رابطه کارگر و کارفرما در قانون کار چگونه است؟

محمدمعین وطن‌خواه | شهرآرانیوز؛ قانون کار یکی از مهم‌ترین قوانین کشور است که جامعه هدف آن جمعیت چشمگیری از اعضای جامعه یعنی کارگران و کارفرمایان هستند. به طور کلی رابطه کارگر و کارفرما به اقتضای طبع خود و نیز به موجب قانون، آثار حقوقی متعددی در بر دارد؛ لذا قانون کار ضمن احترام و رعایت حقوق کارگر و کارفرما، تعهدات آنان را در قبال یکدیگر معرفی می‌کند. در عین حال، آشنا نبودن کارگران با حقوق خود در سال‌هایی که مشغول به کار هستند، موجب بروز تنش و خسارت‌های مالی برای خانواده آنان می‌شود. در ادامه مطلب هفته قبل، قصد داریم به صورت کامل به مسئله حقوق کار، تعهدات کاری و نیز شکایت کارگر از کارفرما بابت مسائلی، چون حقوق، بیمه و سنوات بپردازیم.

تعهدات کارگران در برابر کارفرما

به استناد ماده ٢ قانون کار، کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار و به تعهداتی که در قرارداد خود با کارفرما ذکر شده است عمل می‌کند.
یکی از این تعهدات آن است که کارگر باید کار مورد نظر را شخصا انجام دهد و در زمان اجرای کار، نهایت حوصله و دقت را به کار گیرد.
هم‌چنین رعایت امانت در اجرای کار، احترام به مقررات کارگاه و نیز امانت‌داری درباره اشیایی که در اختیار کارگر قرار می‌گیرد از دیگر وظایف کارگران است.

آیا کارفرما می‌تواند کارگر را اخراج کند؟

به موجب ماده ۲۷ قانون کار در صورتی که کارگر در انجام وظایف محوله قصور ورزد یا آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض کند، کارفرما می‌تواند کارگر را اخراج کند.
البته اخراج کارگر تنها در صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار و نیز پرداخت مطالبات و حقوق معوقه به نسبت هر سال سابقه کار، معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر به عنوان حق سنوات قانونی است.
در واحد‌هایی که فاقد شورای اسلامی کار هستند، نظر مثبت انجمن صنفی لازم است. در هر یک از موارد ذکرشده، اگر مسئله با توافق حل نشد، باید برای رسیدگی به هیئت تشخیص یا هیئت حل اختلاف اداره کار ارجاع داده شوند.
مطابق ماده ۱۶۵ قانون کار، اگر هیئت حل اختلاف تشخیص دهد که اخراج کارگر موجه نبوده است، حکم بازگشت به کار کارگر اخراجی و نیز پرداخت حقوق و خسارت وی صادر خواهد شد.

اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی

یکی از مشکلاتی که کارگران در مراجعه به هیئت‌های تشخیص برای دریافت حقوق و مزایا با آن مواجه‌اند، موضوع اثبات وجود رابطه کارگری و کارفرمایی است.
اصولا مرحله اول برای طرح شکایت در اداره کار، این است که نشان دهید برای کارفرما و تحت امر او کار می‌کرده‌اید. در واقع شما در اولین قدم باید اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی خود را انجام دهید تا وارد مراحل بعدی رسیدگی شوید.

البته همیشه هم اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی راحت نخواهد بود و بعضا کارفرما‌ها با نبستن قرارداد و کتمان رابطه کاری، پرداخت نقدی دستمزد و … سعی در گریز از این مسئله و به‌تبع، فرار از بار مالی و تعهدات قانونی خود دارند.
در صورت کتمان و سرپیچی کارفرما، با داشتن مدارکی از قبیل قرارداد کتبی کار، سابقه بیمه، فیش‌های واریز حقوق و ... می‌توانید رابطه کارگری‌کارفرمایی را اثبات کنید.

شکایت از کارفرما بابت حقوق و بیمه

برای اطلاع از سابقه بیمه خود، ابتدا باید سوابق بیمه را احراز کنید. این‌گونه متوجه خواهید شد که کارفرما شما را بیمه کرده است یا خیر.

برای این منظور، ابتدا باید به واحد نام‌نویسی شعبه بیمه مراجعه کنید. البته باید به شعبه‌ای مراجعه کنید که کارگاه شما در محدوده آن شعبه باشد. سپس درخواست سابقه بیمه می‌دهید و در نهایت فرم‌های مربوط را تکمیل می‌کنید.
پس از آن باید به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنید و با ارائه کارت ملی خود، احراز هویت شوید و سپس شکایت خود را در سامانه وزارت کار ثبت کنید.

برای شکایت از کارفرما بابت حقوق هم باید همین کار‌ها را انجام دهید. البته پس از ثبت فرم درخواست، اداره کار نامه‌ای تحت عنوان «نامه سازش» به شما خواهد داد تا به کارفرمای خود تحویل دهید. پس از آن، طی جلسه‌ای به شکایت شما رسیدگی خواهد شد.