رفع ساختاری آب گرفتگی در دستور کار مدیریت‌شهری مشهد

به گزارش شهرآرانیوز؛ برکت و بارش ادامه دارد و آسمان شهر در بیشتر روز‌های این هفته شاهد رحمت خدا بود. تعارف را اگر کنار بگذاریم، در یک جمله همه غافل گیر شده ایم و طبق پیش بینی‌ها شاید انتظار این حجم از بارش برای مشهد را نداشتیم. بر اساس اعلام هواشناسی، قرار است تا آخر این هفته بر حجم بارش‌های متناوب افزوده شود که این بارش‌ها شامل مشهد هم می‌شود؛ بنابراین بارش‌های رگباری مجدد دور از انتظار نیست.

ادامه این پیش بینی‌ها نیز از هشدار سطح نارنجی برای هوای بسیاری از نقاط استان خبر می‌دهد و بر این اساس مشهد قرار است در کنار دوازده شهر دیگر میزبان بیشترین بارش‌ها باشد.

برخی آب گرفتگی‌ها در مشهد طی ایام یاد شده در حالی اتفاق افتاد که سکونتگاه‌های غیررسمی و ساخت و ساز‌های غیرمجاز در برخی مناطق و از جمله حاشیه مشهد از یک سو و ممنوعیت‌های حفاری برای ساخت کانال انتقال آب از سوی دیگر، نقش پررنگی در آب گرفتگی‌های اخیر داشته است؛ ضمن اینکه در دوره‌های گذشته نیز طراحی ظرفیت کانال‌های جمع آوری آب سطحی، طبق اقلیم مشهد، براساس دوره بازگشت بیست تا پنجاه ساله اجرایی شده است و اکنون پاسخگوی این حجم از بارش نیست.

اما وضعیت مشهد در صورت وقوع دوباره بارندگی‌های شدید چگونه خواهد بود و آیا شهر تاب بارش‌های سنگین را دارد؟ به گفته مدیر کل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری مشهد با وجود بارندگی‌های سنگین روز‌های قبل و بعد از عید فطر، هیچ قسمتی از مشهد در هنگام بارندگی بسته نشده است.

سیدمحسن رهنمایی به آماری در مقیاس جهانی اشاره می‌کند و می‌گوید: بارندگی بالاتر از هفت میلی متر در ساعت سنگین محاسبه می‌شود، اما در روز ۱۳‌اردیبهشت شانزده میلی متر بارندگی را طی دو ساعت در ضلع شمالی شهر تجربه کردیم و ۱۴ اردیبهشت نیز با بارندگی ده میلی متری به مدت بیست دقیقه روبه رو شدیم، اما با پیش بینی‌های صورت گرفته، آمادگی مدیریت شهری برای مقابله در اوج خود بود.

اینکه وضعیت بارش در روز‌های یاد شده به حدی بود که شهر ساعت‌های متوالی «قفل» شده و آب افتاده، مسئله‌ای است که در برخی رسانه‌ها به آن پر و بال داده شد، اما واقعیتی که مدیر کل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری به آن اشاره می‌کند این است که کانال‌های طراحی شده شهر‌ها متناسب با اوضاع اقلیمی شهر و دوره بازگشت است وبا این حال این بارندگی خارج از ظرفیت، بیش از بیست دقیقه تجمع آب نداشتیم.

به گفته رهنمایی، در شهر یک میلیون و ۶۵۰‌هزار متر کانال و جوی وجود دارد که ۷۵۰ هزار متر آن پوشیده و بقیه روباز است، اما میزان بارش باران بیشتر از ظرفیت بود و امکان تخلیه آب به صورت لحظه‌ای وجود نداشت.

حرم آب گرفتگی نداشت

آیا کانال‌ها به صورت منظم لای روبی می‌شوند؟ این نیز یکی از نقد‌هایی است که طی روز‌های اخیر در فضای مجازی به آن بال و پر داده شد و با پیش قضاوت، عملکرد مدیریت شهری درباره آن زیر سؤال رفت. دراین باره نیز رهنمایی می‌گوید: لای روبی‌ها در طی سال با اولویت کانال‌های مورد نیاز به طور منظم انجام می‌شود.

وی به این هم اشاره می‌کند که برخلاف برخی اخبار غیرموثق، در اطراف حرم هیچ گونه آب گرفتگی وجود نداشت و انسدادی هم گزارش نشد.

از رفع ساختاری آب گرفتگی چه خبر؟

شاید این پرسشی باشد که خیلی از شهروندان به دنبال اخبار منتشر شده در روز‌های اخیر از خود بپرسند، اما معاون عمران، حمل و نقل و ترافیک شهرداری مشهد به خبرنگار ما می‌گوید: شناسایی نقاط تجمع آب در شهر از سال ۱۳۹۸ آغاز شده و تا پایان سال گذشته حدود دویست نقطه اصلاح و عملیات عمرانی آن اجرا شده است. به گفته سیدخلیل منبتی برای امسال نیز ۲۴۰ میلیارد تومان اعتبار برای جمع آوری آب‌های سطحی پیش بینی شده و قرار است مطالعات رفع آب گرفتگی و بهسازی مسیر برای هجده نقطه دیگر نیز انجام شود.

با توجه به دغدغه ایجاد شده در این باره، پرسش‌ها همچنان ادامه دارد؛ اینکه طبق برخی اخبار، آیا بخش شایان توجهی از شهر آب گرفتگی داشته است؟ پاسخ معاون شهردار در این باره منفی است و می‌گوید: اکنون نهایتا سی مورد نقطه مستعد تجمع آب باقی مانده است که دوازده نقطه از این تعداد در برنامه تملک سال آینده قرار دارد.

معضلی به نام ساخت و ساز‌های غیرمجاز

وی در باره آب گرفتگی در بولوار شاهنامه نیز به برخی معذوریت‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: در این منطقه به دلیل ممنوعیت حفاری، آن هم به علت ملاحظات میراث فرهنگی و گردشگری امکان کانال کشی وجود ندارد و همچنین در محلات بولوار رسالت یا جاده سیمان بیشتر آن‌ها در محدوده شهری قرار ندارند و متولی آن شهرداری مشهد نیست.

سکونتگاه‌های غیرمجاز نیز متهم دیگر برخی آب گرفتگی هاست و معاون شهردار در این باره‌ می‌گوید: در منطقه شهید بسکابادی،  به دلیل نوع ساخت سکونتگاه‌های غیررسمی راه آب در این خیابان‌ها سد شده و همین اتفاق در کال اسماعیل آباد یا فتح آباد نیز می‌افتد.

کاهش ۶۰ درصدی آب گرفتگی در مشهد

معاون خدمات شهری شهرداری مشهد هم با تأیید اینکه ساخت و ساز‌های غیرمجاز به ویژه در حاشیه مشهد معضل مدیریت شهری برای مواردی از این دست است، به خبرنگار ما می‌گوید: چندین عامل در تشدید تجمع آب و آب گرفتگی در معابر‌شهری مؤثر است که طراحی شهری شامل ظرفیت کانال‌های جمع آوری آب سطحی، مهندسی معابر و مسیر‌های روباز جمع آوری آب که با گسترش شهر‌ها به تدریج تبدیل به کانال می‌شود در خط مقدم این موضوع قرار دارد.

علی نجفی می‌افزاید: برای مثال طراحی کانال‌های جمع آوری آب در شهر یزد با مشهد بسیار متفاوت است و همان طور این طراحی و ظرفیت در شهر مشهد با شهری مانند رشت که الگوی بارندگی سالانه آن چند برابر ماست تفاوت دارد.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به این تغییرات اقلیمی، کانال‌ها و مسیر‌های طراحی شده در سال‌های گذشته که براساس دوره بازگشت بیست تا پنجاه ساله اجرایی شده است اکنون پاسخگوی این حجم از بارش نیست، اما با اقداماتی که در دو سه سال گذشته انجام داده ایم، بیش از ۶۰ درصد آب گرفتگی در شهر را کاهش داده ایم و هم اکنون در حال مطالعه برای اصلاح هندسی و عمرانی نقاط باقی مانده هستیم.

تکلیف کانال‌های آب چیست؟

آیا باید برای وضعیت موجود کانال‌ها دست روی دست گذاشت و به امید بارش‌های اندک ماند؟ پاسخ قطعا «خیر» است و معاون خدمات شهری شهردار مشهد در این باره می‌گوید: هم اکنون در طراحی مسیر‌ها به جای دوره بازگشت بارندگی بیست تا پنجاه ساله دوره بازگشت بارندگی صدساله در نظر گرفته شده و در حال اجراست.

نمره قبولی شهرداری

تکلیف وضعیت کنونی، فارغ از برخی برجسته سازی‌های کاذب چیست و چه نمره‌ای باید به عملکرد مدیریت شهری داد؟ اگر از حجم و وسعت نقد‌ها که در پاره‌ای موارد از دایره انصاف نیز خارج می‌شد، بگذریم، فرماندار مشهد درباره عملکرد خادمان شهر برای مقابله با آب گرفتگی‌ها به خبرنگار ما می‌گوید: در بارندگی‌های اخیر گزارشی مبنی بر اینکه در روز‌های یاد شده مردم ناراضی بوده اند، به دست ما نرسیده است. این اتفاق یعنی دستگاه‌های خدمت رسان به وظایف خود درست عمل کرده اند.

محسن داوری می‌افزاید: مردم از وضعیت شهر ناراضی نبودند؛ زیرا در این باره هیچ گونه زنگ و تماس و گلایه‌ای از سوی شهروندان به فرمانداری نرسیده است؛ بنابراین برآورد می‌شود همه دستگاه‌ها به ویژه شهرداری به وظایف خود درست عمل کرده اند.