بازار شیر، هر روز بدتر از دیروز

فرزانه شهامت - «بیابان! بیا شیر بخور.» کلیپی کوتاه و تاثیربرانگیز است. وانت حامل بشکه‌های پلاستیکی صدلیتری شیر، در منطقه‌ای بیابانی توقف کرده است. بشکه‌ها یکی بعد از دیگری، خالی و این مایع سپید، نصیب خار و خاشاک می‌شود. صدای کارگر دامداری شنیده می‌شود که می‌گوید: به حضرت عباس، کرونا با بازار، کاری کرد که جنگ نکرد.

کرونا اوضاع بازار شیر را نه‌فقط در ایران بلکه در دنیا کساد کرده است، ولی وخامت این بازار در کشورمان ریشه‌های داخلی نیز دارد و به تصمیم‌هایی بازمی‌گردد که از چند ماه پیش، درباره آن با مطالبی که در همین صفحه منتشر شد، هشدار داده بودیم. اکنون شرایط انباشت این محصول فاسدشدنی به‌گونه‌ای است که به گفته احمد مقدسی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور، قیمت هر کیلوگرم شیر خام به ۹۰۰ تومان زیر نرخ مصوب نیز رسیده است.

تصمیم جلسه اسفند ستاد تنظیم بازار کشور برای صادرات و کاستن از انباشت شیر خشک کشور نیز به‌دلیل ضعف‌هایی که در گزارش ۲۲ اسفند به آن اشاره کردیم، فایده‌ای نداشته و به اذعان کارشناسان حتی یک کیلوگرم شیرخشک نیز از کشور خارج نشده است.

بنابر مستنداتی که به دستمان رسیده است، مسئولان استان در نوروز امسال قدم‌های متعددی برای برداشتن این فشار از روی دوش دامداران استان برداشته‌اند؛ به‌طور مثال می‌توان به نامه‌های معاون اقتصادی استاندار، معاون تولیدات دامی جهادکشاورزی و رئیس مجمع نمایندگان خراسان رضوی به مسئولان وزارت جهادکشاورزی و صنعت، معدن و تجارت (صمت) اشاره کرد که در آن، خواستار رفع محدودیت‌های مصوبه قبلی و هموار کردن راه صادرات شده‌اند. با وجود این تلاش‌ها، بررسی‌های ما نشان می‌دهد که هنوز گره یادشده باز نشده است، ولی چرا؟

دبیر خانه شیر خراسان رضوی به سوال کوتاه ما، پاسخ مفصلی می‌دهد.

آرش فرزادنیا می‌گوید: بنا بر آمار رسمی، انباشت شیرخشک کشور به‌جای ۱۰ هزار تن که رقمی منطقی به نظر می‌رسد، به ۳۴ هزار تن رسیده است. اعتراض تشکل‌ها و پیگیری‌های استانی و کشوری باعث شد در جلسه ۱۷ فروردین ستاد تنظیم بازار کشور، با برداشته شدن همه محدودیت‌ها، لغو ممنوعیت صادرات شیرخشک، دوباره در دستورکار قرار بگیرد تا صادرکنندگان با وجود مشکلاتی که در بازار‌های هدف به‌وجود آمده است، مازاد شیرخشک را از کشور خارج و ارزآوری کنند، اما خروجی جلسه، آنچه مورد انتظار بود، از کار درنیامد.

او با بیان اینکه طبق بند ۸ مصوبه جلسه، صادرات شیرخشک به میزان ۱۰ هزار تن و صرفا با معرفی وزارت جهادکشاورزی به گمرک ممکن است، می‌گوید: سیر مکاتبات با وزارتخانه و وزارتخانه با گمرک، فرسایشی است. ما از پنجم فروردین نامه‌نگاری‌هایمان را آغاز و برای خروج شیرخشک مازاد از استان، اعلام آمادگی کرده‌ایم، اما هنوز هیچ پاسخ مکتوبی دریافت نکرده‌ایم. فرصت پیش از نوروز را به‌دلیل آن مصوبه نیم‌بند، از دست دادیم و اکنون هم درگیر کاغذبازی اداری شده‌ایم.

به گفته وی، وضعیت مازاد شیر در خراسان رضوی بغرنج‌تر است؛ چون سهم انواع شیر در سبد تولیدات صنایع لبنی، در خور توجه است و کاهش مصرف آن به‌دلیل شیوع کرونا تاثیر منفی خود را بیشتر نشان می‌دهد.

کاهش فروش شیر سنتی نیز مزید بر علت شده است. دبیر خانه شیر استان با بیان اینکه اکنون صادرات ۲ هزارتن شیرخشک مازاد استان، معطل پاسخ وزارتخانه است، می‌گوید: با این کندی در تصمیم‌گیری‌ها آن‌هم در سال جهش تولید، دامداران به‌جای برنامه‌ریزی برای افزایش تولید به‌دلیل زیان‌دهی، ناگزیر به رقیق کردن جیره‌های غذایی و کشتار دام مولد روی آورده‌اند.