چراغ «ارج» و «آزمایش» روشن می‌شود؟

حسرت خاموش‌شدن چراغ کارخانه‌های «ارج» و «آزمایش» شاید سال‌ها باقی بماند و این پرسش بی‌پاسخ گذاشته شود که چگونه لوازم‌خانگی ایرانی جای خود را در خانه ایرانی‌ها به برند‌های خارجی داد. پیش‌بینی رشد ۳۰ درصدی تولید لوازم‌خانگی در امسال و آمار‌های رسمی از افزایش ۲۸ درصدی تولید یخچال‌فریزر، ۴۰ درصدی تلویزیون و ۵۸ درصدی ماشین‌لباسشویی نشان می‌دهد که می‌توان چراغ صنعت لوازم‌خانگی را روشن نگه داشت. البته مشروط به‌اینکه سیاست‌های ارزی، صنعتی و تجاری درست به‌کار گرفته شود و به‌بهانه حمایت از تولید داخل، رقابت در این صنعت قربانی نشود.

 

دلیل رشد تولیدات لوازم‌خانگی دست‌کم در یک‌سال اخیر مرهون رشد قیمت ارز، غیبت برند‌های خارجی و البته کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان به‌علت تورم بوده و پرسش اساسی اینجاست که در صورت کاهش نرخ تورم و حضور کالا‌های خارجی، این صنعت قادر به رقابت خواهد بود یا نه. ناگفته پیداست که هرچند افزایش نرخ ارز و محدودیت در اختصاص ارز برای ثبت سفارش لوازم‌خانگی خارجی، فرصتی را پیش‌روی تولیدکنندگان داخلی قرار داده است تا سهم بیشتری از بازار داخلی به‌دست بگیرند، اما بیم آن می‌رود که با برداشته‌شدن تحریم‌ها و به‌احتمال زیاد سرکوب دوباره نرخ ارز، انگیزه برای واردات لوازم‌خانگی به‌جای توجه به تولید داخل بیشتر شود و از سوی دیگر افزایش نرخ ارز هزینه تمام‌شده کالا‌های ساخت داخل را هم افزایش می‌دهد.

 

راه نجات و رونق صنعت لوازم‌خانگی داشتن استراتژی روشن، رقابتی و سالم صنعتی است و به‌جای بستن مرز‌ها و افزایش تعرفه‌ها، می‌توان با اجرای سیاست ارزی و تجاری درست در کنار اتخاذ راهبرد صنعتی شفاف، هم رقابت در صنعت را حفظ کرد و هم راه را برای سرمایه‌گذاری بیشتر در زمینه تولید هموارتر ساخت. از قضا یکی از مشکلات جدی صنعت لوازم‌خانگی در ایران، فاصله فناوری و دانش فنی با این صنعت در کشور‌های دیگر است و به‌همین دلیل برداشته‌شدن تحریم‌ها می‌تواند راه را برای سرمایه‌گذاری مشترک خارجی باز کند و کارخانجات موجود هم به نوسازی خطوط تولید و به‌روزرسانی دانش فنی خود اقدام کنند؛ مشروط به‌اینکه دوباره سیاست وارداتی جایگزین سیاست‌های صنعتی منطقی نشود. نکته مهم دیگر به ارتقای کیفیت تولیدات داخلی برمی‌گردد.

 

هرچند ظرفیت خوبی برای صادرات این محصولات به بازار‌های هدف صادراتی ایجاد شده است، اما صادرات یک فرایند مستمر و نیازمند الزاماتی همچون کانال بانکی مطمئن برای انتقال ارز، زیرساخت‌های لجستیکی و زنجیره تأمین قطعات برای پشتیبانی در بخش خدمات‌پس‌ازفروش خواهد بود. یادمان باشد که نه مصرف‌کننده ایرانی و نه مصرف‌کننده خارجی پول مفت ندارند که آن را صرف خرید کالای بی‌کیفیت کنند. اگر به‌دنبال روشن‌نگه‌داشتن چراغ صنعت لوازم‌خانگی و جلوگیری از مرگ زودتر برند‌های داخلی هستیم، باید راه را برای بهره‌مندی از فناوری روز دنیا، حضور در بازار‌های خارجی و رقابت سالم در نتیجه سرمایه‌گذاری مشترک باز نگه داریم و تصور نکنیم کیفیت در تولید و سلامت در تجارت اتفاقی است.