نام گذاری ما را متوجه عناصر هویتی شهر می‌کند

آنچه به نظر من می‌آید، از منظر هویت شهری است. یکی از عناصر اصلی که زندگی شهری با آن روبه روست، پدیده‌ای به نام هویت شهری است. یعنی احساس تعلقی است که افراد به شهرشان یا بستری دارند که در آن زندگی می‌کنند. در دوسه دهه گذشته که مشهد در مسیر توسعه قرار گرفته، بسیاری از عناصر هویت شهری اش را از دست داده و هویت شهری اش با اختلال روبه رو شده است.

شاید این نوع عملکرد‌ها کمک کند که توجه به شهر مشهد به عنوان کلیتی که بیش از ۳ میلیون شهروند در آن زندگی می‌کنند، در کانون توجه قرار بگیرد. این کلیت از عناصر گوناگونی تشکیل شده است و باید به همه آن توجه شود و نباید فقط در یک اسم بمانیم. عناصر فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و مدیریتی وقتی همه در کنار هم قرار می‌گیرند، با آن ساختار کالبدی، درنهایت چیزی به نام مشهد ساخته می‌شود؛ بنابراین شکل گیری هویت شهری قوی بر مبنای عناصر اجتماعی قوی می‌تواند کمک کند که زندگی در مشهد سرزندگی خاصی داشته باشد که بر مبنای آن شهری پویا و سرزنده داشته باشیم.

با این شرح، نام گذاری‌ها می‌تواند کمک کند از محلی که در آن زندگی می‌کنیم، نگاه دقیق‌تر و علمی تری به دست آوریم. مشهد در این چند دهه که از توسعه شهری اش می‌گذرد، خیلی از عناصر کالبدی مثل خانه‌های قدیمی و راسته‌های تاریخی را از دست داده است؛ یعنی عناصری که مشهدی بودن را تعریف می‌کردند. یک عنصر فرهنگی مهم برای شهر مشهد لهجه مشهدی است.

این‌ها عناصری هستند که شهر مشهد را‌ می‌سازند. مشهد فقط به خیابان و ساختمان محدود نیست، بلکه مشهد شهری است با روابط اجتماعی و فرهنگی و بسیاری موارد دیگر و البته ابرعنصری به اسم زیارت که مجموعه‌ای به اسم مشهد را‌ می‌سازند؛ بنابراین نام گذاری ما را متوجه این عناصر می‌کند. مثلا روی لهجه مشهدی کار کنیم و به آن بها بدهیم، کلاس اجتماعی آن را بالا ببریم و باعث شویم که این عنصر هویتی برای آیندگان حفظ شود. چون با این روندی که در حال پیشروی است، مشهد خیلی از عناصر هویتی ملموس و غیرملموس خود در یکی دو دهه گذشته را از دست خواهدداد. یعنی مواردی که با عنوان مشهدی باید از آن یاد کنیم، در حال کم رنگ شدن است و این نام گذاری کمک می‌کند که بافت تاریخی و سنت‌های تاریخی شهر مشهد را حفظ کنیم.

اگر عناصر هویتی رها شوند، با توجه به فرایند مدرنیته دنیا، ممکن است از یاد بروند یا قدرتشان را از دست بدهند. این‌ها پشتوانه‌های فرهنگی و فکری ما در این شهر هستند و اگر نابود شوند، ممکن است آسیب‌های زیادی را در حوزه تعامل آدم‌ها ایجاد کنند. شهر‌های دیگر توانستند به بهانه روزشان برخی عناصر هویتی خود را حفظ کنند.

از طرف دیگر، وقتی مهاجران زیادی به شهر داریم، یعنی اینکه عناصر فرهنگی زیادی به شهر وارد می‌شوند و از آن سو ممکن است از طریق فرایند اشاعه فرهنگی، عناصر فرهنگی خود را از دست بدهید. مشهد باید بتواند مهاجران را در خودش ادغام یا مشهدی کند. نام گذاری می‌تواند غفلت‌های چند سال گذشته در حوزه‌های گوناگون را پوشش دهد تا عناصر را خوب بشناسد و تقویت کند.