ایست کار مشهد در پایان کار؟

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛  ۱۳ نهاد پای یک تفاهم نامه را امضا کردند که وضعیت کارگران موقت و ساختمانی شهر مشهد را سامان دهند. مثل خیلی از کار‌های دیگر اولش همه داغ بودند و پای کار، اما چیزی نگذشت که گرد فراموشی روی این تفاهم نامه هم نشست. موضوع بر‌ می‌گردد به پایان سال ۹۹ و افتتاح ۱۲ جایگاه دائمی سامان دهی کارگران ساختمانی و موقت از سوی معاونت خدمات شهری وقت مشهد و نوشتن تفاهم نامه‌ای با تاریخ انقضای پایان سال ۱۴۰۰ بین ۱۳ دستگاه متولی برای حمایت از این قشر فراموش شده. طبق یکی از بند‌های این تفاهم نامه تمدید آن منوط به اخذ مصوبه از شورای شهر مشهد بود،  اما حالا که ۹ ماه از پایان این تفاهم نامه می‌گذرد صدای اعتراض متولیان شهری برای پای کار نبودن ۱۲ نهاد دیگر بلند شده است و می‌گویند که قصد دارند این مکان‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنند.

موضوعی که مورد انتقاد احسان سهرابی، مشاور حقوقی کانون عالی شورای اسلامی کار کشور و فعال حوزه کارگری قرار گرفته است و درباره آن ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید: قبول دارم که دستگاه‌های دیگر پای کار نبودند. این موضوع باید در شورای اداری استان مطرح شود، اما نباید به این پروژه نگاه انتفاعی داشته باشیم و به این بهانه آشیانه کارگران ساختمانی را با واگذاری به بخش خصوصی خراب کنیم. آن طور که کارگران و مسئولان چند ایست کاری که به آن‌ها سر زدیم هم می‌گویند این مکان‌ها سرپناهی هستند که خوبی هایشان بیشتر از کمبود‌های آن هاست و می‌خواهند که پابرجا بماند.

بود و نبود ایست کار‌ها

ساعت حدود ۱۲ است، صبح زود سر یک کار موقت رفته است و حالا خسته و کوفته روی یکی از صندلی‌های ایست کار میدان فردوسی نشسته است. دوربین را دست عکاس روزنامه که می‌بیند، می‌فهمد خبرنگاریم، نطقش باز می‌شود، البته با این جمله که «از من عکس نگیرید.» بعد هم شروع می‌کند از ناداری و ناچاری گفتن و کم کم کارگر‌های دیگر هم دورش جمع می‌شوند، حرف هایش هر گوش شنوایی را تیز می‌کند و غمش جان آدم را می‌سوزاند، اما مجبوریم حداقل در این گزارش از آن‌ها فاکتور بگیریم و به سراغ موضوع ایست کار‌ها برویم، اینکه بودنش بهتر است یا نبودنش؟ او می‌گوید: بودنش و ادامه می‌دهد: اول از همه سرپناهی است برای کارگرانی که در سرما و گرما باید منتظر کارفرما باشند، بعدهم نوبت رعایت می‌شود و اگر هم کارفرمایی بخواهد کارگر را بپیچاند و ...، چون اطلاعاتش ثبت شده است، می‌توانیم پیگیری کنیم، اما بدی اش این است که یک تعداد کارگر و استادکار اتباع دور میدان منتظر می‌مانند و با قیمت پایین قاپ کارفرما را می ‎دزدند قبلا اینجا مأمور داشت و مانع این کار می‌شدند. یکی دیگر از کارگر‌ها هم اضافه می‌کند: خوب تبلیغ نکردند، بعضی از کارفرما‌ها هم بی خبرند و کارگر‌های دور میدان به دروغ می‌گویند اینجا از آن‌ها پول می‌گیرند، با اینکه اینجا کاملا رایگان است.

ایست کار‌ها جان پناه کارگران ساختمانی

روی دیوار همه ایست کار‌هایی که سر می‌زنیم تابلو‌های عکسی نصب شده که نیمی از آن مردانی در میدان جنگ هستند و نیمی دیگر مردانی در میدان کار. دونفر نیروی شهرداری هم وظیفه سروسامان دهی به ایست کارها، تشکیل پرونده برای کارگران و نوبت دهی را بر عهده دارند. یک تابلو اعلانات هم وجود دارد که کارفرما‌ها شرایطی برای جذب نیرو روی آن چسبانده اند، اما آن طور که کارگران می‌گویند شرایط هیچ کدام برای کار جذاب نیست و برخی هم «سرکاری» است.

از مسئولان هر سه ایست کار دانشجو، سیدرضی و میدان فردوسی درباره میزان استقبال کارگران و کارفرما‌ها از این ایست کار‌ها می‌پرسیم که می‌گویند: بستگی به فصل کار دارد، اما استقبال و نظم در ایست کار‌ها خوب است. خلاصه حرف همه آن‌ها این است: هر ایست کار از ساعت ۶ صبح باز می‌شود. گاهی کارگران از نیمه‌های شب قبل منتظر می‌مانند تا جزو نفرات اول فهرست کار باشند و زودتر کار گیرشان بیاید. همه کارگر‌ها اینجا پرونده دارند و از سوی دیگر شماره و مشخصات کارفرما‌ها هم ثبت می‌شود از این طریق خطراتی مثل دزدی برخی کارگرنما‌ها و از طرفی بی مسئولیتی بعضی کارفرما‌ها قابل پیگیری است.

اینجا پناهگاهی برای کارگران در مقابل گرما و سرما ست. در ابتدای بازگشایی ایست کار‌ها پنج نفر نیرو و مأمور مسئولیت سامان دهی کارگران و پراکنده کردن کارگران خارج از ایست کار‌ها را برعهده داشتند، اما حالا فقط دو نفر نیرو از طرف شهرداری آنجا هستند. آن‌ها می‌گویند: تا جایی که ما خبر داریم در این مدت هیچ نهادی جز شهرداری پای کار نبوده است. در زمان بازدید میدانی ما حدود ۲۵۰ کارگر در ایست کار فردوسی در فهرست نوبت نام نوشته بودند که تا نیمه‌های روز کار نصیب ۱۳۰ نفر از آن‌ها شده بود. در ایست کار سیدرضی و دانشجو نیز حدود ۵۰ نفر نام نویسی کرده و تقریبا ۳۵ نفر سر کار رفته بودند.

ماهی یک میلیارد تومان برای ۱۲ ایست کار

مدیرعامل سازمان سامان دهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی شهرداری مشهد با گله از عملکرد ۱۲ دستگاه دیگری که به وظایف خود در این تفاهم نامه عمل نکرده اند می‌گوید: به عنوان مثال قرار بود فنی وحرفه‌ای کار آموزش کارگران را برعهده بگیرد، تأمین اجتماعی فکری به حال بیمه آن‌ها داشته باشد، نیروی انتظامی کارگران را به ایست کار‌ها هدایت کند، صداو سیما تبلیغ کند و...، اما فقط شهرداری در عمل به وظیفه خود با ۳۰ میلیارد تومان هزینه ۱۲ ایست کار را ایجاد کرد و حالا هم ماهیانه یک میلیارد تومان برای انجام وظایف خود در این زمینه هزینه می‌کند. محمدجواد مشیری، در پاسخ به این سؤال که برنامه آن‌ها برای این ایست کار‌ها چیست؟ می‌گوید: قصد داریم این مکان‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنیم. این بخش پویاست و می‌تواند از این مراکز درآمد داشته باشد.

آشیانه کارگران موقت را خراب نکنید

سهرابی، فعال کارگری در مشهد درباره این تصمیم شهرداری ابراز نگرانی می‌کند. او به شهرآرا می‌گوید: باید درمورد این موضوع در جلسه شورای اداری استان و در حضور استاندار صحبت شود تا دستگاه‌های دیگر هم پای کار بیایند. این ایست کار‌ها و سامانه متصل به آن باعث جمع آوری داده‌های بسیار مفید برای همه دستگاه‌هایی شده است که روزی پای آن تفاهم نامه را امضا کرده بودند.

مشاور حقوقی کانون عالی شورای اسلامی کار کشور با تأکید بر اینکه در ابلاغ مصوبه شورای شهر مشهد در سال ۹۹ به شهرداری درباره سامان دهی کارگران ساختمانی تاریخ پایانی ذکر نشده است، ادامه می‌دهد: نباید به موضوع سامان دهی کارگران ساختمانی نگاه انتفاعی داشته باشیم، یکی از تکالیف شهرداری زیبا سازی شهر است. همچنین از سوی دیگر به حقوق شهروندی کارگران نیز توجه می‌شود، بنابراین عمل نکردن دیگر دستگاه‌ها بهانه خوبی نیست که شهرداری اقدام به واگذاری ایست کار‌ها به بخش خصوصی کند، چون بی شک این اقدام مشکل را مشکل‌تر خواهد کرد و نباید با این اقدام آشیانه کارگران موقت را خراب کنیم. سهرابی می‌افزاید: یکی از شعار‌های مهم شورای ششم و مدیریت شهری توجه ویژه به حاشیه شهر است که بسیاری از این کارگران از همان مناطق و نان آور خانواده‌هایی هستند که در این مناطق زندگی می‌کنند، حالا این تصمیم با شعار آن‌ها منافات دارد. او ابراز امیدواری می‌کند که با ورود استاندار به سامان دهی کارگران موقت و ساختمانی مشهد علاوه بر ادامه کار از سوی شهرداری در ایست کار‌ها دیگر نهاد‌ها نیز پای کار بیایند و به وظیفه خود در این باره عمل کنند.