اثرگذاری قابل ماما‌ها در زایمان طبیعی

آرزو مستأجر حقیقی | شهرآرانیوز؛ وقتی نام «ماما» را‌ می‌شنویم، ناخودآگاه صدای اولین گریه نوزادان، دل نوازترین آهنگ حیات بشری، در گوشمان طنین انداز‌ می‌شود. پنجم ماه مِی، مقارن با ۱۵ اردیبهشت که «روز جهانی ماما» نام گذاری شده، بهانه‌ای است برای قدردانی از این قشر سفیدپوش جامعه که در لحظات طلایی و حساس تولد، همراه و یاور مادر و نوزاد هستند و اولین نفس، اولین نگاه و اولین عشق را نظاره می‌کنند. به همین بهانه پای صحبت رضا وثوقی مقدم، مدیر امور بیمارستان‌ها و تعالی خدمات بالینی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد و محمد احمدیان، مدیر گروه سلامت جمعیت، خانواده و مدارس معاونت بهداشت این دانشگاه می‌نشینیم تا از اقدامات این دانشگاه درزمینه ارائه خدمات مامایی بگویند.

مدیر امور بیمارستان‌ها و تعالی خدمات بالینی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفتگو با خبرنگار شهرآرا با بیان اینکه حدود ۷۵۰ ماما در مراکز زیرپوشش معاونت درمان این دانشگاه خدمت می‌کنند، می‌گوید: ماما‌ها به منظور مراقبت‌های قبل، حین و بعد از دوران بارداری به ارائه خدمات آموزشی و مشاوره مادران می‌پردازند.

از وثوقی مقدم درباره نقش ماما‌ها در حوزه درمان می‌پرسیم و او پاسخ می‌دهد: مامای شاغل در زایشگاه‌های مراکز بیمارستانی، مجاز به انجام زایمان طبیعی هستند. عمل زایمان نیز به صورت کار تیمی با همکاری پزشک متخصص زنان و زایمان انجام می‌شود. در این بین، اگر زایمان به روش سزارین صورت بگیرد، باز هم ماما در اتاق عمل حضور دارد و نقش مهمی ایفا می‌کند.

طرح‌های اثرگذار مامایی

او با اشاره به اصطلاح «مامای نوزاد» اظهار می‌کند: این ماما‌ها در بیمارستان‌ها فرایند‌های نوزادی را از بدو تولد نوزاد تا حدود دو ساعت پس از آن، در راستای حفظ سلامت مادر و نوزاد طبق استاندارد‌ها بررسی و کنترل می‌کنند.
وثوقی مقدم می‌گوید: از سال ۱۳۹۰ نیز برخی از ماما‌ها با عنوان «کارشناس رابط پرخطر» نقش مهمی را در بیمارستان‌ها برعهده گرفته اند. این کارشناسان مامایی از زمان ورود مادر باردار به بیمارستان، وضعیت او را بررسی و مدیریت می‌کنند تا در صورت نیاز به کمک فوری، تیم رسیدگی به مادر باردار را هماهنگ کنند؛ البته از یک سال گذشته به این ماماها، «رابط سلامت مادران» گفته می‌شود.

او می‌افزاید: «ماما‌های همراه» نیز با صبوری خاصشان در انتقال حس آرامش به مادران باردار و کاهش استرس آن‌ها در زمان زایمان، نقش اثرگذاری دارند. بدین ترتیب به انجام زایمان مادران باردار کمک می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: طرح مامای همراه در خراسان رضوی نیز اجرا شده است و همکاران ما در بخش مامایی معاونت درمان در تلاش هستند تا نقش این گروه از ماما‌ها هرساله پررنگ‌تر شود؛ زیرا اجرای این طرح، سطح رضایت مندی مادران باردار را افزایش داده است.

بالابودن آمار زایمان طبیعی در مشهد

وثوقی مقدم به اجازه تأسیس دفتر کار توسط کارشناسان این رشته اشاره و بیان می‌کند: طبق آیین نامه کاری ماماها، خدماتی که آنان در این دفاتر ارائه می‌دهند، بیشتر مربوط به مباحث آموزشی، مشاوره‌ای و مراقبتی است.

درباره اهمیت نقش ماما‌ها در انتخاب روش زایمان مادران باردار نیز از مدیر امور بیمارستان‌ها و تعالی خدمات بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌پرسیم و او توضیح می‌دهد: طبق استاندارد‌های جهانی و درراستای حفظ سلامت مادر و جنین، میزان انجام زایمان به روش سزارین باید کاهش یابد؛ بنابراین فقط در شرایط خاص و پرخطر طبق دستورالعمل‌های ملی و بین المللی، پزشک مجاز به انجام سزارین است.

او می‌افزاید: خوشبختانه مراکز درمانی زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد دارای پایین‌ترین شاخص سزارین در کشور هستند. درواقع شاخص عمل سزارین در کشور حدود ۵۵ درصد است که این میزان در دانشگاه علوم پزشکی مشهد بین ۴۲ تا ۴۶ درصد است؛ بنابراین میزان زایمان طبیعی در مراکز زیرپوشش این دانشگاه بیشتر از سزارین است.

بی شک، ماما‌ها نقش اثرگذاری در ترویج زایمان طبیعی و فرهنگ سازی آن در بین مادران باردار داشته و دارند؛ البته هنوز این میزان سزارین نسبت به آمار‌های استاندارد جهانی بالاست. از این رو با هدف گذاری و برنامه ریزی درست، درراستای رسیدن به این استاندارد‌ها حرکت می‌کنیم. همچنین می‌توان گفت انتخاب عبارت «ماما، حامی فرزندآوری و سلامت خانواده» به عنوان شعار ملی امسال روز مامایی، نشان دهنده جایگاه ویژه ماما‌ها در اجرای قانون جوانی جمعیت است.
وثوقی مقدم خاطرنشان می‌کند: ماما‌ها امکان ادامه تحصیل را در گرایش‌های مختلف رشته مامایی تا مقطع دکتری در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور از جمله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد دارند.

ارائه ۳ میلیون خدمت بهداشتی مامایی

علاوه بر ماما‌های فعال در مراکز بیمارستانی، شماری از فارغ التحصیلان رشته مامایی در حوزه بهداشت و مراکز خدمات جامع سلامت زیرپوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور خدمت می‌کنند. مدیر گروه سلامت جمعیت، خانواده و مدارس معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در این باره می‌گوید: همه خانواده‌ها به ویژه دختران و زنان، از بدو تولد تا پایان عمر به خدمات مامایی نیازمند هستند.

احمدیان درباره خدمات ماما‌ها در حوزه بهداشت بیان می‌کند: مشاوره و آموزش‌های دوران بلوغ به نوجوانان، خدمات و مشاوره‌های فرزندآوری به زنان ۱۰ تا ۵۴ ساله همسردار، مراقبت پیش از بارداری، مراقبت‌ها و آموزش‌های دوران بارداری و پس از زایمان، برگزاری کلاس‌های آمادگی برای زایمان درراستای افزایش زایمان ایمن، مشاوره شیردهی و کمک به بهبود ارتباط مادر و نوزاد، مراقبت گروه سنی میان سالان و انجام معاینات زنان در این گروه سنی، غربالگری و شناسایی مشکلات و سرطان‌های شایع زنان سنین باروری و ارجاع و اقدام لازم، مراقبت زنان در دوران یائسگی و ارائه آموزش‌های لازم و... از جمله این خدمات است.

او آمار خدمات ارائه شده در رشته مامایی در حوزه بهداشت و مراکز خدمات جامع سلامت زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۴۰۱ را بیش از ۳ میلیون خدمت اعلام و اظهار می‌کند: این خدمات با مشارکت ۸۶۴ نفر از کارشناسان فعال در حوزه مامایی معاونت بهداشت این دانشگاه ارائه شده است.
احمدیان می‌افزاید: به طور مثال پارسال حدود ۷۰ هزار پرونده دوران بارداری در این مراکز تشکیل شده و افزون بر ۳۸۷ هزار و ۲۰۰ خدمت مراقبت دوران بارداری و حدود ۱۴۸ هزار و ۵۰۰ خدمت مراقبت بعد از زایمان ارائه شده است.