منظر صوتی در فضای شهری

صدا‌ها دیده نمی‌شوند و، چون ناخودآگاه و به مرور زمان گوش آدمی به آن‌ها عادت می‌کند، شاید اثرات و تبعات آن هم تا بروز اختلال در شنوایی احساس نشود. یکی از مسائل مهم شهرنشینی و ماشینی شدن زندگی انسان، آلودگی صوتی است؛ امر مهمی که علاوه بر اثرگذاری بر سلامت جسمی انسان، روح و روان وی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و آرامش را از آدمی سلب می‌کند. احتمالا زمانی که عبارت آلودگی شهر‌ها را می‌شنوید، ذهن شما متوجه موضوعاتی همچون آلودگی هوا، ریزگرد‌ها یا فاضلاب می‌شود.

اما آلودگی نامرئی در شهر‌ها فراتر از آنچه در هوا و آب است، نیز وجود دارد. آلودگی صوتی و سروصدایی که ما هر روز با آن زندگی می‌کنیم، یک مشکل فزاینده است و بر شنوایی ما تأثیر می‌گذارد و سلامت روانی مان را تهدید می‌کند. مدیریت شهری وظیفه دارد با درنظر گرفتن مؤلفه‌های شنیداری، عوامل اجتماعی و کالبدی و نیز کیفیت ادراک شده صدا‌ها در گام‌های زیر به طراحی منظر صوتی بپردازد:

اول: شناخت و بررسی مؤلفه‌های شنیداری منظر صوتی فضای شهری (آنتروفونی، بیوفونی، ژئوفونی)

دوم: شناخت و بررسی مؤلفه‌های غیرشنیداری مؤثر بر منظر صوتی (عوامل فیزیکی، طبیعی، اجتماعی)

سوم: شناخت و بررسی سنجه‌های کمی و کیفی منظر صوتی (نشانه ها، سیگنال‌ها و ریتم‌های صوتی)

چهارم: ارائه نتایج تحلیلی و دسته بندی‌های تفصیلی و مشخص کردن کمیت و کیفیت منظر صوتی مدنظر

متاسفانه صوت و منظر صوتی به عنوان بخش مهمی از منظر شهری، در طراحی و برنامه ریزی شهری کمتر محل توجه قرار می‌گیرد، این درحالی است که شهر‌ها با سرعت درحال گسترش هستند و به دنبال آن، ظهور پدیده ترافیک و سایر عوامل آلاینده صوتی محیطی، منظری آشفته ایجاد می‌کند. افزایش کیفیت منظر صوتی از طریق اقدامات زیر محقق می‌شود:

کاهش در منبع صوتی: شامل عایق کاری منبع صوتی و تعیین استاندارد‌هایی برای کنترل صدا

کاهش در مسیر انتشار: شامل ایجاد فاصله از منبع، پوشش صدا، تجهیزات کنترل صدا و...

طراحی جاذب‌های صوتی: شامل استفاده از بتن و آسفالت متخلخل، استفاده از درختچه‌های پهن برگ، مبلمان شهری چوبی و...

اقدامات مدیریتی: شامل تعیین محدودیت تردد سواره، اصلاح کاربری ها، تعیین محدودیت زمانی عملکرد‌ها

افزایش کیفیت منظر بصری: شامل بهبود نورپردازی، تقویت نشانه‌های شهری، منظر فضای سبز خوشایند، رنگ پردازی مناسب و...

حفاظت و تقویت اصوات خوشایند: شامل استفاده از صدای آب، افزایش حضور پرندگان و...

ایجاد و تقویت ریتم‌ها و هارمونی: شامل نشانه‌های صوتی ازقبیل حذف اصوات نامناسب و ایجاد ریتم‌های شنیداری ارزشمند

علاوه بر اقدامات مدیریتی و زیربنایی مدیریت شهری برای اصلاح منظر صوتی، شهروندان نیز وظیفه دارند در این زمینه با اقداماتی نظیر معاینه فنی و استفاده از بوق‌های استاندارد خودروها، تولید نکردن صدا‌های نابهنجار و اقداماتی دیگر از این دست، در این راستا مشارکت کنند.