خانه مدیران، زائرسرای زائران مشهدی

به گزارش شهرآرانیوز؛ من قصد و قرارم این است که در تهیه و پخت نذری برای زائران امام رضا (ع) کمک کنم. شما برای میزبانی چه کار می‌کنید؟ همسرم تصمیم گرفته است که در خیابان‌های اطراف حرم به زائرانی که قصد زیارت دارند با ماشین سرویس صلواتی بدهد. شما برای مهمان‌هایی که قرار است چند روز دیگر از راه دور بیایند چه‌کار می‌کنید؟ قرار است آب زنیم راه را، اسپندی دود کنیم. آخر مهمان داریم؛ مهمانی که خسته راه است و برای هر گامش در جاده‌ای که به بی نهایت مهربانی‌ها ختم می‌شود دست به دعا برداشته است. دعا‌هایی که دوست و آشنا قبل از راهی شدن و دل زدن به جاده همراه او کرده اند.

قرار است میزبان این زائران باشیم. خانه هرکداممان، زائرسرا باشد. هرکدام به اندازه وسع و توانمان به مهمان آقا خدمت کنیم. از گرفتن گرد و غبار مسیر راه تا پذیرایی با آب خنک و چایی. پس قرارمان این گونه شد. مسئولان هم در این چند روز مشابه سال‌های قبل بر صف آرایی خدمات به منظور میزبانی شایسته گفته اند، اما اینکه خود آنان قرار است برای مهمانان آقا چه کنند همان سؤالی است که برای پاسخش سراغ مسئولان رفتیم.

یک خواهش برای اسکان

حسن موحدیان، رئیس شورای شهرمشهد: پویش «هر خانه، یک زائرسرا» یک اقدام در‌خور توجه برای میزبانی مردم مشهد از زائران علی بن‌موسی‌الرضا (ع) است. بی‌شک اقدام شهروندان برای اسکان زائران در منزل شخصی شایان قدردانی است. من نیز از شهروندانی که این امکان را دارند خواهش می‌کنم که با این پویش همراه باشند. خود من نیز علاقه بسیاری به این کار داشتم، اما به‌دلیل دوری از بارگاه منور رضوی شرایط مطلوبی برای اسکان زائران نداریم.

۲۴ ساعته در خدمت زائر

حسین داوری، فرماندار مشهد: ما تمام‌وقت، وقف این پویش هستیم و ۲۴ ساعته در قرارگاه خدمت‌رسانی به زائران علی بن‌موسی‌الرضا (ع) حضور داریم تا کار‌ها به‌نحو احسن انجام شود.

اتاق‌هایی برای زائران

مهدی ناصحی، عضو کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر مشهد: با افتخار در خدمت زائران هستیم. منزل ما ۳ اتاق دارد که دو اتاق را به این مسئله اختصاص می‌دهیم؛ ضمن اینکه زیرزمین منزل مادرم را نیز در اختیار زائران قرار خواهیم داد.

شمالی‌ها، مهمان عضو شورا

غلامحسین صاحبی، رئیس کمیسیون حاشیه شهر مشهد: همراه با شهروندان مشهدی به پویش «هر خانه، یک زائر سرا» می‌پیوندم تا میزبانی برای زائران امام‌رضا (ع) باشم. همین الان نیز میزبان چند‌زائر از شهر‌های شمالی هستیم.

دغدغه شهرستانی‌ها

رضا سلم‌آبادی، مدیرکل کمیته امداد امام‌خمینی (ره) خراسان‌رضوی: من نیز قطعا به پویش «هر خانه، یک زائرسرا» اضافه خواهم شد. با توجه به آنکه خود من از شهرستان برای خدمت به مشهد آمده‌ام از دغدغه زائران برای اسکان خبر دارم؛ بنابراین امسال تصمیم دارم در خانه شخصی خودم میزبان هیئتی هشتادنفره از زائران خراسان‌جنوبی باشم.

سیستمی شدن خدمت به زائران

مجید عسکری، رئیس حوزه هنری خراسان‌رضوی: پویش «هر خانه، یک زائرسرا» یک اتفاق مبارک است. البته برای این پویش از لحاظ نوع تبلیغ و چگونه شناسایی شدن زائران و اسکان آن‌ها در منازل مردم باید سیستم مرکزی طراحی شود. درباره خودم باید بگویم که من جزو مدیران مرفه نیستم و اکنون خانه‌ام این فضا را ندارد. اما اگر شرایطش مهیا بود علاقه داشتم این کار را انجام دهم. با‌این‌حال اگر کسی با شرایط خانه ما مشکلی نداشته باشد در خدمت او هستیم.

جای خالی خانه‌های بزرگ

علیرضا طاهری، مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان‌رضوی: سبک ساختمان‌ها و خانه‌های فعلی با گذشته تفاوت‌های بسیاری دارد. در گذشته خانه‌های بزرگی وجود داشت که چندین نفر امکان زندگی در آن خانه را داشتند، اما در شرایط فعلی این خانه‌ها کمتر وجود دارد. من نیز با وجود آنکه علاقه بسیاری برای شرکت در این پویش دارم، به‌دلیل همین محدودیت‌های فضا نمی‌توانم میزبانی شایسته باشم.

خدمت صلواتی با خودرو شخصی

جلیل بامشکی، سرپرست معاونت زیارت و گردشگری سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد: خانه شخصی من از نظر فضا کوچک است و نمی‌تواند برای اسکان مناسب زائران باشد، اما همانند همه مشهدی‌ها دوست دارم در این پویش همراه باشم؛ بنابراین قصد و نیتی که دارم این است که در روز‌های پایانی صفر به‌صورت صلواتی با خودرو شخصی به زائران خدمت کنم.

مهمان منزل شهردار

سید عبدا... ارجائی، شهردار مشهد: اسکان زائران باعث افتخار است. البته انتظار نخست مردم از مسئولان این خواهد بود که وظایف اداری خود را به‌نحو مطلوب انجام دهند. اما برای پیوستن به پویش «هر خانه، یک زائرسرا» یک آپارتمان شخصی دارم که خانواده‌ام در آن زندگی می‌کند و می‌تواند در اختیار زائران باشد.

کل خانه برای زائر

ایمان فرهمندی، رئیس کمیسیون عمران، حمل‌و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد: حاضریم کل خانه را برای اقامت و اسکان زائران پیاده در اختیار آن‌ها قرار بدهیم؛ بنابراین به پویش «هر خانه، یک زائر‌سرا» خواهم پیوست.

میزبان ۲۵۰ زائر

حجت‌الاسلام مجتبی مهدوی‌ارفع، رئیس مرکز رسیدگی به مساجد استان: همه تلاش این روز‌های ما برای خدمات مناسب به زائران است؛ بنابراین خود ما جزئی از این پویش‌ها هستیم و اگر خدا قبول کند همانند چند سال گذشته میزبان ۲۵۰ زائر از خراسان‌جنوبی هستیم.

خدمت تنها اسکان نیست

حسین باغ‌گلی، معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار مشهد: موقعیت کاری ما در این ایام به‌نحوی است که بیشترین وقت خود را در خدمت مردم و زائران هستیم. نکته‌ای که در این ارتباط باید اشاره داشت این است که خدمت تنها اسکان نیست. در‌باره اسکان با توجه به حضور زائران در منزل و اینکه منزل در اختیار بانوان است، ترجیح من این است که این‌کار با رضایت همسرم باشد. چنانچه رضایت داشته باشد با‌افتخار میزبان زائران خواهیم بود.‌

ای کاش‌های محدودیت فضا

جعفر شهامت، مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان‌رضوی: این روز‌ها تمام‌وقت در حال پیگیری و بررسی شرایط جاده‌ها برای میزبانی از زائران هستیم. اما درباره سؤالی که پرسیده شد باید بگویم که فراهم کردن شرایط به منظور اسکان زائران یک اقدام تحسین‌برانگیز است. من نیز علاقه بسیاری برای ارائه خدمت به زائران امام‌رضا (ع) دارم، اما به‌دلیل شرایط محدود منزل مسکونی این توفیق برای من و خانواده ام مهیا نیست.

ضرورت حفظ کرامت

محمد حسین‌زاده، مدیرکل ارشاد استان خراسان‌رضوی: موضوع کرامت و رفاه زائران یکی از نکاتی است که برای اسکان زائران در نظر گرفته می‌شود و همواره مورد تأکید است. اکنون فضای محل سکونت ما آپارتمانی است که در این فضای محدود امکان اسکان زائر وجود ندارد و زائران در رفاه نخواهند بود. قطعا اگر شرایط مهیا می‌بود با کمال افتخار در این پویش شرکت می‌کردم.

اسکانی با رعایت شأن زائر

حسین رضائی، سخنگوی جمعیت خدمتگزار زائران پیاده امام‌رضا (ع): اسکان زائران مقوله حائز اهمیتی است. در این ارتباط باید این اقدامات به‌نحوی باشد که شأن و کرامت زائران حفظ شود و از نظر رفاهی و امنیتی در آسایش باشند. البته من معتقدم باید به سمتی برویم که هر شهروند یک خدمتگزار باشد؛ برای ریختن چای، آماده کردن شرایط اسکان و پخت نذری گوشه‌ای از کار را بر عهده بگیرد. این خودش یک انقلاب در حوزه فرهنگ میزبانی است.

آپارتمان نقلی، در اختیار زائران

علی‌اکبر سبزیان مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان‌رضوی: با افتخاردر این طرح و برای ارائه خدمت به زائران امام‌رضا (ع) شرکت می‌کنم. یک واحد آپارتمان نقلی و کوچک دارم که به اسکان زائران پیاده اختصاص خواهم داد. علاوه بر آن نهاد کتابخانه‌های استان در نظر دارد که سه کتابخانه به اسکان زائران دهه پایانی صفر اختصاص دهد.

معاون استاندار: به این پویش می‌پیوندم

پیوستن معاون استاندار خراسان رضوی به پویش «هر خانه، یک زائرسرا» را از زبان خودش و با چاشنیِ «برایم مایه افتخار است» می‌شنویم.
حجت الاسلام حجت گنابادی نژاد را اوایل روز کاری و پیش از آغاز جلسات پر ازدحام این روزهایش پیدا می‌کنیم. او پیش از اینکه بگوید چرا با اصل چنین پویشی موافق است، می‌گوید: دار و ندارم یک منزل است و از حضرت رضا (ع) می‌خواهم در همین فضا توفیق میزبانی از زوارش را به ما عنایت کند. از معاون هماهنگی و مدیریت امور زائران استانداری خراسان رضوی سؤالی می‌پرسیم که شاید در ذهن شما هم باشد؛ اینکه برای اسکان زائران، به استفاده از منازل شخصی مجاوران چه نیازی هست، آن هم در مشهد که سرآمد فضا‌های اقامتی کشور به شمار می‌رود و علاوه بر آن، فضا‌های عمومی بسیاری در اختیار دارد؟

او با بیان اینکه در طول تاریخ افتخار میزبانی زائران از آن مردم بوده است، ادامه می‌دهد: اگر به هویت و پیشینه تاریخی شهر مشهد رجوع کنید، با موقوفات، نذورات، حسینیه‌ها و زائرسرا‌های بسیاری مواجه می‌شوید. همگی از این واقعیت حکایت دارند که مردم چه در مشهد، چه در بلاد دیگر همیشه دغدغه داشته اند برای فراهم کردن زیرساخت‌ها و خدمات مورد نیاز زائران امام رضا (ع). پویش‌هایی که برای اسکان و تأمین سایر نیاز‌های زائران ایجاد شده، احیا و تداوم همان هویت سابق است و اگر مردم مشهد را از توفیق میزبانی زائران جدا کنیم، اختلالی جدی در هویت شهر ایجاد می‌شود.

الفت میزبان و میهمان

معاون استاندار خراسان رضوی با این مقدمه، سؤالمان را از دو منظر کمی و کیفی جواب می‌دهد. بُعد عددی اش این است که کل ظرفیت‌های رسمی اقامت در مشهد با همه بزرگ بودنش در کشور، فقط حدود ۱۳۰ هزار نفرشب است که با برآورد‌های میلیونی از تعداد زوار جور در‌ نمی‌آید.
با وجود اهمیت زیاد موضوع اسکان، گنابادی نژاد قسمت کیفی قضیه را مهم‌تر می‌داند و آن را این طور باز‌ می‌کند: پای کار آوردن مردم یک اولویت قطعی و رویکرد مبنایی است که علما نیز روی آن تأکید دارند. وقتی مردم برای خدمت به زائران پای کار می‌آیند، الفت و محبتی ایجاد می‌شود که با خدمات رسمی به دست نمی‌آید.

این شب‌ها شخصا برای عرض تشکر به منزل مشهدی‌هایی رفته ام که توفیق میزبانی زائران امام رضا (ع) را دارند. وقتی نظر زائران مهمان را‌ می‌پرسم، از محبت میزبان هایشان اظهار حیرت و شرمندگی می‌کنند. می‌خوام عرض کنم اگر فضا‌های عمومی مشهد، ۱۰ برابر وضعیت کنونی هم باشد این قبیل حس ها، انس‌ها و افزایش سرمایه اجتماعی هرگز به دست نمی‌آید.

دعوت از افرادی که برایت غریبه اند به منزل شخصی ات، شرایطی است که شاید بسیاری از مجاوران امام رئوف (ع) آن را تجربه نکرده باشند و مانند هر تجربه تازه ای، می‌تواند نگرانی‌های بابت تبعات احتمالی در پی داشته باشد. معاون استاندار خراسان رضوی به این دغدغه این طور پاسخ می‌دهد: موضوع میزبانی از زائر،  حسابش متفاوت است. بسیاری از حواشی‌ای که به ذهنمان می‌آید برای ارتباطاتی که در سایر فضا‌ها رخ می‌دهد، به برکت نام حضرت رضا (ع) و زائرش منتفی است.

با این حال درتعاملات گسترده اجتماعی نباید نسبت به برخی دغدغه‌ها بی تفاوت بود. بخش زیادی از این دغدغه‌ها به آموزش‌ها و راهنمایی‌هایی برمی گردد که باید اتفاق بیفتد، چه برای مجاورانی که‌ می‌خواهند توفیق میزبانی داشته باشند، چه برای زائرانی که متقاضی خدمت هستند. دست کم دستگاه‌هایی که مسئولیت دارند باید نظارت و کنترل بیشتری داشته باشند و کمک کنند تا برای خدمت دهندگان و خدمت گیرندگان مسئله‌ای پیش نیاید.

نذر اسکان، سنتی خانوادگی

خادم زائران امام هشتم (ع)

شهامت| خاطرات شیرین کودکی و خانه پدری را مرور می‌کند و از غریبه‌هایی می‌گوید که هر از چندی، مهمان یکی از اتاق‌های منزلشان می‌شدند. خانه تا حرم فاصله چندانی نداشت و جان می‌داد برای چند شب میزبانی رایگان از زائران شهرستانی.

پیشینه ذهنی حسین حسامی، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر مشهد، از هم سفره بودن با مهمانان امام رئوف (ع) از این قرار است. او‌ می‌گوید به سنت نانوشته‌ای که میراث تربیت خانوادگی اش است، پایبند مانده و سال هاست که در ایام دهه پایانی صفر، یکی از اتاق‌های منزلش را به استراحت زائران اختصاص می‌دهد. برای همین تا‌ می‌پرسیم که آیا به پویش «هر خانه، یک زائرسرا» خواهید پیوست، می‌گوید که این کار را انجام داده است، نه فقط امسال بلکه از سال‌هایی دور که هنوز خبری از این دست پویش‌ها و سامان دهی مشارکت‌های مردمی نبود.

اتفاق‌های مبارک و دوستی‌های دیرینه حول محور محبت امام هشتم (ع) را یکی از ثمرات این میزبانی‌ها بیان می‌کند و‌ می‌گوید: چند روز میزبانی از زائران حضرت (ع)، باعث آشنایی‌هایی شده است که قدمت برخی از آن‌ها از چند سال و حتی چند دهه عبور کرده است.

تجربه‌های او برای کسانی که تاکنون منازل خود را در اختیار زوار قرار نداده اند و دورنمای دشواری از این تصمیم خانوادگی دارند، به کار می‌آید. «تشخیص اینکه خانواده‌ای شهرستانی، در شلوغی‌های ایام شهادت حضرت (ع) جا پیدا نکرده اند کار سختی نیست؛ مثلا همین چند سال پیش، وانت پلاک شهرستان را اطراف حرم دیدم که راننده با همسر و بچه‌های کوچکش جایی برای استراحت پیدا نکرده بود. یکی دو شبی را خدمتشان بودیم. دشواری خاصی هم نداشت اصلا. به رسم ادب برایشان صبحانه آماده می‌کردیم، میل می‌کردند و به زیارت می‌رفتند. قبول نمی‌کردند برای ناهار هم خدمتشان باشیم و شب برای استراحت برمی گشتند منزلمان.»
مهم‌تر از اسکان زائر

او که از هفت سال قائم مقامی ستاد اربعین شهرداری مشهد با واژه افتخار یاد می‌کند، میزبانی از زائران امام هشتم (ع) در مکان‌های عمومی مثل سوله‌های ورزشی را چندان دلچسب نمی‌داند و منظورش را این طور برایمان باز‌ می‌کند: خودتان را تصور کنید که سه، چهار، پنج یا حتی ۱۰ روز را پیاده در مسیر زیارت بوده اید و با تمام خستگی هایتان وقتی به مقصد رسیده اید به یک سوله ورزشی هدایت شده اید. این را مقایسه کنید با شرایطی که در مقصد، یکی به استقبالتان بیاید و شما را به عنوان مهمان به خانه اش دعوت کند. کدام یک کریمانه‌تر است؟

عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر مشهد به رویداد جهانی و منحصر به فرد راهپیمایی اربعین و فرهنگ میزبانی در ملت عراق اشاره می‌کند که‌ می‌تواند به مشهد به عنوان کلان شهری منتقل شود که صاحبش به رأفت و مهربانی شهره است. اشاره بعدی او به پایین بودن تعداد زائران پیاده مشهد به نسبت حجم گسترده زائران پیاده اربعین حسینی است، با این توضیح که «زیبنده شهر امام رئوف (ع) نیست که زائر پیاده‌ای که با پای جسم و دل به مشهد می‌آید مکان مناسبی برای اسکان نداشته باشد.»

وضعیت مالی برخی زائران پیاده دهه آخر صفر، دغدغه دیگری است که حسامی آن را برایمان این طور شرح می‌دهد: زائری که تمکن مالی دارد و به مشهد می‌آید، دغدغه‌ای بابت اسکان ندارد و‌ می‌تواند از هتل چند ستاره استفاده کند. زائران دیگری هم هستند که استطاعت مالی ندارند، با این حال تمام عشق و امیدشان این است که به مشهد برسند و به زیارت آقا امام رضا (ع) بروند.

حسامی این را هم می‌گوید که نه تمام نیاز‌های زائر به اسکان خلاصه می‌شود و نه همه مشهدی‌ها امکان پذیرایی از زوار در منازلشان را دارند. باید واقع بین باشیم. خانه‌های کم وسعت و زندگی‌های آپارتمانی کار را یک مقدار سخت کرده است نسبت به قدیم تر‌هایی که خانه‌ها اتاق یا طبقه‌ای مجزا برای مهمان داشت. هرچند باز هم شرایط، قابل مدیریت است؛ با این حال مهم‌تر از اسکان دادن به زائر، نهادینه کردن فرهنگ میزبانی است.

این کار هم تکلیفی و با تکرار مسئولان اتفاق نمی‌افتد. هر کس که توفیق هم جواری با امام هشتم (ع) را دارد در هر قالبی که‌ می‌تواند به زائر خدمت کند. از حمل و نقل گرفته تا تخفیفی که من کاسب به نیت نذر امام رضا (ع) می‌دهم تا روی خوشی که یک راننده تاکسی، یک نانوا و ... به زائر نشان می‌دهد که برخورد مجاوران با زائران آقا فرق دارد.