پیش به سوی قله‌های فناوری هوافضا

به گزارش شهرآرانیوز؛ تاریخچه فناوری هوافضا در دنیا به علاقه ذاتی بشر و تمایل آن به پرواز برمی‌گردد. البته شروع فناوری‌های هوافضایی به آن شکل که اکنون در ذهن داریم به سال‌های اول قرن بیستم برمی‌گردد، جایی که برادران رایت توانستند اولین‌بار با هواپیمای موتوردار پرواز کنند.

بعد این امید به پرواز و شوق آن در دل دانشمندان و محققان بیشتر شد و سپس کاربرد بسیار حیاتی هواپیما‌ها به عنوان یک جنگنده در جنگ‌های جهانی، به توجه ویژه سیاست‌مدارن و نظامیان منجر شد. به موازات ساخت هواپیماها، توسعه موشک‌ها و ماهواره‌ها نیز مطرح شد و حضور در فضای خارج از جو زمین مورد توجه قرار گرفت.

در سال ۱۹۵۹ ایران همراه با عضو شدن در سازمان ملل، در برنامه‌ای به نام «استفاده بشر از فضای خارج از جو» مشارکت داشت. در نتیجه، مرکز سنجش از دور ملی ایران را در تهران افتتاح کرد.

این سازمان به دنبال ساخت و ارسال ماهواره‌ای به فضا به نام زهره بود که با وقوع انقلاب اسلامی تغییراتی در این برنامه ایجاد شد. البته وقوع جنگ تحمیلی فرصت تمرکز روی ماهواره را گرفت و بیشتر تمرکز روی ادوات جنگی بود.

در حقیقت، این زمانی برای شروع دستاورد‌های هوافضایی ایران در حوزه نظامی بود. اولین دستاورد رسمی ایران در زمینه ساخت موشک‌های بالیستیک شهاب بود که بعد از جنگ شکلی بسیار منظم و جدی گرفت و وزارت دفاع تصمیم گرفت با ارتقای این موشک‌ها، آن‌ها را برای انجام مأموریت‌های فضایی و حمل ماهواره به مدار تغییر دهد.

درباره جایگاه ایران در زمینه فناوری هوافضایی در دنیا، ارزیابی‌های متفاوتی می‌توان بیان کرد. در زمینه دستاورد‌های نظامی و ماهواره‌ای جایگاه مناسبی در دنیا داریم و تا جایی که به یاد دارم، جایگاه ۱۳ دنیا را داریم.

به طور کلی، در زمینه رشد فناوری‌های هوافضایی نظیر ساخت موشک‌ها، پهپاد‌ها و ماهواره‌ها رشد چشمگیری داشته‌ایم که همه این موارد به دلیل احساس نیاز شدید به این بخش و توجه ویژه به این فناوری‌ها به دست آمده است.

البته به نظر بنده، در زمینه توسعه دانشگاهی در رشته مهندسی هوافضا در ایران خوب عمل نکرده‌ایم و تعداد دانشکده‌های مهندسی هوافضا در ایران کمتر از تعداد انگشتان دست است. شاید یکی از دلایل توسعه نیافتن کافی این باشد که فناوری‌های هوافضایی به شکل نوین در کشور ما تعریف نشده‌اند و بیشترین کاربرد آن را در حوزه نظامی تعریف شده است.

این در حالی است که در دنیا فناوری هوافضا محدود نیست و هم‌اکنون شرکت‌های خصوصی فراوانی وجود دارند که در این حوزه فعالیت می‌کنند.

علاوه بر این، در مقطع تحصیلات تکمیلی، رشته مهندسی هوافضا جزو رشته‌های شناور دسته‌بندی‌شده است. در این حالت هر متقاضی‌ای از هر گروه تحصیلی دیگر می‌تواند در مقطع کارشناسی ارشد در این رشته قبول شود. مثلا متقاضی از رشته‌های علوم انسانی می‌تواند در این مقطع در رشته مهندسی هوافضا قبول شود.

این امر به تضعیف رشته مهندسی هوافضا به‌ویژه در سطح تحصیلات تکمیلی منجر خواهد شد و امکان رشد و شکوفایی این فناوری را در کشور خواهد گرفت.

برای بهبود و رشد فناوری هوافضا در ایران می‌توان پیشنهاد‌های ذیل را مد نظر داشت:

رشته مهندسی هوافضا در مقطع کارشناسی ارشد از حالت شناور خارج شود

اطلاع‌رسانی و تبیین کاربرد‌های فناوری‌های هوافضایی

معرفی استارت‌آپ‌های حوزه هوافضا

تعریف نیاز‌های جامعه که با توانمندی‌های دانشجویان و دانش‌آموختگان این رشته برطرف می‌شود

مرور دوباره سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ و نقشه جامع علمی کشور که فناوری هوافضا از اولویت‌های کشور معرفی شده است

توجه ویژه به فناوری‌های هوافضا و توسعه شتاب‌دهنده‌هایی با محوریت هوافضایی در کشور

تشکیل صندوق حمایت از فناوری‌های هوافضایی برای رشد این فناوری‌ها بر اساس اسناد بالادستی