رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری، مشارکت‌ها و مسکن شورای اسلامی شهر مشهد: رونق ملموس در اقتصاد شهر، هدف شورای ششم است نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد: راه‌اندازی فاز یک خط ۳ مترو، مطالبه دیرینه رهبری و آرزوی مردم مشهد بود لزوم تکیه بر ظرفیت‌های شورا در مسیر اداره بهینه شهر برپایی بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی گل‌و‌گیاه مشهد از ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ هوای کلانشهر مشهد امروز سالم است (۹ اردیبهشت ۱۴۰۴) رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد: برای خدمت به مردم، کار نمایشی نکردیم طوفان شدید مشهد جان درختان را گرفت | سقوط ۶۲ اصله درخت در سطح شهر (۸ اردیبهشت ۱۴۰۴) فروش ۷ هزار و ۹۵۵ میلیارد تومان اوراق مشارکت شهرداری مشهد در سال ۱۴۰۳ آذین‌بندی و نورپردازی ۲۳۲ کیلومتر از معابر مشهد هم‌زمان با دهه کرامت ۱۴۰۴ جشن‌های دهه کرامت ۱۴۰۴ در مشهد، از ۱۱ اردیبهشت آغاز می‌شود افزایش سقف شارژ من‌کارت شهروندی مشهد تا ۲۰۰ هزار تومان مشهد در وضعیت هشدار | تمهیدات ویژه شهرداری مشهد برای مقابله با بارندگی و سیلاب (۸ اردیبهشت ۱۴۰۴) آماده‌باش شهرداری مشهد برای مقابله با وزش باد شدید و رگبار باران (۸ اردیبهشت ۱۴۰۴) درباره کوچه‌ای قدیمی در محله توحید مشهد | پاچناری که گلشن شد اطلاعیه تعطیلی ۵ بوستان مشهد به دلیل شرایط ناپایدار جوی (۸ اردیبهشت ۱۴۰۴) دو پیشنهاد شهردار مشهد مقدس به دبیرکل متروپلیس برای توجه ویژه به کودکان و مردم غزه مطالبه ساکنان محله سجادیه مشهد برای بازگشت مشوق‌های بافت فرسوده ثبت ۱۰ رویداد گردشگری مشهد مقدس در تقویم ملی عضو شورای اسلامی شهر مشهد: خیلی مهم بود که اتصال مترو به حرم مطهر رضوی در دوره ششم شورا انجام شود رئیس کمیسیون بانوان و خانواده شورای شهر مشهد: تحولات زیادی در دوره اخیر شورا در حوزه بانوان رخ داده است | به دنبال نگاه زنانه و مادرانه به شهر بودیم دبیرکل انجمن کلان‌شهر‌های جهان: مشهد به‌زودی از یک شهر مشهور، به بازیگر بین‌المللی تبدیل خواهد شد
سرخط خبرها

سیل کال قره‌خان که عیدگاه را برد

  • کد خبر: ۱۲۰۴۵۸
  • ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۵:۰۴
سیل کال قره‌خان که عیدگاه را برد
محمود ناظران‌پور - تاریخ‌پژوه

دشت مشهد میان دو رشته‌کوه قرار گرفته است؛ «اژدرکوه» در شمال و «ارتفاعات خلج» در جنوب. این دشت دو زهکش هم دارد که آب بارش‌های فصلی بین آن‌ها جاری می‌شده است؛ دو دره، به‌معنی جایی با ارتفاع کم که با رشته‌ارتفاعات احاطه‌شده، جغرافیای مشهد را تشکیل می‌دهد.

یکی از این دره‌ها که دیگر از بین رفته است، درست در محلی واقع بوده که حرم مطهر قرار دارد. می‌دانید که حرم مطهر در گودی قرار دارد؛ یعنی چه از سمت پیش روی حضرت از فلکه آب، چه از سمت پشت سر حضرت از فلکه طبرسی به‌سمت روضه منوره بیایید، پایین و پایین‌تر می‌روید. حرم مطهر پیش‌از دفن حضرت‌رضا (ع) در آن، باغی بوده است در حاشیه روستای نوغان.

همین واقعیت تاریخی نشان می‌دهد که آنجا حتما گودی یا دره بوده است؛ دره‌ای که بعد‌ها با ساخت‌وساز شهر از بین رفته است، اما بقایای آن همچنان باقی است، مثل «کال قره‌خان». کال قره‌خان زهکش آب‌های منطقه است. این کال در قدیم از بالا می‌آمد و وارد شهر می‌شد و تا پایین‌دست امتداد داشت. این کال زهکش آب‌های منطقه بوده و طبیعتا در گودترین بخش دشت، جریان داشته است. هنوز هم وضعیت این منطقه به‌گونه‌ای است که دراثر بارش، مستعد آب‌افتادگی است.

من بچه بودم که یک بار از همین کال قره‌خان سیل آمد و نصف عیدگاه را برد. آن موقع «مهندس شهرستانی» تازه آمده بود و شهردار شده بود. ما موقع توت‌ها می‌رفتیم به باغ‌منزلمان در محمدآباد. سیل که آمد، من لب ایوان خانه نشسته بودم. نهر نادری هم از باغ ما رد می‌شد. سیل که آمد، آب تا لب ایوان خانه ما بالا آمد. فقط ۲۰‌دقیقه باران آمده بود و آن سیل نهنگ درست شد.

خیابان رازی امتداد کال قره‌خان است. زندان سابق در خیابان جم هم کنار کال قره‌خان بود. برادرم وقتی دعوایی کرده و چند‌نفر را لت‌و‌پار کرده بود و بازداشتش کرده بودند و ما همین‌جا به دیدنش می‌رفتیم. ساختمان زندان سابق تا همین اواخر بود. بعد‌ها زندان جدید را در وکیل‌آباد ساختند.

آن سال که سیل آمد، دیوار زندان را خراب کرد. عده‌ای از زندانی‌ها فرار کردند. خودشان را انداخته بودند در آب سیل و رفته بودند. عده زیادی از آن‌ها مردند. آب سیل شوخی ندارد. با آب دریا و رودخانه و... فرق می‌کند. چندنفری هم که زنده ماندند، دستگیر و بلافاصله اعدام شدند. ظاهرا دستور رضاخانی بود که اعدامشان کنند تا دیگر کسی هوس فرار از زندان به سرش نزند.

سیل که در کال قره‌خان آمد، در نهر نادری جریان پیدا کرد. می‌توان گفت نهر نادری در مسیر همان دره‌ای که از بین رفت، کشیده شده بود.

گودی دیگر که دره اصلی مشهد بوده، همینی است که کشف‌رود در آن جریان داشته است و دارد. آب بارش‌های فصلی، از ارتفاعات دو طرف، می‌آمده و می‌ریخته به کشف‌رود و رودخانه پرآبی می‌ساخته است که مردم مشهد به آن «دریا» می‌گفتند.

خیابان دریا که الان شده است «وحید»، به همین موضوع اشاره دارد. البته الان دیگر آبی نیست که به کشف‌رود بریزد؛ هر‌چه هست فاضلاب است.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->