حاجی‌بگلو: برای کمک به مدیریت شهر از همه ظرفیت‌ها استفاده می‌کنیم| شرایطی نیست که بر اختلاف‌نظر‌ها تمرکز کنیم قصه شهرکی ۴۵ ساله در همسایگی «نخودک» مشهد واکنش رئیس شورای عالی استان‌های کشور به اظهارات عجیب عضو شورای شهر رشت درباره درخواست ترور پزشکیان اول مرداد، زمان آغازبه‌کار مجدد نمایشگاه بین‌المللی مشهد | بزرگ‌ترین رویداد نمایشگاهی صنعت ساختمان کشور به مشهد می‌آید قیمت افغانی به تومان و دلار، امروز (چهارشنبه ۱۸ تیرماه ۱۴۰۴) سخنگوی شورای اسلامی شهر مشهد خبر داد: تمدید مهلت مصوبه مشوق‌ها و پروانه‌های ساختمانی بافت آبکوه تا پایان سال ۱۴۰۴+ فیلم اختصاص ۲۳ هزار میلیارد ریال برای مقابله با تنش آبی در خراسان رضوی عضو شورای اسلامی شهر مشهد: نباید با پول مردم، هیئت سکولار تغذیه شود رئیس شورای اسلامی شهر مشهد: باوجود محدودیت‌ها، هیچ خدمتی را در شهر تعطیل نکردیم مناسب‌سازی ۴۵۰ بوستان در مشهد برای توانیابان | اختصاص ۱۲۳ میلیارد ریال برای بهبود زیرساخت‌های ویژه افراد دارای معلولیت در بوستان‌ها بعد از ۲۱ روز آلودگی، بالاخره هوای کلانشهر مشهد سالم شد (۱۸ تیر ۱۴۰۴) حفاظت از درختان چنار خیابان کوهسنگی مشهد | کاشت ۱۰۰ اصله درخت روتبالی در این محور وزارت علوم خبر داد: پیگیری حقوقی ترور دانشمندان در مجامع بین‌المللی فرماندار مشهد تأکید کرد: ضرورت رعایت الگوی مصرف آب از سوی کشاورزان و واحد‌های تولیدی کاهش ۴۹ درصدی حجم ترافیک مشهد با احداث تقاطع غیرهم‌سطح امام حسن مجتبی(ع) مشهد، پیشرو در توسعه اینترنت اشیا بیش از ۱۷ هزار کیلوگرم کاغذ باطله از ادارات و مراکز خصوصی مشهد در سه ماه نخست سال ۱۴۰۴ جمع‌آوری شد فعالیت هزار و ۴۰۰ دستگاه دوچرخه اشتراکی در ایستگاه‌های بایدو مشهد بازگرداندن کیف پول به صاحبش توسط اتوبوسران امانت‌دار مشهدی اهدای انگشتر سردار شهید حاجی‌زاده به سردار موسوی نفس‌های بریده شهر | هشدار آلودگی هوای مشهد در نیمه دوم سال ۱۴۰۴
سرخط خبرها

سیل کال قره‌خان که عیدگاه را برد

  • کد خبر: ۱۲۰۴۵۸
  • ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۵:۰۴
سیل کال قره‌خان که عیدگاه را برد
محمود ناظران‌پور - تاریخ‌پژوه

دشت مشهد میان دو رشته‌کوه قرار گرفته است؛ «اژدرکوه» در شمال و «ارتفاعات خلج» در جنوب. این دشت دو زهکش هم دارد که آب بارش‌های فصلی بین آن‌ها جاری می‌شده است؛ دو دره، به‌معنی جایی با ارتفاع کم که با رشته‌ارتفاعات احاطه‌شده، جغرافیای مشهد را تشکیل می‌دهد.

یکی از این دره‌ها که دیگر از بین رفته است، درست در محلی واقع بوده که حرم مطهر قرار دارد. می‌دانید که حرم مطهر در گودی قرار دارد؛ یعنی چه از سمت پیش روی حضرت از فلکه آب، چه از سمت پشت سر حضرت از فلکه طبرسی به‌سمت روضه منوره بیایید، پایین و پایین‌تر می‌روید. حرم مطهر پیش‌از دفن حضرت‌رضا (ع) در آن، باغی بوده است در حاشیه روستای نوغان.

همین واقعیت تاریخی نشان می‌دهد که آنجا حتما گودی یا دره بوده است؛ دره‌ای که بعد‌ها با ساخت‌وساز شهر از بین رفته است، اما بقایای آن همچنان باقی است، مثل «کال قره‌خان». کال قره‌خان زهکش آب‌های منطقه است. این کال در قدیم از بالا می‌آمد و وارد شهر می‌شد و تا پایین‌دست امتداد داشت. این کال زهکش آب‌های منطقه بوده و طبیعتا در گودترین بخش دشت، جریان داشته است. هنوز هم وضعیت این منطقه به‌گونه‌ای است که دراثر بارش، مستعد آب‌افتادگی است.

من بچه بودم که یک بار از همین کال قره‌خان سیل آمد و نصف عیدگاه را برد. آن موقع «مهندس شهرستانی» تازه آمده بود و شهردار شده بود. ما موقع توت‌ها می‌رفتیم به باغ‌منزلمان در محمدآباد. سیل که آمد، من لب ایوان خانه نشسته بودم. نهر نادری هم از باغ ما رد می‌شد. سیل که آمد، آب تا لب ایوان خانه ما بالا آمد. فقط ۲۰‌دقیقه باران آمده بود و آن سیل نهنگ درست شد.

خیابان رازی امتداد کال قره‌خان است. زندان سابق در خیابان جم هم کنار کال قره‌خان بود. برادرم وقتی دعوایی کرده و چند‌نفر را لت‌و‌پار کرده بود و بازداشتش کرده بودند و ما همین‌جا به دیدنش می‌رفتیم. ساختمان زندان سابق تا همین اواخر بود. بعد‌ها زندان جدید را در وکیل‌آباد ساختند.

آن سال که سیل آمد، دیوار زندان را خراب کرد. عده‌ای از زندانی‌ها فرار کردند. خودشان را انداخته بودند در آب سیل و رفته بودند. عده زیادی از آن‌ها مردند. آب سیل شوخی ندارد. با آب دریا و رودخانه و... فرق می‌کند. چندنفری هم که زنده ماندند، دستگیر و بلافاصله اعدام شدند. ظاهرا دستور رضاخانی بود که اعدامشان کنند تا دیگر کسی هوس فرار از زندان به سرش نزند.

سیل که در کال قره‌خان آمد، در نهر نادری جریان پیدا کرد. می‌توان گفت نهر نادری در مسیر همان دره‌ای که از بین رفت، کشیده شده بود.

گودی دیگر که دره اصلی مشهد بوده، همینی است که کشف‌رود در آن جریان داشته است و دارد. آب بارش‌های فصلی، از ارتفاعات دو طرف، می‌آمده و می‌ریخته به کشف‌رود و رودخانه پرآبی می‌ساخته است که مردم مشهد به آن «دریا» می‌گفتند.

خیابان دریا که الان شده است «وحید»، به همین موضوع اشاره دارد. البته الان دیگر آبی نیست که به کشف‌رود بریزد؛ هر‌چه هست فاضلاب است.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->