پراید به‌ قیمت فورد!

آزادسازی واردات خودرو یا آزادسازی بازار و صنعت خودرو؟ ۳ دهه است که هنوز نظام تصمیم‌گیری در کشور به این چالش پایان نداده است. وقتی در سال ۱۳۸۳ پیکان را بازنشسته کردند، امید‌ها به احیای صنعت خودروسازی ایران در یک فضای رقابتی شکل گرفت، اما یک خطای دید و تصمیم اشتباه باعث شد پس از آن زنجیره بازار خودرو از خودروساز گرفته تا خودروسوار دچار گسست شود و همه خود را به‌گونه‌ای بازنده وضعیت کنونی بدانند.

در جریان مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری دوباره بحث واردات و آزادسازی صنعت خودرو مطرح شد تا جایی که یکی از نامزد‌ها از این سخن گفت که خودرو بی‎‌کیفیت داخلی را به‌قیمت فورد آمریکایی می‎فروشیم.

تردیدی وجود ندارد که مصداق آشکار خودرو بی‌کیفیت در ایران، خودرو پراید است که پس از بازنشسته‌شدن پیکان همچنان یکه‌تاز باقی مانده است و چه‌بسا تا ۴ سال آینده نیز همچنان پرایراد و پرطرف‌دار باقی بماند. آزادکردن واردات خودرو بدون دراختیارداشتن راهبرد و برنامه شفاف برای آزادسازی اقتصاد و البته صنعت خودرو از قیدوبند‌های قیمت‌گذاری‌ها و انحصارها، راهگشای مسیر آینده و برای خودروسواران مطمئن نخواهد بود و آنچه گاه به‌عنوان آزادکردن واردات خودرو مطرح می‌شود، عمدتا حول ۳ محور جبران بخشی از کسری بودجه دولت، شکل‌گیری صوری رقابت در بازار خودرو و همچنین برخورداری گروه‌های ذی‌نفع از مواهب انحصار‌ها در واردات خودرو قابل ارزیابی است.

افزون بر اینکه نباید فراموش کرد در سال‌های وفور درآمد‌های نفتی، واردات مونتاژی نیز در صنعت خودرو شکل گرفت که نتیجه آن تولد خودرو‌های چینی بود که نطفه آن‌ها در جای دیگری شکل گرفت و در خاک ایران پس از چندماه استراحت و نگه‌داری متولد شدند و به‌بازار آمدند. وقتی صحبت از واردات خودرو می‌شود، باید از آزادسازی صنعت خودرو نیز دفاع کرد تا خودروسازان داخلی آزاد باشند که شریک تجاری و صنعتی برای خود پیدا کنند و با سرمایه‌گذاری مشترک محصولات خود را تولید و عرضه کنند.

پاشنه آشیل خودروسازان داخلی در همین مسئله نهفته است که آن‌ها از هر حیث گرفتار هیولای تفکرات دولتی و نظارتی هستند و هم دولت‌ها و هم مجلس و حتی دستگاه قضایی کشور هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که خودروسازی صنعتی نیست که تا این اندازه ارکان حاکمیتی آن را حساس بدانند و بر سر آن اختلاف داشته باشند. حکایت بازار و صنعت خودرو ایران حکایت شخصی است که در سال‌های دور بازار داخلی را ناموس نامید و ورود خودرو‌های خارجی را تعرض به ناموس صنعتی ایران خواند و دیگری پاسخش داد که اگر روزی پدرومادری تصمیم گرفتند که ناموس خود را به ازدواج فرد خارجی درآورند، تکلیف چیست؟

اگر دنبال خرید خودرو ارزان و باکیفیت هستیم، راه آن فقط واردکردن خودرو نیست. باید بپذیریم بازار و صنعت خودرو باید آزاد شوند و شرط این آزادی برداشته‌شدن تحریم‌ها و آزادی خودروسازان در رقابت و شراکت جهانی است.