیه با گروسی در خصوص وضعیت برنامه هسته‌ای ایران اعلام آمادگی عراقچی برای سفر به پاریس، برلین و لندن تحقیق و تفحص از بانک مرکزی در دستورکار مجلس| یک بانک خصوصی، عامل شکل‌گیری ۳۵ درصد از تورم کشور امیر سرتیپ صباحی‌فرد و سردار حاجی‌زاده از مواضع پدافندیِ نطنز و خنداب بازدید کردند ارتش چین برای هشدار به ناوشکن آمریکایی، نیروهای هوایی و دریایی اش را اعزام کرد جزئیاتی از دیدار وزرای امور خارجه ایران و چین در پکن جزئیات پرونده «کرسنت» از سوی پورمحمدی اعلام شد یورش هوایی روسیه به کی یف اوکراین با ۹ کشته و ۷۰ زخمی
سرخط خبرها

عاشورا و فرهنگ سیاسی در ایران

  • کد خبر: ۴۱۱۲۱
  • ۱۱ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۰:۳۵
عاشورا و فرهنگ سیاسی در ایران
روح‌ا... اسلامی - عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی
مشتی حرف ملت و کشور ایران را هم‌بسته نساخته است، بلکه تداوم تاریخی و سازه‌های ذهنی ایرانیان از عهد اساطیر تا کنون چنان آیین‌ها، نمادها، نهاد‌ها و سازمان‌های مردمی را شکل داده که بقای ایران را تضمین کرده است. یکی از رویداد‌های تاریخی، حادثه عاشوراست که در زمان بنی‌امیه توسط حکومت فاسد و ناکارآمد علیه امام حسین (ع) روی داد.
 
پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) بر اثر غلبه عصبیت‌های قومیتی، تلاش‌های صورت‌گرفته برای اولویت‌دادن عقیده دینی به‌حاشیه رفت و فرهنگ جاهلیت بار دیگر پدیدار گشت. میراث اسلام بر دوش مبارزان سلحشوری افتاد که اصل اسلام را کنار نهادند و با برتری‌دادن نژاد، قومیت و اعتقاد به‌غنایم، میراث انسانی اسلام را به‌حاشیه کشاندند. تلاش‌های امام‌علی (ع) و امام‌حسن (ع) به‌صورت ایجاد مملکت‌داری عادلانه و همین‌طور مذاکره و مصالحه نتیجه‌بخش نبود؛ به‌ویژه زمانی که حکومت به فردی فاسد، ناکارآمد و غیرقانونی رسید که نمایانگر ایجاد حکومتی استبدادی و برخلاف قرارداد‌های سنتی قبل بود.
 
جداشدن مردم از یکدیگر و کاهش سرمایه اجتماعی مسلمانان باعث شد امام‌حسین (ع) با آنکه به‌دعوت مردم قیام را آغاز کرد، تنها گذاشته شود. رهاکردن امام و بی‌اعتنایی به سرنوشت جامعه، انحطاطی تاریخی را شکل داد که طومار خلافت بنی‌امیه را درهم پیچید و داغ ننگی بر پیشانی مسلمانان آن روزگار به‌جای گذاشت. ایرانیان از امام‌حسین (ع) دفاع کردند و به‌ویژه زمانی که وقایع تاسوعا و عاشورا به آن‌ها رسید، قیام‌های متعددی علیه بنی‌امیه شکل دادند. روی‌کارآمدن عباسیان با حمایت و درایت ایرانیان بود و آنچه به‌عنوان تمدن‌اسلامی نام برده می‌شود، میان‌پرده‌ای از حضور ایرانیان در اوایل دوره بنی‌عباس است. در طول تاریخ نیز ایران مهد برگزاری مراسم محرم، تاسوعا و عاشورای حسینی و ام‌القرای مسلمانان عدالت‌خواه بوده است.
عاشورا در ذهینیت ایرانی باعث شده است مسئولیت‌پذیری شهروندان و تعهد آن‌ها نسبت به محیط زندگی افزایش یابد.
 
فرهنگ سیاسی عاشورا اعتراض به برهم‌زدن قرارداد‌های اجتماعی و رفتار‌های غیرانسانی است که روی می‌دهد. عاشورا نشان می‌دهد که اگر همه مردم به‌فکر خود و خانواده باشند و توجهی به جامعه، حکومت و کشور خود نداشته باشند، به‌تدریج استبداد، فساد و ظلم فراگیر می‌شود. رویداد‌های کوچک و بی‌توجهی و کناررفتن انسان‌ها از دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی باعث ظهور حکومت‌های غیرپاسخ‌گو می‌شود. پیامبر اسلام (ص) جامعه جاهلی را که مبتنی بر عصبیت قبیله‌ای و غنیمت‌های جنگی بود، با گزاره‌های دینی تغییر داد، اما بر اساس آنچه ابن‌خلدون می‌گوید، به‌تدریج در بی‌اعتنایی مسلمانان به حکومت، قانون و مذهب کنش‌های جاهلی و قبیله‌ای بازگشت و به‌جای عقیده مذهبی، عصبیت و قوم‌وخویش‌گرایی و حامی‌پروری قرار گرفت. انسان‌هایی که به‌فکر اجتماع مسئولیت‌پذیر و حکومت پاسخ‌گو و کارآمد هستند، نمی‌توانند بی‌تفاوت باشند.
 
سیاست‌گذاران به‌دنبال قوم‌گرایی و حامی‌پروی هستند و تمام تلاش خود را در جهت ذره‌کردن (اتمیزه‌سازی) جامعه به‌کار خواهند گرفت. در غیبت شهروندان حساس و مسئولیت‌پذیر، روح تملق و ریاکاری بر جامعه حاکم می‌شود و پس از چندی جای ظالم و مظلوم تغییر پیدا می‌کند. ایرانیان با توجه به سابقه تمدنی و سبک‌های مملکت‌داری، اهمیت عاشورا را از هر جای دیگر بیشتر فهمیده و در طول تاریخ فرهنگ سیاسی آن را حفظ کرده‌اند. مسئولیت‌پذیری، انتقاد از حکومت، پاسخ‌گوکردن سیاست‌مداران و مطالبه حکومتمندی کارآمد و قانونی پیامی است که فرهنگ عاشورا منتقل می‌کند.

گفتگو با  علیرضا نظری خرم، نویسنده کتاب «داستان بریده بریده»

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->