درد نهان «نُه دره»

سعیده ساجدی‌نیا - «نه دره» روستایی زیبا و پلکانی با قدمت حدود یک قرن در ارتفاعات جنوب غربی شهر مشهد بود که با قرار گرفتن در محدوده شهر (منطقه ۹ شهرداری) به یکی از محلات حاشیه‌ای شهر بدل شده است. همین شکل پلکانی و مسیر‌های منحنی و تودرتو، این محدوده را به محلی دنج برای به وجود آمدن برخی معضلات اجتماعی تبدیل کرده است. این محل ۸۰ هکتاری از سال‌ها پیش نام شهرک صابر را به خود گرفته است که براساس آماری که در سال ۹۵ منتشر شد، ۲۷هزار نفر جمعیت دارد. خیابان‌های پر زرق وبرق و فروشگاه‌های لوکس بولوار صیاد شیرازی مشهد را که پشت سر بگذارید، می‌توانید گوشه متفاوتی از حاشیه نشینی و سکونت گاه‌های غیررسمی در بافت فرسوده مشهد را ببینید که قصه‌هایی از جنس درد و رنج را در دل خود پنهان کرده است.
در همان نگاه اول کوچه‌های تنگ و باریک و خانه‌هایی شبیه قوطی کبریت که در دل هم تنیده اند، جلب توجه می‌کند. خانه‌هایی که تنها درِ برخی از آن‌ها تا حدی شکل و شمایل امروزی دارد، اما ساختمان کهنه و فرسوده آن‌ها از به هم ریختگی خاصی حکایت دارد و بار مشکلات ناشی از ساخت وساز‌های شبانه و پنهانی در سایه کم توجهی مسئولان همچنان بر سر ساکنان آوار شده است. مرد جوانی درباره یکی از این معضلات این گونه می‌گوید: شاید حدود ۲ سال پیش بود که طرح اگو برای شهرک صابر تدارک دیده شد و خانه‌ها به سیستم فاضلاب شهری متصل شد، اما خانه‌هایی که چسبیده به هم و در کوچه‌های کم عرض بنا شده بودند، از این امکان محروم ماندند. به شهرداری اعتراض کردیم، توپ را به زمین آب وفاضلاب انداخت. به آب وفاضلاب که مراجعه کردیم، نداشتن کنتور آب و انشعاب‌های غیرمجاز را علت این مسئله اعلام کرد و در ادامه اقدامی صورت نگرفت.

زخم «سالک» در خانه‌ها‌
می‌گویند اگر درِ تک تک خانه‌های اینجا را بزنید، غیرممکن است که دست کم یک نفر از اعضای آن با پشه «سالک» آلوده نشده باشد. زخم‌هایی که گاهی زندگی دخترکان معصوم را برای همیشه تحت تأثیر قرار می‌دهد و همچون پُتکی بر صورتشان فرود می‌آید. یکی از اهالی در این باره می‌گوید: ۲ دختردایی دارم که در «صابر ۴» ساکن هستند. هر ۲ نفرشان کودک بودند که «سالک» صورت یکی و پیشانی دیگری را گزید و با همین نشان‌ها هم ازدواج کردند. میوه فروش محل نیز می‌گوید: اگر مدیر اجازه بدهد، فقط کافی است سری به مدرسه بزنید تا ببینید چه تعدادی از بچه‌ها درگیر این مسئله شده اند. هرچند خدا را شکر، در یکی دو سال اخیر با تمهیدات اتخاذ شده و رفت وروب بموقع محله، ابتلای جدید به سالک خیلی کاهش یافت، اما همچنان یکی از دغدغه‌های خانواده‌های دارای فرزند است. موضوعی که محمدجعفر صادقی، مدیرگروه پیشگیری از بیماری‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم روی آن تأکید دارد و در گزارشی که چند ماه اخیر روی خروجی سایت «وبدا» قرار گرفت به کاهش چشمگیر ابتلا، از ۱۰۶ در هر ۱۰۰ هزار به ۲۸ در هر ۱۰۰ هزار طی یک دهه گذشته اشاره کرده است.

سایه سنگین مواد مخدر بر امنیت
اینجا «صابریک» است. یکی از همسایه‌ها که بیش از ۲۰ سال در این محله سکونت دارد، درباره وضعیت کلی ساکنان می‌گوید: برخی از اهالی برای یک لقمه نان دنبال خلاف رفته اند. خرید و فروش مواد مخدر آن هم از نوع صنعتی، رایج‌ترین معضل این محله است، به گونه‌ای که بعد از ساعت ۷ و ۸ شب کسی جرئت رفت وآمد در معابر را ندارد. به گفته یکی از املاکی ها، نبود امنیت موجب شده است قیمت خانه‌های این محدوده پایین بماند و افراد اصیل و خانواده دار طالب سکونت در شهرک صابر نباشند. این باعث شده گاهی افراد نامناسب برای اجاره خانه مراجعه کنند.

آسفالت وصله پینه شده و نبود پارک بازی
از صابر یک، هرچه به سمت صابر ۲ و ۳ تا ۷ پیش می‌رویم، وضعیت آسفالت و وصله پینه‌های آن بدتر می‌شود و این موضوع بسیاری از ساکنان است که از هزینه‌های تعویض لوازم آسیب‌دیده خودروهایشان به ستوه آمده اند، تا جایی که می‌گویند اگر نیاز نباشد، خودرو را همان ابتدای کوچه‌ها پارک می‌کنند. یکی از اهالی در این باره می‌گوید: مادرم زن سالمندی است که توان بالا و پایین رفتن از سراشیبی غیراستاندارد و آسفالت تکه پاره اینجا را ندارد و هربار برای رفت وآمدش مجبور به استفاده از آژانس یا تاکسی‌های اینترنتی هستیم. اما متأسفانه حتی آژانس‌ها حاضر به بالا آمدن از معابر نیستند، زیرا می‌گویند به جلوبندی ماشینشان آسیب می‌خورد.
این شهرک همچنین حتی یک زمین بازی و فضای ورزشی ندارد و از بوستان مناسبی هم در آن خبری نیست. تنها در کنج ورودی صابر یک، یک تاب و سرسره کنار هم قرار داده شده است که اهالی می‌گویند جواب گوی جمعیت ساکن نیست.

دردسر یخ بندان
این روز‌ها که هوا رو به سردی می‌رود، یخ بندان بعد از بارش برف، نگرانی دیگرشان است و می‌گویند: همین‌طوری هم رفت وآمد از سراشیبی کوچه‌ها سخت است و امکان ندارد بچه‌ها دوچرخه سواری کنند و چندین بار زمین نخورند، چه برسد به اینکه بارندگی شود و برف روی زمین بماند! چون خیلی در معرض تابش نور خورشید نیست، زود یخ‌ می‌زند و تردد در چنین شرایطی سخت است.

لزوم تجمیع املاک شهرک صابر
معاون اجرایی شهرداری منطقه ۹ می‌گوید: شهرداری در شهرک صابر کار‌های خوبی انجام داده است، ازجمله اینکه کال وحشتناک و پردردسری را که هنگام بارندگی موجب می‌شد بیشتر خانه‌ها دچار آب گرفتگی شدید شوند، تا صابر ۲ امتداد داد. آن زمان یعنی حدود ۱۰ سال پیش نزدیک به یک میلیارد تومان هزینه شد و روی کال پوشانده شد و پارک خطی خوبی ایجاد شد. اما درباره نبود پارک و بوستان، اکنون زمینی برای این امر وجود ندارد، وگرنه مشکلی برای ساخت و تجهیز نداریم. فرهاد ذبیحی با اشاره به ابلاغ طرح تفصیلی «نه دره» از یک سال گذشته، اظهار می‌کند: بر این اساس باید برخی قطعه‌ها تجمیع شوند تا شهرداری بتواند در معابر کار کند، اما واقعیت این است که عقب نشینی برای تعریض معابر و جلوگیری از برخی مشکلات شهری مسئله‌ای است که خودِ مردم باید پای کار بیایند و به این باور برسند که داشتن یک واحد خانه مهندسی ساز استاندارد ۷۰ تا ۸۰ متری بهتر از دو و سه واحد غیرمجاز نقلی است که به هر بهانه‌ای ممکن است بر سرشان ویران شود. تا زمانی که مشارکت اهالی نباشد، شهرداری کاری نمی‌تواند بکند.
او ادامه می‌دهد: از آنجا که شیب معابر این محدوده استاندارد نیست، مشکلات زیادی از نظر فنی وجود دارد که مانع انجام برخی زیرساخت‌ها می‌شود. برای نمونه غلتک برای آسفالت نمی‌تواند بالا برود و هر لحظه خطر بزرگی کارگران و راننده ماشین را تهدید می‌کند. ذبیحی به چالش‌های شهرداری در بحث اگو اشاره می‌کند و می‌گوید: ۱۰ سال طول کشید که شهرداری موافقت سازمان‌های مربوط را بگیرد تا در نهایت شرکت آب وفاضلاب برای اجرای اگو به این محله آمد، اما متأسفانه برخی خانواده‌ها همراهی نکردند و همچنان معضل ورود فاضلاب خانگی به معابر به قوت خود باقی است. در صورت مشاهده یا اعلام گزارشی در این باره، براساس ماده ۶۸۸ به این خانوار‌ها اخطار داده می‌شود و اگر برای جمع آوری فاضلاب اقدامی صورت نگیرد، به شورای بهداشت و در نهایت شورای حل اختلاف ارجاع داده می‌شود.
معاون اجرایی شهرداری منطقه ۹ در پاسخ به گله برخی اهالی درباره یکسان نبودن نمک پاشی در همه معابر یخ زده می‌گوید: همه باید همکاری کنند و اگر درخواستی برای نمک پاشی در معابر دیگر وجود دارد، اعلام شود تا در اختیارشان قرار بگیرد.

شهرک صابر پاک سازی می‌شود
جانشین فرماندهی انتظامی مشهد درباره چالش‌های امنیتی شهرک صابر می‌گوید:مناطقی مانند شهرک صابر به دلیل قیمت پایین خانه‌ها به شبکه‌های اقماری و محلی برای نقل مکان خلاف کاران تبدیل شده است.
به گفته سرهنگ محمد طبسی با این حال تلاش مأموران پلیس را نمی‌توان نادیده گرفت، چراکه وضعیت نسبت به گذشته خیلی بهتر شده است، اما هنوز جای کار دارد. معضل روشنایی مسئله دیگری است که این فرمانده پلیس به عنوان یکی از عوامل بروز جرم مطرح می‌کند و می‌گوید: واضح است که هر جا تاریک باشد، وقوع جرم پیش بینی می‌شود و بار‌ها از متولیان امر درخواست شده است، دست کم روشن کردن برخی محله‌های جرم خیز را جدی بگیرند.
جانشین فرماندهی انتظامی مشهد همچنین از برنامه شناسایی پاتوق‌ها و پاک سازی محلات به ویژه شهرک صابر از وجود اراذل و اوباش و فروشندگان مواد مخدر و... خبر می‌دهد و می‌گوید: این موضوع همواره در دستورکار پلیس مشهد قرار دارد و به زودی نتایج آن اطلاع رسانی می‌شود.