مرمت اضطراری سرای «عزیزالله اف» مشهد

لیلی رحمانی/شهرآرانیوز - دومین مرحله مرمت و استحکا م بخشی میراث ماندگار و ۹۲ ساله کاروان سرا و بازار عزیزا... اف، با حمایت مدیریت شهری مشهد آغاز شد و مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان در حاشیه بازدید مدیران این اداره کل و مدیران شهرداری از پروژه‌های مرمتیِ مشارکتی، از آغاز مرحله دوم مرمت و ایمن سازی این بنا خبر داد.

ابوالفضل مکرمی فر با بیان این خبر گفت: مرمت این بنا با مشارکت شهرداری و کسبه از سال گذشته آغاز شده است. مطالعات و آسیب شناسی با اعتبار ۲۰۰ میلیون ریال در سال ۹۷ آغاز و طرح مرمتی بنا در شورای فنی تصویب و پس از طی کردن مراحل قانونی به پیمانکار ابلاغ شده است.

وی افزود: مرحله اول اقدامات مرمتی شامل جمع آوری آواره‌ها و نما، سبک سازی و مقاوم سازی در حیاط اول با اعتبار یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون ریال انجام شده است.

مکرمی فر همچنین درباره مرحله دوم مرمت این اثر بیان کرد: مرحله دوم مرمت کاروان سرای عزیزا... اف شامل دفع آب‌های سطحی، زه کشی، انتقال فاضلاب و مقاوم سازی سازه است.


بدون مشارکت کسبه
وفا ثابتی، نماینده میراث فرهنگی در منطقه ثامن، که پیشتر از ضعف‌های این بنای تاریخی گفته بود و چوبی بودن بنا و همچنین تغییرات و استفاده ناصحیح توسط کاسبان را از دلایل بحرانی و فرسوده شدن بنا دانسته بود نیز در گفتگو با شهرآرا گفت: پروژه استحکام بخشی ضروری از سال گذشته در محل حیاط کوچک و با پیش بینی مدت زمان ۱۸ ماه آغاز شده است و به دلیل وجود مخاطراتی در زمان بازسازی، تمامی کاسبان این حیاط به صورت موقت جابه جا شده اند.

وی افزود: کاسبان نگران واگذاری بموقع و به دلیل این جابه جایی ناراضی هستند و به همین دلیل نیز هیچ کدام در بحث مرمت بنا مشارکت نکرده اند. ما نیز امیدواریم پروژه به زودی به اتمام برسد و کاسبان کمتر متضرر شوند.

ثابتی درباره مرحله دوم مرمت نیز بیان کرد: قراردادی در ادامه مرمت اضطراری و با شرح خدمات بسته شده که بودجه آن در حدود ۴۰۰ میلیون تومان است؛ نیمی از این مبلغ برعهده شهرداری و نیم دیگر بر عهده سازمان میراث فرهنگی است.
وی با بیان اینکه مدت قرارداد سه ماهه است گفت: کارگاه به پیمانکار تحویل داده می‌شود، اما طبعا با توجه به محدودیت‌های مالی، خدمات در بخش نازک کاری انجام نخواهد شد. مرمت حیاط بزرگ نیز منوط به توفیق در مرمت حیاط کوچک است و اگر تأمین اعتبار در این زمینه انجام شود، این مرحله نیز انجام می‌شود.

ثابتی همچنین به کمیته راهبردی اشاره کرد که مسئول هماهنگی و رفع مشکلات و ارائه پیشنهادهاست و متشکل از نمایندگان دستگاهایی، چون شهرداری منطقه ثامن، اداره کل میراث فرهنگی، فرمانداری، دادستانی و همچنین نمایندگان کسبه است. وی گفت: در بیشتر جلسات تشکیل شده نمایندگان کسبه حضور نداشته اند، جلسات این کمیته برای مرحله دوم مرمت نیز به زودی تشکیل خواهد شد.


این میراث کهن...
این تجارت خانه که در سال ۱۳۰۷ ساخته شد تا قبل از تعطیلی یکی از مراکز فروش پوشاک در مشهد بود، در سال ۱۳۸۰ ثبت ملی شد و این مسئله لزوم بازسازی و مرمت آن را توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مورد توجه قرار داد و در نهایت بازسازی و مرمت آن آغاز شد.

کاروان سرای عزیزا... اف دارای معماری ایرانی اسلامی و متعلق به دوران پهلوی است. این اثر در محدوده کوچه عباسقلی خان قرار دارد و پر از حجره‌ها و مغازه‌های ریز و درشت است که شاید زیبایی اثر را از چشم دور کند، اما دارای معماری اثر از نوع درون گراست، به این معنا که ۲ بخش اندرونی و بیرونی دارد. حجره‌ها نیز در بخش بیرونی و حیاط بزرگ قرار دارند و بخش اندرونی کاروان سرا در شرق اثر است و ۳ طبقه دارد، هرچند با نگاه اول و از نمای بیرون تنها ۲ طبقه به چشم می‌آید و دلیل آن عقب نشینی طبقات بالایی نسبت به همکف است. کف بنا نیز آجرفرش است و تعداد زیادی از پله‌ها هنوز چوبی اند.

در سال‌های گذشته تنها تغییرات کوچکی در بنای کاروان سرا ایجاد شده بود. در این راستا، مرمت و استحکام بخشی با جابه جایی موقت تعدادی از کاسبان با برنامه ریزی‌های شهرداری مشهد آغاز شد. ۳۱ مغازه در پاساژ عدالت و ۱۵ مغازه در بازار عباسقلی خان به صورت رایگان به کاسبان تحویل داده و فاز اول مرمت اجرایی شد.