نگاهی به نسخه‌ای از اثنی عشریه شیخ بهایی | اجازه مکتوب با دست لرزان

حسینی نژاد | شهرآرانیوز - حضور شیخ بهایی در ایران، مقدمه تحولات مهم علمی بوده است. نسخه‌های خطی فراوانی به خط او در کتابخانه‌های کشور موجود است. مجموعه بی نظیری شامل ۴ هزار نسخه از آثار شیخ بهایی در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که وقف نامه بسیاری از آن‌ها به دستخط و مهر و امضای شیخ است. بیشتر این آثار که برخی را خود شیخ، شرح و تصحیح کرده، در کتابخانه شخصی او نگهداری می‌شده است که وی شخصا آن‌ها را به کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا کرده است و یادداشت وقف با دستخط و مهر و امضای شیخ، در این آثار به چشم می‌خورد.

مدت‌ها پیش هنگام مطالعه فهرست نسخ خطی کتابخانه فرهنگ وهنر مشهد که از کتابخانه‌های قبل از انقلاب در این شهر است، به نسخه‌ای نفیس از آثار شیخ بهایی برخورد کردم که یکی از شاگردانش کتابت کرده بود. این نسخه شامل کتاب اثنی عشریه شیخ بهایی است که هاشم بن احمد بن عصام الدین الاتکانی الخراسانی در سال ۱۰۲۹ و ۱۰۳۰ هجری قمری کتابت کرده است. این نسخه از جهات مختلفی دارای اهمیت است. یکی از این نکات، اجازه مهم شیخ به کاتب در سال ۱۰۳۰ قمری یعنی چندماه قبل از وفات شیخ است. کاتب پس از اتمام کتابت نسخه، آن را از نظر شیخ بهایی گذرانده و شیخ نیز در حاشیه صفحات مختلف کتاب، علامت بلاغ را درج کرده است.

بلاغ، اصطلاحی مشهور در حوزه نسخ خطی است که استاد برای تأیید اعتبار نسخه و کتابت صحیح، آن نسخه را ملاحظه و درکنار برخی صفحات به نشانه تأیید آن، عبارت «بلغ قبالا» یا عباراتی از این قبیل را درج کرده است. شیخ بهایی در حاشیه یکی از صفحات، اجازه مهمی به شاگرد خود هاشم خراسانی نوشته است. نکته درخورتوجه آن است که این اجازه تنها ۳ ماه قبل از وفات او نوشته شده است و لرزش دستان او در حروف آن به وضوح دیده می‌شود.