گزارشی درباره جایگاه شعر آئینی در تعزیه‌خوانی | شبیه‌خوانی امروز نیازمند یک پالایش است

به گزارش شهرآرانیوز، اشعاری که در تعزیه‌ها خوانده می‌شود از کجا می‌آیند؟ چه کسی آن‌ها را می‌سراید؟ چقدر درباره محتوای آن می‌توان اطمینان خطر داشت؟ در این زمینه چقدر از اشعار معتبر استفاده می‌شود؟ و به طور کلی شعر آئینی در تعزیه چه جایگاهی دارد؟ سید حسن مبارز، شاعر و پژوهشگر حوزه ی ادبیات، دین و علوم تربیتی و حسین سیدی، شاعر و استاد، گروه آموزشی زبان و ادبيات عربي ضمن پاسخ به این سوالات از آسیب استفاده از اشعار غیر معتبر در تعزیه می‌گویند.

آسیب اشعار نامناسب به هنر تعزیه‌خوانی

پژوهشگر حوزه ادبیات، دین و علوم تربیتی می‌گوید: اشعار آئینی در تعزیه‌خوانی‌های امروز کاربرد چندانی ندارد چرا که در بیشتر تعزیه‌خوانی‌ها از اشعار قدیمی استفاده می‌کنند که سینه به سینه به نسل امروز منتقل شده است.

سید حسن مبارز با بیان اینکه استفاده از اشعار آئینی در نمایش‌های تعزیه‌خوانی حائز اهمیت بوده است، می‌افزاید: امید است اقدامات جدی برای استفاده اشعار آئینی معتبر در تعزیه‌خوانی‌ها انجام شود.

مبارز با بیان اینکه بسیاری از اشعاری که امروز در تعزیه خوانی استفاده می‌شود محتوای درستی ندارند، تاکید می‌کند: استفاده از اشعار نامناسب در تعزیه‌خوانی‌ها به اشعار آئینی نیز آسیب جدی وارد کرده چرا که ممکن است مخاطبان این نمایش‌ها انتظار استفاده از اشعار آئینی داشته باشند و آن عبارات و اشعار را که گاها سخیف و بی معناست به حساب شعر درست بگذارند. همچنین این اشعار در ذهن مخاطب ماندگار شده و به فرهنگ دینی جامعه نیز آسیب وارد می‌کند.

وی جایگاه شعر آیینی در شبیه‌خوانی‌های امروزی را این‌گونه شرح می‌دهد: شعر آیینی امروزه جایگاه ضعیفی در تعزیه‌خوانی‌ها دارد؛ اگر چه ممکن است در برخی از شهرستان‌ها تعزیه به خوبی اجرا شود اما متاسفانه از ظرفیتی که باید در این نمایش‌ها استفاده نشده است و در تعزیه کاربرد صحیح و مناسبی ندارد.

در ادامه حتما بخوانید درگذشت بازیگر نقش امام حسین (ع) هنگام اجرای تعزیه عاشورا + علت فوت

تحریف در تعزیه‌خوانی

استاد، گروه آموزشی زبان و ادبيات عربي دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد نیز بر این باور است که در تعزیه‌خوانی امروز شاهد استفاده از نازل‌ترین عبارات، کلمات و مفاهیم هستیم .

سید حسین سیدی با بیان اینکه، حتی برخی از این عبارات خلاف واقعیت بوده است، می‌گوید:  به طور حتم شبیه‌گردانی که برای اولین‌بار تعزیه‌خوانی را اجرا کرد، کاری اصولی و دقیق و به دور از خرافه را انجام داده است اما به مرور زمان خرافات اضافه و سبب شده است تا بسیاری از نمایش‌های تعزیه از حیث ادبی و مفهومی جان سالمی به در نبرند.

وی ادامه می‌دهد: گاها در تعزیه‌خوانی‌ها هم از اشعار زیبای سعدی استفاده می‌شود، گاهی هم در زمان رجزخوانی از کلمات سخیف استفاده می‌‌کنند که این شیوه درستی نیست چرا که به نظر می‌رسد نویسنده یا شاعر در زمان نوشتن متن نمایشنامه و اشعار  تعزیه، عواطف خود را نسبت به شخصیت‌های تعزیه وارد متن کرده و این‌گونه واقعیت تعزیه دچار تحریف می‌شود. از این رو استفاده به برخی از اشعار آئینی معتبر می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.

تعزیه؛ تلفیق هنر تئاتر و شعر

سیدی اذعان می‌کند: ممکن است نسل گذشته زیاد بر روی اصل مفاهیم و عبارات و محتوا دقت نداشته اما نسل امروز پرسش‌گر بوده و بسیاری از وقایعی که در ‌تعزیه‌خوانی‌ها به نمایش گذاشته می‌شود ذهن پرسشگر اورا به دنبال پاسخ می‌کشاند.

وی اضافه می‌کند: لذا محتوایی که برای مخاطب امروزی تعزیه تهیه شده بایستی سالم، دقیق باشد؛ چرا که اگر دچار تعارض مفاهیم باشد و یا از اشعار قوی استفاده نشود، قطعا برای نسل امروز جذابیتی ندارد.

مخاطب امروز پرسشگر است

به گفته سیدی، مرکز تعزیه‌خوانی کشور در خوانسار و سبزوار و نیشابور و گناباد بوده و بیش از ۴۵۰ موضوع تعزیه وجود دارد و بسیاری از اشعار در این تعزیه‌خوانی‌ها مشترک است اما گاها شاهد این هستیم که افراد برخی از اشعار دیگر را وارد تعزیه کرده که گاهی استفاده درست و به جا بوده اما گاهی نیز تعزیه را دچار تحریف کرده‌اند.

 وی می‌گوید: مردم دین را با علم و فرهنگ و آداب و هنر دریافت می‌کنند و به همین جهت مجالس دینی، منبرهای سخنرانی و عزادری مهم است و اگر حرف و عبارات نادرست و متناقضی استفاده شود و یا در تعریف واقعه بزرگ‌نمایی ایجاد شود،مخاطب را از اصل دین دور خواهد کرد.

این شاعر بیان می‌کند: استفاده از اشعار نا متناسب به معنای محتوای نادرست و تاریخ غلط است زیرا شبیه‌خوانی امروز به شدت نیازمند یک پالایش بوده تا خرافه‌هایی را که به مرور وارد این هنر بزرگ شده بزداید و واقعیت ماجرا در تعزیه‌خوانی نمود پیدا کند.

 وی خاطر نشان می‌کند: جان تعزیه اشعار آیینی بوده و این شعر است که به تعزیه‌خوانی و تئاتر مذهبی روح می‌دهد.