وعده میراث‌فرهنگی برای محافظت از خانه «سالاری» مشهد

امیررضا وثوقی | شهرآرانیوز؛ دو روز قبل بود که در گزارشی با عنوان «خانه سالاری به فروش گذاشته شد»، تلاش کردیم بر لزوم حفاظت از این خانه به جا مانده از دوران پهلوی اول تأکید کنیم و تلنگری بزنیم به مسئولان متولی حفاظت از خانه‌های تاریخی و همچنین مروری داشته باشیم بر سابقه برخورد با این آثار گرانبها که در برخی موارد با اهمال دستگاه‌های متولی به ورطه نابودی کشانده شده‎اند.

حالا سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مشهد از تلاش میراث برای حفاظت از این خانه تاریخی خبر داده و به خبرنگار شهرآرا گفته است که همه نیرو‌ها در اداره میراث فرهنگی استان و مشهد برای حفاظت از خانه سالاری بسیج شده اند تا مراقبت‌ها از این مکان بیشتر از گذشته شود.

حمیدرضا محمودی افزود: با توجه به پیگیری‌های ما هنوز خرید و فروش جدیدی برای این ملک صورت نگرفته است.

اعلام آمادگی ورثه «سالاری» برای خرید ملک

وی افزود: در حال رایزنی‌های مختلف هستیم و ورثه مرحوم سالاری برای خریداری این ملک اعلام آمادگی کرده‌اند. امیداریم این ملک به تملک خانواده سالاری در بیاید تا در بحث احیای آن یک کاربری فرهنگی تاریخی برای خانه سالاری ایجاد شود.

وی با تأکید بر اینکه خانه سالاری شماره ثبت دارد و در سال ۸۴ ابلاغ حکم آن به استاندار وقت نیز انجام شده است، اظهار کرد: حفاظت از یک اثر تاریخی در اولویت برنامه‌های میراث فرهنگی است. این دغدغه همواره وجود دارد و از همه مسیر‌هایی که امکان تخریب یک اثر تاریخی را فراهم می‌کنند جلوگیری خواهیم کرد.

محمودی اولین گام برای حفاظت از یک اثر تاریخی را ثبت آن در فهرست آثار ملی بیان کرد و افزود: خانه سالاری در این فهرست قرار دارد؛ بنابراین از حمایت‌های قانونی برای نظارت و حفاظت برخوردار است.

سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مشهد بیان کرد: اینکه مالک فعلی یا مالک آینده قصد تخریب این بنا را دارد جزو احتمالات است. با وجو داین قانونی برای منع خرید و فروش املاک تاریخی وجود ندارد، اما می‌توانیم مالک را توجیه کنیم که این ملک شامل موارد قانونی خاصی می‌شود.

نظارت بیشتر بر خانه سالاری

وی ادامه داد: برهمین اساس احکام مربوط به ثبت این بنا در فهرست آثار تاریخی و فرهنگی را به مالک جدید ابلاغ خواهیم کرد و در رصد‌هایی که روزانه از آثار تاریخی در شهر مشهد داریم نظارت‌های متعددی روی این بنا انجام خواهیم داد.

محمودی پایش آثار تاریخی شهر را در اولویت برنامه‌ها و دستورکار‌های روزانه میراث فرهنگی دانست و گفت: مکان‌های تاریخی شهر مانند خانه سالاری که حساسیت بیشتری روی آن‌ها وجود دارد، رصد دقیق تری نیز خواهند شد، همچنین با پایش‌های طولانی مدت از آسیب‌های احتمالی به این بنا‌ها جلوگیری می‌شود.

وی با اشاره به اقدام حمایتی میراث فرهنگی از خانه‌های تاریخی افزود: بخش نامه‌ای برای مشارکت در مرمت بنا‌های تاریخی وجود دارد و براساس آن آثار تاریخی‌ای که در فهرست آثار ملی ثبت شده اند می‌توانند از حمایت‌های مالی و معنوی میراث فرهنگی برخوردار شوند.

نیمی از اعتبارات بنا‌هایی را که نیاز به رسیدگی دارند میراث فرهنگی و بخش دیگر را مالک تقبل می‌کند. همچنین تسهیلات مختلفی نیز برای احیای این بنا‌ها و ایجاد مراکز اقامتی، پذیرایی براساس ضوابط میراث وجود دارد؛ شرایط خاصی که برای خانه‌های مسکونی در نظر گرفته نمی‌شود.

خانه سالاری بنایی است با قدمت ۱۰۰ سال که پشت باغ نادری مشهد واقع شده با تاریخ پزشکی شهر پیوند خورده است. اولین مالک این بنا و کسی که دستور ساخت آن را داد، دکتر حسین سالاری، ملقب به معتمدالحکماست که بنابر نقل مشهور اولین پزشک مدرن مشهد به شمار می‌رفت.

دکتر سالاری که اصالتی یزدی داشت، حوالی سال ۱۲۷۶ خورشیدی با جمعی از سربازان برای انجام مأموریتی به مشهد آمد و در روز‌های آخر این مأموریت، رکن الدوله، تولیت وقت آستان قدس رضوی، برای درمان بیماری همسرش سالاری را فرا خواند و بعد از این اتفاق و با درخواست رکن الدوله، دکتر سالاری به عنوان رئیس دارالشفای حضرت رضا (ع) انتخاب و ۳۵ سال در مشهد ماندگار شد. دکتر سالاری سال ۱۳۱۱ فوت کرد و در صحن نو (آزادی) به خاک سپرده شد.

این خانه هم که احتمالا در سال‌های آخر عمر معتمدالحکما ساخته شده بود، محل زندگی و طبابت دکتر حسین سالاری بود. بعد از حضور و سکونت سالاری در خیابان آیت ا... بهجت ۲ امروزی، که به نام شهیدان خوراکیان هم نام‌گذاری شده است، یکی دو پزشک دیگر مشهدی هم به محله آمدند و دکتر احمد، علی و رضا سالاری، سه پسر دیگر معتمدالحکما، هم که جزو پزشکان شهیر آن دوره مشهد بودند در مجاورت خانه پدری ساکن شدند تا این کوچه به کوی سالاری‌ها معروف شود.