مصدومیت ۹ نفر در تصادف شبانه در محور نیشابور - مشهد (۱۷ مرداد ۱۴۰۴) ۳۰ مصدوم در پی خروج قطار از ریل در مسیر کرمان _ زرند (۱۷ مرداد ۱۴۰۴) مأمور پلیس آستانه اشرفیه در درگیری با قاتل مسلح یه شهادت رسید (۱۷ مرداد ۱۴۰۴) قطار تهران - کرمان از ریل خارج شد (۱۷ مرداد ۱۴۰۴) زلزله تربت‌جام خسارت نداشت (۱۶ مرداد ۱۴۰۴) زلزله تربت جام را لرزاند (۱۶ مرداد ۱۴۰۴) ۴ شرور تهران با شلیک پلیس دستگیر شدند زلزله تهران را لرزاند | واکنش موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران به اعلام نشدن زمین لرزه (۱۶ مرداد ۱۴۰۴) کلثوم اکبری قاتل ۱۱ شوهر در دادگاه | ماجرای قتل‌ها چه بود؟ نوروفیدبک برای چه کسانی مناسب است - 5 متخصص زبده نوروفیدبک قوچان، خنک‌ترین شهر ایران در بامداد امروز (۱۶ مرداد ۱۴۰۴) غرب استان تهران لرزید (۱۶ مرداد ۱۴۰۴) تسکین درد‌های معده و روده با این دانه تابستانی استفاده از دم‍پایی در پیاده روی اربعین مناسب نیست هشدار وزارت بهداشت نسبت به مخاطرات تابش مستقیم نور خورشید شرایط دریافت مستمری توسط بازماندگان + نحوه محاسبه میزان مستمری تمامی امتحانات علوم پزشکی دانشگاه آزاد حضوری شد وزیر آموزش و پرورش در مشهد: شهادت حق شهید کاظمی بود و حیف بود که این مقام نصیب او نشود ۷ زائر ایرانی در تصادف ون با تریلی در ناصریه عراق مصدوم شدند (۱۶ مرداد ۱۴۰۴) ۵۷۰۰ مجروح در جنگ اخیر | وزیر بهداشت خواستار پیگیری بین‌المللی جنایات رژیم صهیونیستی شد شروع اعزام‌های حج عمره از ابتدای شهریور | حضور پررنگ بانوان در لیست زائران وزیر آموزش و پرورش: بازنشستگان ۱۴۰۳ در اولویت پرداخت پاداش قرار دارند | پیگیری قرارداد کار معین معلمان خرید خدمات بیشترین علت نیاز زائران به امدادرسانی در پیاده‌روی اربعین، تصادفات جاده‌ای است پیش‌بینی هواشناسی امروز (۱۶ مرداد ۱۴۰۴) | کاهش نسبی دما در شمال و غرب کشور سازمان هواپیمایی کشوری درباره‌ی تهیه بلیت پرواز‌های اربعین اطلاعیه صادر کرد آیا شیرین‌کننده‌های غذایی، بلوغ را در کودکان تسریع می‌کنند؟ چگونه احساس تشنگی را در پیاده‌روی اربعین کاهش دهیم؟ بهترین زمان مصرف چای سبز برای لاغری چه موقع است؟ خدمات ویژه مجهزترین بیمارستان سیار کشور در عمود ٩٨٩
سرخط خبرها

درباره مقبره معروف «جغتین گیسور» گناباد

  • کد خبر: ۱۴۹۹۸۰
  • ۲۳ بهمن ۱۴۰۱ - ۱۵:۳۸
درباره مقبره معروف «جغتین گیسور» گناباد
یک پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی گفت: برخی این بنا را آرامگاه «جغتای» پسر چنگیزخان مغول پنداشته‌اند، برخی آن را به شاهزاده‌ای ایرانی و برخی نیز آرامگاه را متعلق به شخصیتی بزرگ و صاحب منصب نسبت داده‌اند.

به گزارش شهرآرانیوز، رجبعلی لباف‌خانیکی اظهار کرد: در فاصله ۵ کیلومتری روستای گیسور واقع در ۷۲ کیلومتری شمال ‌شرق شهر گناباد محوطه‌ای باستانی گسترده شده که علاوه بر آب‌انبار، قلعه و نشانه‌هایی از اقامتگاهی احتمالی و کهن، بنای زیبای آجری و نیمه ویرانی بر فراز سکویی قرار گرفته که به «مقبره جغتین» معروف است.

وی اضافه کرد: در مورد نام‌گذاری این بنا نظریه‌های متعدد و متفاوتی وجود دارد. برخی این بنا را آرامگاه «جغتای» پسر چنگیزخان مغول پنداشته‌اند، برخی آن را به شاهزاده‌ای ایرانی و برخی نیز آرامگاه را متعلق به شخصیتی بزرگ و صاحب منصب نسبت داده‌اند. اما به این دلیل که نظریات فاقد مستندات هستند باید گفت که تا حدودی نامعتبرند.

لباف‌خانیکی عنوان کرد: اگر با مراجعه به فرهنگ لغات، واژه «جغتای» و «جغتین» را ریشه‌یابی کنیم، شاید به این نتیجه برسیم که «جغتین» یک اسم عام یا اسم فاعل است نه اسم شخص زیرا واژه «جُغ» را که کلمه‌ای ترکی است، الوار و تیر و «اتی» را پرتاب معنی کرده‌اند. همچنین گفته شده که واژه «جُغاتی» به معنی «تیرانداز» بوده که با حذف و اضافاتی در فارسی، جغتای و جغتین شده است.

این پژوهشگر خراسانی ادامه داد: در صورتی که این استدلال را بپذیریم می‌توانیم فرض کنیم که این بنا آرامگاه یا بنای یادبودی برای شخصیت واقعی یا اسطوره‌ای مانند «آرش کمانگیر» بوده است. کما اینکه برخی گیسور را به «گیو» و وقایع شاهنامه ارتباط داده و واژه «گیسور» را به استناد گفته استاد «بهرام فروشی»، «جایگاه آتش کیانی» معنی کرده‌اند و از وجود آتشکده‌ای در آن حوالی خبر داده‌اند.

لباف‌خانیکی خاطرنشان کرد: در هر صورت این سازه معتبر و زیبا متعلق به عصر ایلخانی و احتمالا دورانی است که گناباد مرکز قهستان بوده و «امیر عبدالله مولائی» و پسرش «امیر محمد» و دیگر مولاییان بیش از ۶۰ سال از آغاز قرن هشتم هجری قمری، از گناباد بر سرتاسر قهستان حکم می‌راندند. بنابراین بنای زیبا و اشرافی «جغتین» می‌تواند با گناباد آن دوران تناسب داشته باشد.

وی گفت: مقبره جغتین از نوع بناهای چهارطاقی گنبدداری به شیوه معماری رازی بوده که بر فراز سردابه‌ای تدفینی ساخته شده و با بنای ایلخانی «امام‌زاده جعفر» قم قابل مقایسه است. فضای داخلی آن مربع با قاعده ۶/۸۰ متر و نمای خارجی آن ۸ ضلعی است.

این باستان‌شناس خراسانی ادامه داد: در میانه هر یک از اضلاع چهارگانه ، ایوانچه‌ای به عرض۳، عمق ۲و ارتفاع ۵ متر ساخته شده و بر میانه دیوار انتهایی هر یک از ایوان‌ها یک درگاهی به عرض ۱/۱۰ متر به درون راه می‌یابد. بر فراز هر درگاهی پنجره‌ای به عنوان نورگیر به ارتفاع ۲متر و هم عرض با درگاه ورودی با طاق هلالی کم خیز ایجاد شده است.

لباف‌خانیکی اضافه کرد: همچنین بر پخی چهار گوشه بنا ۴ طاق‌نما به عمق ۵۰ سانتیمتر تعبیه شده و در مجموع نمای خارجی بنا ۸ ضلعی شده است.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی عنوان کرد: پوشش ایوان‌های چهارگانه و طاق‌نماها با حرکت آرام و خمش دیوارهای طرفین به صورت ضربی و جناقی اجرا شده است. در داخل بنا نیز با اجرای فیلگوش‌ها قاعده ۴ ضلعی به ۸ ضلعی تبدیل و ساقه در قامت منشور ۸ ضلعی گنبد آجری عرقچین را به دوش کشیده است.

لباف‌خانیکی تصریح کرد: در حال حاضر کتیبه یا تزئیناتی در بنا وجود ندارد، اما رویه داخلی ساقه گنبد به گونه‌ای تجهیز شده که بتواند زمینه کمربند تزیینی یا کتیبه باشد. تناسبات و تقارنی که در بنا اعمال شده آن را شکیل و متوازن جلوه داده است.

وی اظهار کرد: «برنارد اوکین» به جهاتی مقبره جغتین را با برخی از بناهای دوره تیموری مقایسه کرده، اما با توجه به شیوه و ساختار کلی بنا به احتمال زیاد می‌توان بنیاد آن را به دوران ایلخانی نسبت داد.

لباف‌خانیکی گفت: مقبره آجری جغتین گیسور در طول زمان بسیار آسیب دیده و پوشش گنبدی و فیلگوش‌ها فرو ریخته و اگر چه اخیرا اقداماتی جهت مرمت و تثبیت بنا صورت گرفته، اما کافی نبوده و این بنای زیبا همچنان آسیب‌پذیر و نیازمند اقدامات ایمنی بیشتری است.

وی یاداور شد: مقبره جغتین گیسور در تاریخ  ۲۹ آذر سال ۱۳۷۵به شماره ۱۸۰۵ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

منبع: ایسنا

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->