ابراهیم الصلاحی، پدر مدرنیسم آفریقایی

به گزارش شهرآرانیوز؛ هنرمندان معاصر بسیاری در عرصه هنرهای تجسمی تاثیرات عمیقی را بر فضاهای بومی و بین المللی فرهنگ و هنر گذاشتند اما از آنجا که معمولا رسانه ها بر افراد معدودی متمرکز هستند،  امکان معرفی آثار و فعالیت های آنها کمتر فراهم شده است.

ابراهیم الصلاحی هنرمند، نقاش اهل سودان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین هنرمندان سبک مدرن آفریقایی است. آثار الصلاحی بیشتر شبیه به خطاطی‌های عربی است که با رنگ‌های سیاه و سفید خلق می شوند و با دقت در آثار این هنرمند اعتقادات اسلامی به همراه فرهنگ عربی و آفریقایی عیان می شود. در آثار وی مخلوقات عجیبی شبیه جن و شیاطین را می توان مشاهده کرد.

پدر وی به صورت حرفه‌ای در مراسم مذهبی به تلاوت قرآن مشغول بود و ابراهیم نیز قرآن خوانی را از پدرش آموخت و همچنین به صورت خودآموز تمرین خوشنویسی کرد که اغلب در سراسر آثار هنری‌اش به چشم می‌خورد.

الصلاحی در سال ۱۹۳۰ در سودان متولد شد. نخست به تحصیلات پزشکی مشغول شد و سپس به دلیل پاره‌ای از مشکلات و نبود علاقه به این رشته به هنر روی آورد و در مدرسه طراحی خارطوم سودان به تحصیل پرداخت و موفق شد برای ادامه تحصیل در مدرسه هنری پیشرو در انگلستان یک بورس تحصیلی دریافت کند.

الصلاحی را می توان پدر مدرنیسم آفریقایی نام نهاد که بیش از پنج دهه آثار انتزاعی این هنرمند توانسته است پیوندی میان ریشه های عربی و آفریقایی ایجاد کند.

وی در هنر معاصر چهره‌ای پیشرو و تاثیرگذار است که در مقابل بسیاری از جبهه‌های هنری توانست نقش مهمی در توسعه هنر این منطقه در تاریخ هنر داشته باشد.

الصلاحی نخستین هنرمندی بود که خوشنویسی عربی را در نقاشی های خود وارد کرد و نقاشی‌خط هایی آفرید که پلی شدند میان سنت و مدرنیته.

اشکال و خطوطی سیاه و سفید که در ظاهر ساده و ابتدایی هستند با گذشت سال‌ها مداومت و مراقبه به تأکیدی جدی در فضای انتزاعی هنر بدل شده است.

الصلاحی در نقاشی به دنبال هویت فرهنگی عربی- آفریقایی خود است. از این روست که آثارش با حفظ هویت بومی، حامل مولفه های مدرن است.

مدرن صفتی گسترده برای توصیف این هنرمند است چرا که  برای بیشتر هنرمندانی که کارشان با عنوان مدرن تعریف می‌شود را می‌توان در دسته‌بندی‌های سبکی همچون کوبیسم، اکسپرسیونیسم انتزاعی، آینده‌گرایی و  فرمالیسم تقسیم بندی کرد. اما نقاشی هایی که وی خلق کرده است از سبک های مختلفی تشکیل شده و از مواجه های امپرسیونیستی تا چشم انداز کوبیست را در بر می‌گیرد.

الصلاحی در سال ۱۹۵۷ برای تدریس هنر به محل تولد خود بازگشت و به عنوان یکی از هنرمندان اصلی در جنبشی معروف به مکتب خارطوم شناخته شد. وی به همراه دوستان و همفکران خلاق به دنبال تغییر پارادایم فرهنگی بود که بتواند صدای هنری جدید و ابزار بیان برای کشورش تعریف کند.

الصلاحی همچنین چندین‌سال را برای دولت‌های مختلف همچون قطر کار کرد و به دلایل نامعلوم بیش از شش ماه به بدون محاکمه در سودان زندانی شد.

 فشارهای روحی و روانی که وی در زندان متحمل شد بستری برای خلق آثار این هنرمند فراهم کرد.

وی در گفتگو با با مارک راپولت (Mark Rappolt) منتقد هنری، تاثیر زندان بر روی کارهایش را چنین شرح داده است: «روی یک اثرجدید کار می کنم ولی چون نمی دانم قرار است در نهایت به چه شکل درآید، اشکال جدید اضافه می کنم. این چیزی است که من در زندان آموختم. در زندان اگر کسی مداد و کاغذی پیدا می کرد اشکال هولناکی را تصویر می کرد.

زمانی که در انفرادی بودم جنین‌هایی را روی کاغذهای کوچک می کشیدم و از ترس آن‌ها ر ا در شن‌های بیرون از سلول دفن کردم. این ایده به سراغم آمد که آثار را به صورت جداگانه قاب کنم تا در یک کنار یکدیگر به عنوان کل بزرگتر رشد کنند.

پیامی که من در این اثر منتقل می کنم اجتناب‌ناپذیر است. روزی، دیر یا زود مردم بر علیه استبداد قیام خواهند کرد و گروهی را تشکیل می‌دهند که در کنار هم به بلوغ و آگاهی می رسند تا به اندازه کافی نیرو برای تغییرات لازم داشته باشند.

هرچند کار کردن در دموکراسی تجربه ای ماندگار است ولی کار کردن تحت دیکتاتوری انگیزه ای برای خلق به وجود می آورد. بعضی اوقات می توانید از عواقب آن هراس داشته باشید اما باید بگویید که این یک تکلیف است.

یک تصویر چیزی بیش از یک آینه نیست، وسیله نقلیه ای که شخص را به سمت خود سوق می دهد.  برای اینکه دید خود را به سوی درون متمرکز کنید تا خود را پیدا کنید باید مراقبه کرد.»

این هنرمند در گفت‌وگویی که سال‌ها پیش با صلاح حسن پژوهشگر فرهنگ و هنر آفریقا انجام داد، درختان رنگارنگ نقاشی هایش را الهام گرفته از مناظر روستاهای انگلیس عنوان کرد که برایش همیشه یادآور درختان هرازا بوده است که در امتداد رود نیل در سودان رشد می کنند.

این آثار به تصاویر هنر اسلامی ارجاع می دهند که از شکل های هندسی برای نشان دادن نظم جهان استفاده می کردند.

تصاویر خلق‌شده توسط این هنرمند با خطوطی به هم متصل می شوند و در پایان همه تصاویر را می‌توان به خطوط کاهش داد.

 لارا پاوسون (Lara Pawson) درباره این هنرمند می‌گوید: «الصلاحی داستان‌نویس متولد شده است. او وقتی برایمان روایتی را تصویری می کند، گویی می‌نویسد. داستان‌هایش کامل و شنیدنی است.»

حسن موسی (Hassan Musa) منتقد هنری نیز درباره آثار الصلاحی معتقد است: «نور زندگی به همراه گناهان در نقاشی‌های الصلاحی با هم آمیخته می‌شود و به نظر می‌رسد که وی از فضایی بی‌زمان و بی‌مکان، شهودهایی دریافت می‌کند.»

 الصلاحی هم اکنون در انگلستان زندگی و در آکسفورد تدریس می کند. وی در سال ۲۰۰۱ مفتخر به جایزه پرنس کلاوس (Prince Claus) هلند شد. این جایزه هر سال به افرادی اهدا می‌شود که رویکردی معاصر و پیش‌رو در زمینه فرهنگ و توسعه فرهنگی دارند.

منبع: ایرنا