زاگرس با چه چالش‌هایی مواجه است؟

به گزارش شهرآرانیوز؛ صبح امروز (۳۰ اردیبهشت‌ماه) اکوسیستم منحصر به فرد جنگل‌های زاگرس با برگزاری یک پنل با عنوان «کارکردها، تنوع زیستی و ارزش‌گذاری اقتصادی زاگرس به بحث گذاشته شد.

تنوع زیستی زاگرس و مناطق تحت حفاظت، کارکردهای اکوسیستمی زاگرس، چالش‌ها و ارزش‌گذاری اقتصادی همچنین نقش مردم در حفاظت تنوع زیستی زاگرس، سه محور پنل این تخصصی بود که با حضور جمعی از متخصصان، فعالان، پژوهشگران و مدیران این حیطه با هماهنگی معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست و البته در راستای اولین همایش بین المللی مدیریت پایدار جنگل‌های زاگرس برگزار شد.

 ریاست این پنل بر عهده حمید ظهرابی - معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی - و دبیری آن برعهده محمدرضا اشرف‌زاده - مدیر کل دفتر موزه ملی «تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی» - بود.

 ابتدا محمدرضا اشرف زاده به اهمیت جنگل‌های زاگرس اشاره کرد و با ارایه آماری از آثار ایندکس شده در اسکپوس (بزرگترین پایگاه استنادی برای مقالات) از سال ۲۰۰۰ گفت: تا امروز ۴۵۳ مقاله در حیطه مهره داران جنگل‌های زاگرس منتشر شده که با توجه به رشد آن قابل قبول بوده است. اگرچه مقالات در حیطه‌هایی مانند پوشش‌های گیاهی زاگرس مناسب بود اما تعداد مقالات منتشر شده در خصوص بی مهرگان - که بیش از ۹۴ درصد از جانواران را شامل می‌شود- انگشت شمار بوده که این موضوع قابل تامل است.

 سپس حمید ظهرابی به عنوان اولین سخنران این پنل با اشاره روز جهانی زیستی با شعار «زندگی همسو با تنوع زیستی و توسعه پایدار» اظهار کرد: امیدواریم با توجه به اینکه سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مرجع کنوانسیون ملی تنوع زیستی انتخاب شده است، هم‌افزایی داشته باشیم، برنامه‌ای مناسب را تدوین و کاری کنیم تا همه به‌صورت عادلانه از تنوع زیستی بهرمند شوند. برخورداری آحاد جامعه به‌ویژه جوامع محلی از منافع زیستی، به صورت عادلانه دارای اهمیت قابل توجهی است.

معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به نکته دیگری درباره دغدغه ایجاد شده برای تشکل‌های محیط‌زیستی و فعالان گفت: متاسفانه معنی عبارت «جنگل داری اجتماعی» نادرست ترجمه و برداشت نادرستی نیز ایجاد شده است.

وی افزود: با برگزاری پنل‌های تخصصی به هیچ وقت قرار نیست تغییر رویکرد جدی را ایجاد کرد یا تصمیم اساسی گرفت. در مرحله کسب نظر از اقشار مختلف هستیم و با حضور متخصصان و محققان، چالش‌های موجود تحلیل و ارزیابی شود.

ظهرابی تاکید کرد: رسیدن به یک برنامه حتما با مشارکت و حضور تمامی ذی نفعان خواهد بود. فعالیت‌های منجر به تصمیم‌گیری با مشارکت ذی نفعان انجام خواهد شد.

در ادامه حتما بخوانید یاری مجلس برای حل تعارضات قانونی رشته‌کوه زاگرس

وی با اشاره به نقاط قوت تنوع زیستی در ایران گفت: ایران از جمله کشورهای مهم در حوزه تنوع زیستی است. ایران به دلیل قرار گرفتن در محل تلاقی چندین زیست‌بوم (بیوم) دارای ۹ اکوسیستم از ۱۱ اکوسیستم دنیا، پنج ناحیه رویشی و دو نقطه داغ انواع زیستی است. در حقیقت دارای تلاقی دو نقطه داغ تنوع زیستی که به یکدیگر نزدیک هستند علاوه بر آن ایران دارای ۴۱ نوع تالاب از ۴۲ نوع تالاب‌های دنیاست.

 معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست به وجود ۳۲۷ منطقه چهارگانه برای حفاظت از محیط زیست، از جمله ۴۴ اثر طبیعی ملی، ۳۳ پارک ملی، ۵۵ پناهگاه حیات وحش و ۱۹۵ منطقه حفاظت شده که حدود ۱۹.۸ میلیون هکتار است و ۱۲ درصد از خاک ایران را در بر می‌گیرد نیز اشاره و اظهارکرد: این محیط عمدتا به شکلی انتخاب شده که در نواحی رویشگاهی مختلف واقع شده باشند و پراکندگی آن ها به‌نوعی است که تنوع زیستی قابل توجهی را در بر می‌گیرد.

ظهرابی در ادامه گفت: اگرچه عدد آن مورد اختلاف است اما در ایران بیش از 8500 گونه گیاهی شناسایی شده است. از میان مهره داران تا کنون ۲۰۹ گونه از پستانداران، ۲۳ گونه دوزیست، ۲۷۴ گونه خزندگان، ۳۰۲ گونه از ماهیان آب‌های داخلی، ۵۷۹ گونه پرندگان و حدود ۹۷۰ تا ۹۸۰ ماهی دریا شناسایی شده است. این کار اغلب در خصوص بی‌مهرگان کمتر انجام شده است.

وی در خصوص زاگرس گفت: زاگرس یکی از ۳۶ مکان کانون‌های داغ تنوع زیستی(ایرانی-آناتولی) است. درخت بلوط به عنوان یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های زاگرس شناخته می‌شود. در کنار بلوط، زالزالک و… بیشتر در رویشگاه‌های زاگرس دیده می‌شود.

ظهرابی در ادامه اظهار کرد: حدود ۲.۳ میلیون هکتار از محدوده زاگرس تحت حفاظت سازمان محیط زیست است همچنین ۷۵۰ هزار هکتار نیز از این مناطق شکار ممنوع است و مجموع آن تحت حفاظت سازمان است که ۲۰ درصد یا حدود یک میلیون هکتار تقریبا جنگل است.

وی در ادامه سخنان خود با اشاره به چالش‌ و تهدیدهای زاگرس گفت: زاگرس دارای چند چالش اساسی است. تغییر الگوی بارندگی و تغییر اقلیم از یک سو و شیوه‌های ناپایدار بهره‌برداری از سویی دیگر، جنگل‌های زاگرس را به زوال برده است. زادآوری جنگل در نقاطی از دست رفته است.

ظهرابی ادامه داد: از جمله فعالیت‌های مخرب بشری برای زاگرس می‌توان به چرای بیش از اندازه دام اشاره کرد. کمتر جایی را دیدم که بلوط در سنین مختلف در یک رویشگاه دیده شود. این نشان می دهد که جنگل با این روند به سمت نابودی حرکت می‌کند. فرسایش خاک، ایجاد گرد و غبار نیز از دیگر عواملی است که همگی اثر همدیگر را تشدید می‌کنند.

وی در پایان گفت: بعضی متخصصان این عقیده را دارند که آفات از پیش در جنگل وجود داشتند اما جنگل توان مقابله داشته اما فشار و بهره برداری زیاد توان مقابله آن را کاهش داده است.

منبع: ایسنا