شهر بیست بسازیم

شهر مجموعه‌ای است که از کنار هم قرار گرفتن ساختمان‌ها، ماشین‌آلات، خیابان‌ها، پارک‌ها و... به وجود آمده است و همه این‌ها را انسان‌ها در کنار یکدیگر قرار می‌دهند، بنابراین آنچه عیان است، این است که شهروندان هستند که به یک محیط شکل شهر را می‌دهند و مشخص است که شهر بدون شهروندان هیچ است.

با توجه به آنچه مرور کردیم این شهروندان هستند که کیفیت شهر را نیز تعیین می‌کنند؛ اینکه شهری مدرن و به‌روز باشد یا اینکه یک شهر معمولی باشد که حتی برای شهروندان خودش هم جذابیتی نداشته باشد.

یکی دو هفته قبل بود که در سطح شهر شاهد تابلو‌هایی بودیم که حکایت از نقش مشارکت شهروندان در ساخت شهر داشت، «شهر بیست را شهروندان می‌سازند.» شاید این فقط یک جمله شعاری باشد، اما اگر اندکی بر آن تأمل کنیم به این نتیجه می‌رسیم که شهر بیست را شهروندان می‌سازند همان‌طور که شهر نامطلوب و بی‌کیفیت را شهروندان می‌سازند. آنچه در این تابلو‌ها و پویش مورد توجه قرار گرفته بود پرداخت عوارض ساختمانی در پایان سال بود که البته تخفیفات ویژه‌ای را هم برای شهروندان به دنبال دارد.

 

در اینجا، اما مورد بحث ما تنها پرداخت عوارض ساختمانی و نوسازی از سوی شهروندان نیست بلکه قصد داریم به صورت کلی نقش شهروندان را در ساختن یک شهر تمام عیار بررسی کنیم.

نخستین موضوع اشاره به پرداخت عوارض ساختمانی است، این همان بخشی از هزینه‌های ساخت و ساز است که به راحتی برای سازنده بنا پذیرفتنی نیست، اما این موضوع و قانونی است که به تناسب قوانین در کشور‌های مختلف دنیا وجود دارد، اما لازم است قبل از آن مروری بر قوانین شهرداری‌ها در کشور داشته باشیم، شهرداری‌ها یک نهاد نیمه‌دولتی هستند که ردیف بودجه خاصی در بودجه سالیانه دولت ندارند و موظف هستند تا هزینه‌های خود را از طریق درآمدزایی که بر چند بخش تقسیم می‌شود، تأمین کنند. در این بین بعضا دولت هم به ازای توانایی که داشته باشد به شهرداری‌ها کمک می‌کند که البته با وضعیت اقتصادی موجود، شهرداری‌ها نباید امید زیادی به کمک‌های دولت داشته باشند.

با مروری که بر موضوع درآمد و هزینه شهرداری داشتیم باید به این نتیجه رسیده باشیم که درآمد شهرداری و عوارض پرداختی از سوی شهروندان در جایی هزینه نمی‌شود مگر برای شهر و شهروندان که بهره آن به مردم می‌رسد. در همین مورد می‌توانیم گذری داشته باشیم بر برخی از طرح‌هایی که در سال جاری در منطقه ۱۱ از طریق همین درآمد‌ها اجرایی شده است، بهسازی پیاده‌رو دانشجو، بهسازی پیاده‌رو وکیل‌آباد، اصلاح هندسی در چند نقطه مختلف، ساخت پل روی رودخانه حاشیه بولوار آموزگار برای ایجاد راستگرد تقاطع آموزگار و امامت، ترمیم و مقاوم‌سازی میدان استقلال و ... تعدادی از پروژه‌هایی است که در کنار امور روزمره شهرداری مانند نظافت و فضای سبز انجام شده که ماحصل پرداخت عوارض و دیگر درآمد‌های شهرداری است.

 

موضوعی که در کنار پرداخت عوارض ساختمانی از سوی شهروندان حائز اهمیت است، مشارکت در امور اجتماعی، فرهنگی و محله است که می‌تواند زمینه یک شهر تمام عیار را فراهم کند، این اقدامات شامل رفتار سالم محیط زیستی که هر شهروندی می‌تواند آن را رعایت کند، رفتار فرهنگی مناسب در مراودات و البته توجه ویژه به محل زندگی که گامی مؤثر در ساخت یک شهر درجه یک است؛ بنابراین باید یادآوری کرد که شهر بیست را شهروندان بیست می‌سازند و این موضوع برای شهری همانند مشهد با ظرفیت‌های فراوان دور از دسترس نیست.