تابستان فصلی پر از فرصت | نگاهی به برنامه‌های کانون پرورش فکری در تابستان ۱۴۰۴ شهاب موسوی‌زاده هنرمند نقاش درگذشت برنامه استعدادیابی بین‌المللی «ستاره شو» در راه نمایش خانگی جایزه بهترین فیلم جشنواره رینبو لندن در دستان «ایار» ایرانی نگاهی به سریال وحشی به بهانه پایان فصل اول گزارشی از آمار فروش گیشه جهانی | «لیلو و استیچ» پیشتاز در گیشه سروش جمشیدی: تانک‌خور‌ها یک چیز دیگر برای من بود «افسانه سپهر» به سینماها می آید درباره محمدرضا حیاتی که خبر رحلت امام خمینی (ره) را به اطلاع مردم رساند درباره گونه «خاطره نویسی»، با نگاهی به کتاب تازه «روزنگار میرممتاز» | یادداشت های نماینده مشهد در مجلس شورای ملی برگزیدگان رویداد ملی کتاب‌خوانی «خط امین ۱» در مشهد معرفی شدند + فیلم همه چیز درباره سریال دستچین + خلاصه داستان، بازیگران و تیزر اصحاب فرهنگ و هنر چگونه از خدمات حمایتی برخوردار شوند؟ وزیر ارشاد: باید معلوم کنیم چه انتظاراتی از سند هنرهای تجسمی داریم بازگشت خونین سریال «دکستر» | رستاخیزی در قلب نیویورک
سرخط خبرها

نشاط و سخت‌کوشی انسان در کلام امام باقر (ع)

  • کد خبر: ۱۸۸۱۳
  • ۰۶ اسفند ۱۳۹۸ - ۰۹:۵۲
نشاط و سخت‌کوشی انسان در کلام امام باقر (ع)
حجت الاسلام محمدرضا جواهری عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی
نشاط، ضرورت زندگی فردی و اجتماعی است. مؤمن باید پرکار، بانشاط، سخت‌کوش، با حال و حوصله و باوقار باشد. این‌ها از فضیلت‌ها و ارزش‌های اخلاقی است که اهل‌بیت (ع) بر آن سفارش و تأکید کرده‌اند. آموزش این صفات زیبا به ۲ صورت انجام شده است: مستقیم و غیرمستقیم. اما نهی از ضد این ارزش‌ها نیز شیوه غیرمستقیم آموزش همین ارزش‌هاست. امام محمدباقر (ع) به تک‌تک انسان‌ها و به‌ویژه پیروان خویش چنین هشدار داده‌اند: «إِیَّاکَ وَ اَلْکَسَلَ وَ اَلضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا مِفْتَاحُ کُلِّ شَرٍّ مَنْ کَسِلَ لَمْ یُؤَدِّ حَقّاً وَ مَنْ ضَجِرَ لَمْ یَصْبِرْ عَلَى حَقٍّ»؛ «از تنبلی و بی‌حالی و بی‌حوصلگی بپرهیز، زیرا آن دو کلید هر بدی‌اند. هرکه تنبل شد، حقی را ادا نمی‌کند و هرکه بی‌حال و بی‌حوصله و بی‌قرار شد، به هیچ حقی شکیبایی نمی‌ورزد.» (تحف‌العقول عن آل‌الرسول علیهم‌السلام، ص ۲۹۵ * بحارالانوار، ج ۷۸، صص ۱۷۵ و ۱۸۷). امام پنجم (ع) در این گفتار اخلاقی همگان را از ۲ ضدارزش و ۲ رذیلت بسیار خطرناک و شرآفرین بازداشته‌اند. «کسل» و «ضجر» ۲ عامل شکست و ۲ مانع بهره‌مندی و پیشرفت و موفقیت است. باید از این‌دو رهایی یافت. در این حدیث «ایّاک» وجود دارد. کلمه ایاک به معنای «بپرهیز» و اسم فعل نهی است. در پی این کلمه ۲ واژه کسل و ضجر آمده است. امام باقر (ع) پیروان اهل‌بیت را از ۲ بیماری زیان‌بار و پرخطر بازداشته‌اند و در ادامه پیامد و اثر هرکدام را یادآوری نموده‌اند و تفاوت اثر کسل و ضجر را نیز نشان داده‌اند.
الف: کسالت و تنبلی
«کسل» خصلتی زشت و بد است که باید از آن رهایی یافت. کسل به‌معنای تنبلی و سستی در کار یا وظیفه است. کسل به معنای ناراحتی، کاهلی، بی‌توجهی، ناخوشی، ناتوانی، رفاه‌طلبی و نازپروردگی است. امام باقر (ع) کسل را مفتاح هر شر و بدی در زندگی دنیوی و اخروی اعلام نموده‌اند. مفتاح و کلید ابزار و وسیله‌ای برای باز کردن در‌ها و ورود به خانه‌ها و دسترسی است. امام باقر (ع) تنبلی را کلید همه بدی‌ها شمرده‌اند. امام در ادامه حدیث با دقت نقش منفی کسل را آموزش داده و فرموده‌اند: «مَنْ کَسِلَ لَمْ یُؤَدِّ حَقّاً»؛ «هرکه تنبل باشد، هیچ حقی را ادا نمی‌کند». آدم تنبل به تکلیف و وظیفه شرعی و رسمی و عقلی و عرفی خویش عمل نمی‌کند. او در وظیفه‌شناسی و عمل به وظیفه شکست می‌خورد. همین کوتاهی در انجام حق و تکلیف باعث عقب‌ماندگی و گرفتاری به شر و بدی‌های فراوان می‌گردد. امام باقر (ع) در حدیث دیگری قلمرو خطر و ضرر کسل را به جهانیان گوشزد نموده و فرموده‌اند: «الکَسَلُ یُضِرُّ بالدِّینِ و الدُّنیا»؛ «تنبلی به دین و دنیا ضرر می‌زند» (بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۱۸۰). ضرر‌های تنبلی فراوان است و هرگز به پایان نمی‌رسد. تنبلی هم به امور دنیوی و هم به امور اخروی صدمه می‌زند. بی‌تردید تلاش و کوشش و فعالیت و نشاط و جهاد و پرکاری، عامل خیر و نفع دنیوی و اخروی است. آدم تنبل نه در رسیدن به خواسته‌های دنیوی کامروا می‌شود و نه در انجام عمل صالح و اجرای تکالیف شرعی روزانه برای حیات اخروی توفیق می‌یابد. او از انجام واجبات بازمی‌ماند و خداوند را نافرمانی می‌کند. او در خودسازی و آراستگی به صفات اخلاقی زیبا و پیرایش خویش از خصلت‌های زشت شکست می‌خورد و در جهاد اکبر پیروز نمی‌گردد.
ب: ضجر و بی‌حالی
خصلت زشت و زیان‌بار دیگر «ضجر» است. ضجر به معنای بی‌حالی و بی‌تابی و دل‌آزردگی و دلتنگی و بی‌قراری و ملالت و بی‌حوصلگی و نالیدن و تنگدلی و ناآرامی و بی‌وقاری و به ستوه آمدن است. امام باقر (ع) اصحاب و پیروان خویش را از بی‌حالی و بی‌حوصلگی نیز نهی کرده‌اند. چون بی‌حالی نیز عامل شر و بدی‌های خطرناک است. تنبلی و بی‌حالی هردو رذیلت و مذموم است. امام همگان را به پرهیز از هردو فراخوانده‌اند. هردو مفتاح بدی‌هاست. امام در نقش ضجر فرموده‌اند: «وَ مَنْ ضَجِرَ لَمْ یَصْبِرْ عَلَى حَقٍّ»؛ «هرکه بی‌حال و بی‌حوصله و بی‌قرار و ناآرام باشد، بر انجام حق شکیبایی نمی‌ورزد». اگر حقی را آغاز کند، ناتمام می‌گذارد. در وسط کار یا وظیفه بی‌صبری می‌کند و از ادامه حق بازمی‌ماند. با «کسل» کار یا وظیفه به‌درستی آغاز نمی‌گردد و با «ضجر» به پایان نمی‌رسد. در هر دو صورت تکلیف انجام نمی‌گردد و حق برپا نمی‌شود. پس هر دو شرآفرین و خطرناک و زیان‌بار و سبب عقب‌مانگی و توقف و شکست است. آدم‌های تنبل و بی‌حال به وظایفشان در قبال دیگران عمل نمی‌کنند و حقوق شهروندی را جاری نمی‌سازند و دیگران از آنان تنفر پیدا خواهند کرد.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->