یادداشت شهردار مشهد مقدس به مناسبت عید سعید قربان (۱۶ خرداد ۱۴۰۴) توضیحات مدیرعامل شرکت قطار شهری مشهد در خصوص بدهی به صندوق توسعه ملی کیفیت هوای کلانشهر مشهد امروز (۱۶ خرداد ۱۴۰۴) در شرایط بسیار ناسالم قرار دارد پرداخت کامل معوقات بیمه تکمیلی کارکنان شهرداری مشهد افزایش ساعات سرویس‌دهی خط ۳ قطار شهری مشهد در روز عرفه (۱۵خرداد ۱۴۰۴) پیام تسلیت رئیس شورای اسلامی شهر مشهد مقدس در پی جان‌باختن پاکبان مشهدی آماده‌باش کامل ناوگان تاکسیرانی مشهد هم‌زمان با سالروز رحلت بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، قیام ۱۵خرداد و برگزاری دعای عرفه ۱۴۰۴ بی‌احتیاطی راننده منجر به فوت یک پاکبان مشهدی در پیاده‌رو شد (۱۴ خرداد ۱۴۰۴) پیام تسلیت شهردار مشهد به مناسبت سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) و گرامیداشت یوم الله ۱۵ خرداد امضای تفاهم نامه تامین مسکن حمایتی ویژه اقشار خاص در مشهد «نهضت آسفالت» در مشهد | تحقق ۴ میلیون مترمربع روکش معابر تا پایان خرداد ۱۴۰۴ پیگیری تأمین منابع مالی در قرارگاه راهبری و تحول در مدیریت منابع شهری مشهد حسامی: از ظرفیت‌های رسانه‌ای برای روشنگری درباره جنایات رژیم صهیونیستی استفاده کنیم سرویس‌دهی ویژه ناوگان اتوبوسرانی مشهد در روز‌های عرفه و عید سعید قربان (۱۵ و ۱۶ خردادماه ۱۴۰۴) محدودیت‌های ترافیکی مراسمات دعای عرفه و نماز عید قربان ۱۴۰۴ در مشهد اعلام شد کدام مراکز معاینه فنی در مشهد، ۱۴ و ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ فعال هستند؟ دستگاه حفار خط سه مترو مشهد در نزدیکی ایستگاه امامیه قرار دارد مشهد، پیشتاز توسعه مسیر‌های دوچرخه‌سواری در کشور با ۲۲۰ کیلومتر زیرساخت بازگشت تیم ملی دوومیدانی به کشور در غیاب حاشیه‌سازان وضعیت عارف آقاسی مشخص شد خیابان ثامن‌الائمه (ع) مشهد تعریض می‌شود
سرخط خبرها

مرحله به مرحله تا ساخت «اُلنگ»

  • کد خبر: ۲۹۹۹۱
  • ۲۲ خرداد ۱۳۹۹ - ۰۹:۰۳
مرحله به مرحله تا ساخت «اُلنگ»
محمود ناظران‌پور - تاریخ‌پژوه
پدر من، «حاج حسن ناظر»، ناظر آب خیابان بود. مرحوم «محمدولی اسدی» که هم نایب‌التولیه وقت آستان قدس رضوی بود و هم والی خراسان، مسئولیت این آب و نحوه تقسیم آن را، از چشمه گیلاس تا کوه سلطان مشرق، به مرحوم پدرم داده بود. پدرم ناظر بود و چندین «میراب» هم زیر دستش کار می‌کردند و امور کشاورزی را در دشت مشهد، سر‌و‌سامان می‌دادند. اول سال کشاورزی، زارعان قلعه‌خیابان می‌آمدند و «بیجه» می‌کردند؛ یعنی با قرعه‌کشی تعیین می‌کردند که در سال زراعی جدید، کدامشان کدام قطعه از زمین‌هایی را که آن سال باید کشت می‌شد در اختیار داشته باشد. آنجا کسی مالک نبود. همه آن زمین‌ها، موقوفه حضرت رضا (ع) است و در اختیار آستان قدس رضوی قرار دارد. زمین‌های قلعه‌خیابان «هرساله‌کار» نبود. زمین‌ها را یک‌سال‌در‌میان، آیش می‌کردند تا زمین استراحت کند. ۲ جور به زمین استراحت می‌دادند؛ یک نوعش «آفتاب‌سوز» بود. زمین را شیار می‌زدند تا آفتاب هر‌چه آفت که در دل خاک است بسوزاند. گاهی هم زمین را به حال خود رها می‌کردند. در زمین‌هایی که کشت نمی‌شد، علف فراوانی می‌رویید و گوسفند‌ها آن را چرا می‌کردند. هرکدام از زمین‌ها مدار آبی داشت؛ یعنی در یک مدت مثلا دوارزده‌روزه، ۳ ساعت، ۴ ساعت یا... آب داشت. فرایند برداشت آب از نهر، یک ناظر داشت که مرحوم پدرم بود. شغل او این بود که مراقب باشد تا هر‌کدام از زارعان، به اندازه سهمشان از آب نهر برداشت کنند. کشاورزی در این زمین‌ها هم آداب و قواعدی داشت. زارعان جو‌های بزرگی حفر می‌کردند که به آن «شاه‌جو» می‌گفتند. شاه‌جو‌ها عمود بر نهر خیابان بود و آب را به زمین‌ها می‌رساند. شاه‌جو‌ها به حدی آب داشت که اگر بچه‌های ۷، ۸ ساله در آب می‌افتادند، نمی‌توانستند به راحتی از آب بیرون بیایند. شاه‌جو آب نهر را تا زمین‌ها می‌رساند. زارعان، زمین‌ها را «پَل» می‌زدند. پل یا جویه یا کرت، شیار‌هایی است که در زمین‌های زراعی می‌کشند. آب از عمق میان ۲ پل می‌گذرد و گیاه یا دانه، معمولا بالای پل‌ها کاشته می‌شود. این سیستم کشاورزی همان سیستم سنتی غرقابی است که آب بسیاری مصرف می‌کند؛ اما در قدیم عمده کشت‌های آبی به همین صورت انجام می‌شد. پل را با وسیله‌ای بیل‌مانند درست می‌کردند که «پَل‌وَند» یا «پَل‌بَند» نام داشت. برای استفاده از پل‌بند باید ۳ نفر با هم همکاری می‌کردند. یک نفر دسته پل‌بند را می‌زد زیر خاک و ۲ نفر دیگر ۲ تا زنجیر ۲ طرف آن را می‌کشیدند و پل را شکل می‌دادند. جایی که جو آب را به زمین می‌رساند تا در میان پل‌ها جاری شود، «بَرق» نام داشت. برق‌ها نقش مهمی در آبیاری زمین‌ها داشتند و اگر خراب می‌شدند کار آبیاری به مشکل می‌خورد. کشاورزها، برای آنکه شدت گذر آب برق را خراب نکند، می‌گشتند و در زمین‌ها «فریز» پیدا می‌کردند و با بیل آن را می‌کندند و می‌گذاشتند دم برق. فریز نوعی چمن بومی است. می‌دانید که این گیاهی که الان به عنوان چمن شناخته می‌شود بومی نیست. بعد‌ها تخم این گیاه از خارج وارد ایران شد؛ فریز، اما چمنی بومی است. بوته‌های فریز در زمین پنجه می‌دواند و معمولا جایی می‌روید که آب باشد. زمین‌های آب‌خیز پر از بوته‌های فریز است. اگر بوته فریز کنده نشود، بلند می‌شود و همه زمین را از چمن پر می‌کند. به زمین‌های این‌چنینی، «اُلَنگ» می‌گویند. در منطقه قلعه‌خیابان هم چندین اولنگ داشتیم. یکی‌اش «النگ گوباغ» بود که همه زمینش پر بود از فریز. این مرغزار که آب‌خیز هم بود، آبش به همین نهر خیابان می‌ریخت.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->