میز خدمت محرم، برنامه‌ریزی سوگواری‌های عاشورایی مشهد در «حسینیه‌­ای به وسعت یک شهر»

فرزانه شهامت | شهرآرانیوز - میدان شهدا، ساعت ۱۰:۱۵ دقیقه. با خورشیدی که با همه توانش دارد می‌تابد، ردی از خنکای صبح به جا نمانده است. تا به خودت بیایی، از عرض خیابان شلوغ و لابه لای همهمه خودرو‌های عجول، عبور کرده ای. سیاه پوشی ورودی مجتمع، زودتر از نام «مجتمع شمس»، حک شده روی سردر آن، محل نمایشگاه را نشانت می‌دهد. چند لحظه مقابل در، مکث و آدم‌هایی را تماشا می‌کنی که بی توجه به اطرافشان، وارد و خارج می‌شوند. انگار که وقتشان برای انجام کاری مهم، تنگ است. بنر‌های «امیری حسین و نعم الامیر» یادت می‌آورد که به محرم رسیده ایم.

درِ شیشه‌ای مجتمع باز می‌شود و نوحه باسم کربلایی به استقبال می‌آید. با «هَلابیکُم یا زُوّاری» گفتن هایش، خاطرات خاک خورده پیاده روی اربعین و حسرتی که کرونا در این دو سال به دل بسیاری از زائران امام حسین (ع) گذاشته است، زنده می‌شود. در کسری از ثانیه از دنیای بیرون، مشغله‌ها و نگرانی‌های ناتمامش جدا می‌شوی و به «حسینیه‌ای به وسعت یک شهر» قدم می‌گذاری.

همه اتفاقات خوب یک نمایشگاه

واحد‌های مجتمع، به غرفه‌های نمایشگاه، تغییر کاربری داده اند. شورای هیئات مذهبی، فروشگاه مواد غذایی، اقلام بهداشتی، اداره کل اوقاف و امور خیریه، ... عبارت‌هایی است که روی سردر هر کدام نوشته شده است. هر گوشه از سالن طبقه همکف هم میز‌ها و صندلی‌هایی گذاشته شده است که منقوش به عبارت منطقه یک، دو، سه و... است. در نگاه اول، غرفه‌ها بی ارتباط به نظر می‌رسد. چند دقیقه‌ای که سر و گوش آب می‌دهی، ارتباط این غرفه‌ها را متوجه می‌شوی.

غرفه شورای هیئات مذهبی که از همه شلوغ‌تر است و هفت هشت نفری، ماسک به صورت، برای ورود به آن، منتظرند، شروع حرکت در این نمایشگاه است. نمایندگان هیئت‌های مذهبی بعد از ارائه مدارک و احراز هویت ازسوی شورا، مجوز مکتوب برگزاری مراسم عزاداری ایام محرم در فضای باز را دریافت می‌کنند. بعد به کارشناسان اجتماعی مناطق مختلف شهری که با فاصله، پشت میز‌ها نشسته اند، مراجعه می‌کنند و از امکاناتی که شهرداری برای حمایت از هیئات مذهبی تدارک دیده است، مطلع می‌شوند. غرفه آن سوی مجتمع که مربوط به اوقاف است هم از نقاط نسبتا پرازدحام است که کارکردش را کمی بعدتر متوجه می‌شویم.

هدایای مذهبی، لباس مشکی مردانه، اقلام عزدارای، کتیبه، محصولات نرم افزاری و طراحی و چاپ بنر، غرفه‌هایی است که در طبقه منهای یک جانمایی شده است و مخاطبان خودش را دارد.
طرفداران مکتب امام حسین (ع) که برای اقامه عزای حضرت در این روز‌های قرمز کرونایی، پیش قدم شده اند و مسئولیت خطیر رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی را به عهده گرفته اند، به تیپ خاصی محدود نمی‌شوند. از روحانیون، تا جوان‌های اسپرت پوش، دنیادیده‌هایی با مو‌های جوگندمی، کامل مرد‌هایی با عرقچین سبز و موسپید‌های عصا به دست؛ همه جوره اش را می‌شود در حسینیه‌ای به وسعت یک شهر دید.

نخستین تجربه

جست وخیز‌های کودکانه شان لابه لای همهمه بزرگ تر‌ها زود به چشم می‌آید. ده پانزده تا پسربچه ده دوازده ساله اند با پلاستیک‌هایی در دست شامل کتیبه‌های مشکی. یکی شان را که اسمش را هم نگفت، کنار می‌کشی و می‌پرسی کنار مدیران هیئت ها، چه کار می‌کنید؟ انگار که می‌خواهد دکلمه بخواند، دو دستش را پشت سرش قلاب می‌کند و می‌گوید که دانش آموز دبستان رشاد است و با آقامعلم آمده است خرید. این کتیبه‌ها را هم برای خانه‌ها و مراسم عزاداری مدرسه شان می‌خواهند.

کمی آن سوتر سید مجتبی منتظری، معاون شهردار و رئیس سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد را می‌بینیم که بی تشریفات و باعجله، غرفه‌ها را بازدید و از نزدیک وضعیت را بررسی می‌کند. بعد هم معاون فرهنگی خود را در محل نمایشگاه می‌گذارد و خارج می‌شود.

یوسف اسماعیل زاده، معاون فرهنگی هنری سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد، مختصر و مفید می‌گوید: هر سال دهه اول محرم، هیئات مذهبی بین ادارات مختلف از سازمان تبلیغات اسلامی و شورای هیئات مذهبی تا اوقاف، شهرداری و... در رفت وآمد و سردرگم بودند. امسال برای تکریم هیئت‌ها و سرعت گرفتن کارهایشان، این نمایشگاه را راه اندازی کردیم که نوعی میز خدمت است و در آن به جز دستگاه‌های مربوط، نیاز‌های مختلف هیئت‌های مذهبی با ارائه تخفیف‌هایی دیده شده است.

او این نکته را هم می‌گوید که مشارکت دستگاه‌ها در حد حمایت است و عزای اباعبدا... با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، مثل همیشه مردمی انجام می‌شود.

آن طورکه اسماعیل زاده بیان می‌کند، این نمایشگاه با رویکردی متفاوت تا پایان محرم و صفر دایر است. فعلا کمک به برگزاری مراسم اولویت دارد و پس از آن، از ظرفیت مجموعه‌های مردمی و برگزارکننده پویش‌ها استفاده می‌شود. هدف هم یک چیز است؛ کمک به تعمیق مفاهیم نهضت حسینی.

در گوشه دیگر نمایشگاه، حجت الاسلام محمد صفرپور، رئیس اداره ناحیه یک اوقاف مشهد، را می‌بینی که با حالتی بین دویدن و راه رفتن، بین غرفه‌ها رفت وآمد می‌کند. با برگه‌هایی در دست، اصرار دارد که خودش کار‌ها را پیگیری کند تا سرعت بگیرد. حاج آقا که مدیریت عمده موقوفات شهر در اداره متبوع اوست، کوتاه می‌گوید که برخی موقوفات، منطبق با برگزاری مراسم عزاداری در دهه محرم و صفر است. از محل عواید آن‌ها به هیئت‌های مذهبی که مورد تأیید شورای هیئات باشند، کمک مختصری در حد چند کیسه برنج می‌شود.

برآورد او این است که امسال این همراهی‌ها در قالب طرح شمیم حسینی به یک میلیارد تومان بالغ شود. این همکاری و کمک، مشمول حدود ۱۳۰ مسجد در حاشیه شهر و قاسم آباد نیز می‌شود؛ به شرط آنکه معرفی مسئول پهنه، زیر نظر ستاد سامان دهی حاشیه شهر را داشته باشند.

او می‌گوید هیئت‌هایی که مُبلغ نداشته باشند می‌توانند با هماهنگی سازمان تبلیغات، سخنران انتخاب کنند که هزینه آن از محل موقوفات مربوط تأمین می‌شود.

نمونه آشکار حمایت از حرکت‌های مردمی

مهدی ناصحی
نایب رئیس شورای شهر مشهد

مدیریت شهری نباید هیچ دخالتی در مدل اداره هیئت‌های مذهبی و برپایی مناسبت‌های مذهبی داشته باشد، مداخله صرفا باید به عنوان پشتیبانی و حمایت از حرکت‌های مردمی صورت گیرد؛ زیرا ثبات هزارساله در برپایی عزای امام حسین (ع) به خاطر مردم محور بودن آن است.

شهرداری حداقل فعالیت را در حوزه اجرایی عهده دار شود تا از این طریق مردم بتوانند به تکالیف خود در برپایی عزای حسینی عمل کنند. براساس تأکیدات شورای شهر، شهرداری از امسال نقش پشتیبان برنامه‌های این چنینی را ایفا خواهد کرد و نه مجری؛ برپایی نمایشگاه «حسینیه‌ای به وسعت شهر» مصداق آشکار همین رویکرد و نگاه است.

عزای امام حسین (ع)؛ عرصه پیوند مردم و مدیریت شهری

فاطمه سلیمی
عضو هیئت رئیسه شورای شهر مشهد

کار‌های فرهنگی، روح شهر است و از سوی دیگر فعالیت‌های مردمی، به ویژه در حوزه فرهنگی باید در دل مردم شکل بگیرد. نمایشگاه «حسینیه‌ای به وسعت شهر» برپایه رویکرد تسهیلگری مدیریت شهری مشهد و حمایت از فعالیت هاو ظرفیت‌های مردمی است.

یکی از شعار‌های شورای ششم شهر مشهد، همین مردم محور بودن است و یکی از عرصه‌های پیوند مردم و مدیریت شهری همین عزای امام حسین (ع) است. همچنین حضور هیئات مذهبی و برپایی مراسم عزاداری در میدان شهدا یادآور پیوند بین انقلاب اسلامی و محرم الحرام و قیام عاشوراست.

سبک زندگی حسینی، الگوی مدینه رضوی

سیدحسین‌علوی مقدم
عضو شورای شهر مشهد

سبک زندگی حسینی باید الگوی مدینه رضوی و پایتخت معنوی ایران اسلامی باشد. اصحاب عاشورایی امام حسین (ع) الگوی همه انسان ها، در همه عصر‌ها هستند؛ از ابوالفضل العباس (ع)، اسوه آب و ادب و الگوی وفاداری، تا حضرت زینب (س)، بانوی صبر و شکیبایی. امروزه ضرورت شناخت هرچه بیشتر امام حسین (ع) و یاران باوفای ایشان و نزدیک شدن به سیره و سخنان حسینی، بیش از هر زمانی احساس می‌شود. درواقع قدرت نرم جمهوری اسلامی، ریشه در همین فرهنگ عاشورا دارد. این روز‌ها مشهدمقدس، حسینیه‌ای به وسعت شهر است که هر گوشه اش دل‌ها را به کاروان عاشورا پیوند می‌دهد.