وزن بیشتر، درآمد کمتر

به گزارش شهرآرانیوز، «قیمت ارز که بالا برود، صادرات مقرون‌به صرفه می‌شود و افزایش خواهد یافت.» این جمله‌ای است که به صورت مکرر از سوی افراد مختلفی نقل شده است. دفاعیه این افراد از ارز گران هم استدلال ساده‌ای دارد. دلار ارزان واردات را مقرون‌به‌صرفه می‌کند. از این رو تولیدات داخلی مزیت نسبی خود را در رقابت با کالا‌های خارجی از دست می‌دهند، اما اگر دلار گران شود، هم کالا‌های داخلی مزیت صادراتی پیدا می‌کنند و هم با سودآور شدن صادرات، درآمد‌های ارزی کشور از این محل افزایش می‌یابد. با این حال، مخالفان معتقدند با توجه به اتکای تولیدات داخلی کشور به واردات مواد اولیه و همچنین تأثیر ارز بر رشد نرخ تورم، گرانی دلار تأثیر مثبت پایداری بر رشد صادرات ندارد.

به عقیده این افراد، اگر هم صادرات در کوتاه‌مدت افزایش یابد، این مسئله ناشی از یارانه پنهانی است که دولت در قالب‌های مختلف مانند انرژی ارزان در اختیار صنایع قرار می‌دهد، اما به محض افزایش هزینه‌های جاری، این مزیت نیز از بین می‌رود و وضعیت صادرات مانند گذشته می‌شود. با این حال، بررسی بهتر تأثیر نوسانات قیمت ارز بر صادرات نیازمند تحلیل آمار‌های صادراتی در دوره قبل و بعد از بحران ارزی است. آمار‌های صادراتی خراسان رضوی نشان می‌دهد که در ۶ ماه اول سال ۹۶ و زمانی که دلار ۳۹۰۰ تومان قیمت داشت، ۱۰۳۷ هزار تن کالا از استان به سایر کشور‌ها صادر شده است. این رقم در ۶ ماه اول سال ۹۷ و زمانی که دلار به بیش از ۱۵ هزار تومان رسید، به ۱۳۶۷ هزار تن رسید.

این آمار نشان می‌دهد که بعد از التهاب ارزی، صادرات خراسان رضوی نزدیک به ۳۲ درصد افزایش یافته است. با این حال، در حالی در ۶ ماه نخست امسال ۱۷۸۴ هزار تن کالا از استان به خارج صادر شده که قیمت دلار به حدود ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان کاهش یافته است. به گفته مسئولان صمت استان یکی از دلایل رشد وزنی صادرات در شش ماه امسال، افزایش میزان صادرات سیمان است، کالایی که ارزش دلاری اندکی دارد. با این حال در شش ماه امسال ۷۷۶ میلیون دلار کالا از استان صادر شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۰ درصد کاهش نشان می‌دهد. درمدت مشابه سال گذشته یک میلیارد و ۱۱۶ میلیون دلار کالا از استان صادر شده بود. البته مسئولان صمت استان می‌گویند که دلیل کاهش ارزش دلاری صادرات تجدید نظر در ارزش گمرکى کالاهاى صادراتى است.

تغییرات در صادرات
البته نوسانات قیمت دلار بر کشور‌های هدف و کالا‌های صادراتی استان تاثیر گذاشته است. براین اساس در حالی که در شش ماه سال گذشته افغانستان سهم ۵۷ درصدی از صادرات استان داشته است، این سهم امسال به ۵۲ درصد رسیده و سهم سایر کشور‌ها افزایش بیشتری یافته است. همچنین در سال‌های ۹۶ و ۹۷، ۲ کالای صادراتی اول استان زعفران فله و بسته‌بندی بوده است، در سال جاری زعفران فله و سایر روغن‌های سبک ۲ کالای اول صادراتی هستند. پیش از این، غلامرضا میری، نایب‌رئیس شورای ملی زعفران، به شهرآرا گفته بود که فشار‌های بانک مرکزی برای برگشت ارز حاصل از صادرات سبب شده است صادرات رسمی زعفران کاهش یابد. تغییر ترکیب صادراتی استان فقط به این مسئله محدوده نیست. سال گذشته رب گوجه‌فرنگی که قیمت هر قوطی آن به ۱۶ تا ۱۷ هزار تومان نیز رسیده بود، در بین کالا‌های برتر صادراتی استان قرار داشت، اما امسال دیگر خبری از این کالا در بین کالا‌های برتر صادراتی نیست. هرچند سال گذشته قیمت پسته به‌شدت افزایش یافت، اما محدویت تولید سبب شد این کالا چندان در سبد صادراتی جایگاهی نداشته باشد، اما امسال این محصول به دلیل رشد تولید، رتبه ۶ کالا‌های برتر صادراتی را به خود اختصاص داده است. همچنین مقایسه کالا‌های برتر صادراتی در ۶ ماه نخست امسال با سال گذشته نشان می‌دهد که ۵ کالای مشترک بین این ۲ سال وجود دارد. در سال ۹۶، ۵ محصول کشاورزی در بین ۱۰ کالای برتر خراسان رضوی حضور داشتند. همواره این تصور وجود دارد که رشد دلار سبب صادرات بیشتر کالا‌های ساخته‌شده می‌شود، اما در سال گذشته این محصولات کشاورزی بودند که جایگاه بیشتری در ۱۰ کالای برتر صادراتی خراسان رضوی داشتند.

بیم‌ها و امید‌ها درباره صادرات زعفران
آرامش ارزی امسال سبب شده سایر کالا‌ها به غیر از محصولات کشاورزی جایگاه بهتری در محصولات صادراتی خراسان رضوی بیابند. براین اساس می‌توان استنباط کرد که آرامش اقتصادی مهم‌ترین عامل برای افزایش صادرات است.
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرا درباره وضعیت صادرات زعفران استان می‌گوید: حذف اسپانیا از ۱۰ کشور برتر صادراتی به منزله متنوع شدن مقاصد صادراتی زعفران استان است.

بازار زعفران را باید حفظ کنیم
محمدعلی امیرفخریان، در خصوص رشد تولید زعفران در افغانستان می‌افزاید: با توجه به در اختیار داشتن ۹۰ درصد بازار زعفران، از توسعه کشت این محصول در افغانستان نباید نگران باشیم، اما این مسئله به معنی نادیده گرفتن توسعه کشت این محصول در آنجا نیست. وی ادامه می‌دهد: در چند سال آینده افغانستان سعی می‌کند خود را در بازار‌های جهانی بیشتر مطرح کند و ما باید از هم اکنون برای حفظ جایگاه خود در بازار‌های جهانی تلاش کنیم.
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ضمن بیان اینکه آمار وزنی نشان می‌دهد که در ۲ سال اخیر صادرات خراسان‌رضوی بیش از ۷۰ درصد رشد داشته است، می‌گوید: افزایش کشور‌های هدف صادراتی از مهم‌ترین برنامه‌های سازمان صمت برای افزایش صادرات استان است.