جنبش مجازی حمایت از قدس، شیوه نوین اثرگذاری اجتماعی

علی صمدی جوان/شهرآرانیوز، دکتر علی یوسفی درباره برگزارنشدن روز قدس امسال به علت کرونا گفت: به هر حال کرونا رویدادی است که کشور ما را درگیر خود کرده است و باعث محدود شدن بسیاری از فعالیت‌های متداول ما شده است.

یوسفی ادامه می‌دهد: مهم‌ترین مسئله‌ای که امروز با آن مواجهیم، این است که باتوجه‌به برپانشدن روز قدس، آیا به‌دلیل رعایت‌نکردن فاصله‌گذاری اجتماعی، می‌توانیم اثرگذاری اجتماعی خود را نادیده بگیریم؟
وی می‌افزاید: روز قدس فرصت جدیدی برای بهره‌مندی از فضایی است که از رهگذر آن بتوانیم با خلق یک جنبش مجازی به نفع مردم و جامعه زیر فشار فلسطین، اثرگذاری اجتماعی و ضدصهیونیستی ایران را نشان دهیم؛ بنابراین معتقدم استفاده از این فضا و تطبیق آن با ارزش‌ها و آرمان‌های روز قدس، سرعت انتشار گفتمان ضدصهیونیستی ما را افزایش خواهد داد.

دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد به ساختار محتوایی روز قدس امسال اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: روز قدس با شرایط امسال، روز گفتگو محوری است؛ زیرا آنچه منتشر می‌شود، پیام‌ها، تصاویر و کلیپ‌هایی است که با تنوع بسیار زیاد در دسترس همگان قرار می‌گیرد. در واقع سرعت بهره‌مندی از گفتگو‌های بین‌شهری و بین‌نسلی، در آن واحد به وجود می‌آید و مانند راهپیمایی‌ها نیست که نهایت اخبار، ما را از جریان‌های کشور مطلع کند.

استاد جامعه‌شناسی سیاسی خاطرنشان می‌کند: تبلیغات رسمی و پوشش‌های رسانه‌ای که دولت و حاکمیت جمهوری اسلامی برای چنین رویدادی در نظر گرفته‌اند، قطعا مفید است، اما معتقدم دستگاه رسانه‌ای حاکمیت می‌تواند بخشی از وظایف خود را به تشکل‌های اجتماعی واگذار کند؛ زیرا نیروی محرک آنچه که به‌عنوان شتاب‌دهنده‌های اجتماعی از آن یاد می‌شود، در اختیار این تشکل‌هاست و از آنجا که روز قدس در زمره مناسبت‌های مردمی قرار می‌گیرد، هرچه مشارکت اجتماعی بالاتر باشد، اثرگذاری اجتماعی نیز بالا خواهد رفت.

یوسفی به رسالت‌های برگرفته از این روز اشاره می‌کند و می‌گوید: مسئولیت اجتماعی، سیاسی و دینی، بن‌مایه‌های اصلی روز قدس است که در افزایش و پویایی نقش مردم و مشارکت آنان در جنبش مؤثر است. ناگفته پیداست که هر اجتماع و گفت‌وگویی که به‌صورت حضوری و چهره‌به‌چهره یا در مقابل صفوف منظم شکل بگیرد، اثرگذاری آنی و محکم‌تری دارد. اما وقتی صحبت از محدودیت می‌شود، اجتناب‌ناپذیربودن شرایط را نشان می‌دهد و روز قدس، نمادی از آگاهی‌بخشی با وجود محدودیت‌هاست.

معاون سابق امور فرهنگی دانشگاه فردوسی مشهد درباره اینکه بهره‌مندی از فضای مجازی برای گرامیداشت روز قدس تنها راهکار کنونی است یا خیر، می‌گوید: به‌یقین تنها گزینه ما نیست. اما در واقع بهترین گزینه ما محسوب می‌شود و اگر دقت کرده باشید، کلیدواژه گفت‌وگوی ما اثرگذاری اجتماعی است و باید از راه‌های مختلف به آن دست یابیم.

یوسفی ظرفیت به وجود آمده امسال را بی‌سابقه توصیف می‌کند و می‌گوید: ظرفیتی که فضای مجازی برای گرامیداشت این روز سیاسی‌اجتماعی در اختیار ما می‌گذارد، سابقه چندانی در تجمعات مدنی و سیاسی ما ندارد و همین نکته، روز قدس امسال را متمایز خواهد کرد. اینکه از این ظرفیت چگونه استفاده کنیم، به سامان‌دهی و سازمان‌دهی خودمان بازمی‌گردد و هر شخص به اندازه سهم خود می‌تواند در بزرگ‌ترین رویداد ضدصهیونیستی جهان مشارکت کند.

دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد درباره بازی‌گردانان صحنه جدید مبارزه با اسرائیل می‌گوید: فضای مجازی بستری جوان‌پسند و تا حدی تخصصی است. نسل جوان نیز که البته دوستدار حق و عدالت است و به‌طبع دوستدار فلسطین نیز می‌باشد، بازی‌گردان تخصصی روز جمعه است و این نیز یکی دیگر از وجوه تمایز روز قدس ۹۹ است.

یوسفی در پاسخ به اینکه آینده راهپیمایی‌های ملی در ایران با وجود همه‌گیری کرونا چه خواهد شد، می‌گوید: قطعا اگر شرایط به همین شکل تداوم یابد، باید از ایجاد تجمعات پرازدحام پرهیز کرد. اما اگر شرایط به وضع گذشته بازگردد، شکل‌گیری لایه‌های اجتماعی که هر قشری بتواند در آن مشارکت کند، امری ضروری است. به هرحال کرونا علتی شده است تا برخی گزینه‌های همیشگی ما از دستورکار خارج شود. اما باید بدانیم روابط مجازی هیچ‌گاه جای مناسبات فیزیکی را نخواهد گرفت.

این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه، رواج نماد‌ها در روز جهانی قدس را از نظر دور نداشت و گفت: به‌طبع فضای مجازی تنها وسیله ابراز انزجار ملی از صهیونیسم نخواهد بود و راهکار‌های دیگری برای ابراز همدردی و دل‌جویی با ملت مظلوم فلسطین وجود خواهد داشت. اکنون نمی‌توان به‌صورت رسمی از آن نماد‌ها نام برد، اما شیوه‌هایی، چون بانگ اللّه اکبر که در جریان پیروزی انقلاب اسلامی ایران بسیار کاربرد داشت یا رژه پرچم‌ها و خودروها، طوری که فاصله‌گذاری اجتماعی نیز رعایت شود، می‌تواند در زمره مهم‌ترین نماد‌های روز جهانی قدس به کمک فضای مجازی بیاید.