کشف «کشف‌رود» بیمار!

«کشف‌رود» همزاد مشهد است؛ رودخانه‌ای ۲۹۰کیلومتری که آبریزگاه جنوبی هزارمسجد و شمالی بینالود است و پس از عبور از مشهد در پل خاتون سرخس به رودخانه هریرود می‌پیوندد و از آنجا به بعد رودخانه تجن نام گرفته است.
کشف‌رود در دهه‌های اخیر گرفتار خشک‌سالی شد و جز در مواقع باران‌های شدید و سیلاب‌ها _ از جمله بارندگی فروردین امسال مشهد_ تقریبا هیچ آبی در آن جریان نمی‌یابد؛ اما در سال‌های اخیر با جاری شدن پساب‌های شهری و صنعتی و تخلیه فاضلاب انسانی در بستر این رودخانه، آنچه در آن جریان دارد، سمی و بی‌استفاده است. «کشف‌رود بیمار» به عنوان بستر فاضلاب و پساب شهری و صنعتی _که از آن برای کشت سبزی و صیفی‌جات استفاده می‌شد و جان انسان‌ها را به مخاطره می‌انداخت_ را شهرآرا کشف کرد!
در ماه‌های نخست انتشار روزنامه شهری شهرآرا (سال‌های پایانی دهه۸۰) با دریافت گزارش‌های مردمی از کشت سبزی و صیفی‌جات در اطراف کشف‌رود و آبیاری آن‌ها با فاضلاب و پساب مسموم جاری در کشف‌رود و توزیع محصولات غیربهداشتی حاصل از آن، این روزنامه کشف‌رود بیمار و بیماری‌زا را سوژه یک جریان‌سازی رسانه‌ای در شهر مشهد قرار داد و هر روز با گزارش‌های مؤثر و تیترهای جنجالی در صفحه اول، توجه مسئولان را به این موضوع مهم شهری جلب کرد. بسیاری از مردم مشهد که شاید تا آن زمان نام کشف‌رود را هم نشنیده بودند، به این موضوع حساس شدند و سبزی و صیفی محصول کشف‌رود در لیست سیاه مردم قرار گرفت. فرماندار وقت مشهد موضوع را جدی گرفت و به چاره‌اندیشی پرداخت. اعتبارات دولتی نیز به آن اختصاص یافت _اگرچه بخشی از آن تخصیص نیافت_ و شهرداری نیز درخت‌کاری بخشی از حاشیه کشف‌رود را در دستورکار خود قرار داد؛ اما نگرانی از کشف‌رود بیمار تا امروز باقی است.
به‌تازگی «کارگروه نجات کشف‌رود» به ریاست استاندار خراسان‌رضوی تشکیل شده و خبر ایجاد فرماندهی واحد برای کشف‌رود حساسیت فعالان رسانه‌ای و مردم را برانگیخته است.
کشف‌رود ابعاد گسترده‌ای دارد؛ تخلیه فاضلاب شهری و انسانی و سرازیر شدن پساب‌های شهری و صنعتی در این رودخانه، از یک‌سو اکوسیستم منطقه را با مخاطره مواجه می‌کند و از دیگر سو کشت سبزی و صیفی‌جات در اطراف آن جان مردم را در معرض خطر قرار می‌دهد. از طرفی معاش عده‌ای را که به کشاورزی در حاشیه رودخانه مشغول‌اند، نمی‌توان از نظر دور داشت. همچنین در صورت تکرار بارندگی‌های فروردین امسال، خطر سیل جان ساکنان حاشیه کشف‌رود را تهدید می‌کند.
هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط در سرنوشت کشف‌رود، ایجاد فرماندهی واحد همراه با حمایت مدیریت عالی استان، تخصیص اعتبارات لازم و اقدامات مبتنی بر مطالعه، تدبیر و دوراندیشی همراه با نگرش همه‌جانبه می‌تواند چشم‌انداز خوبی را برای کشف‌رود ترسیم کند؛ به‌طوری‌که دیگر نام کشف‌رود برای مشهدی‌ها تداعی‌کننده خطر، بیماری و آلودگی نباشد، بلکه گذشته این رودخانه را تداعی کند که می‌تواند بستر جریان زلال آب و ایجاد فضای مفرح و دل‌انگیز در کنار کشاورزی سالم باشد؛ مشروط بر آنکه اقدامات اخیر مقطعی نباشد و مسئولان پس از چندی آن را به فراموشی نسپارند!