غربت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) و زائر حقیقی آن حضرت

حضرت امام علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) هشتمین امام شیعیان است. قبل از حضرت رضا (ع) جریان امامت فرازونشیب‌هایی داشت و پس از شهادت هر امامی تا امامت امام بعد از او، مدعیان فراوانی پیدا می‌شدند که ادعای امامت می‌کردند و به همین دلیل، قبل از امامت حضرت رضا (ع) نیز جریانات و مدعیان دروغین فراوانی رخ نمودند و جریان‌های فرقه‌سازی و مهدویت به معنای عام، زیاد نمود پیدا کرد.

اما از زمان حضرت رضا (ع) تعداد این جریان‌ها کمتر شد و کسانی که به وجود آن حضرت اعتقاد داشتند و امامت ایشان را پذیرفته بودند، شیعیان خالص تلقی می‌شدند، بنابراین معتقدان به امامت آن حضرت، بسیار اندک شدند و امام درمیان دوستان خود غریب واقع شدند؛ چنان‌که امام‌صادق (ع) فرموده‌اند: «نوه من در سرزمین خراسان و در شهری که به توس شهرت دارد، کشته (شهید) می‌شود.کسی که او را در آن شهر زیارت کند درحالی‌که عارف به حقش باشد، من خودم دست او را می‌گیرم و در بهشت واردش می‌کنم؛ هرچند اهل کبیره باشد».

راوی می‌گوید از آن حضرت سؤال کردم: «فدایت بشوم! چگونه عارف به حقش باید بود؟» فرمودند: «اینکه بداند آن حضرت اطاعتش واجب است و بداند که او غریب بوده و شهید است. کسی که او را زیارت کند درحالی‌که حقش را به‌درستی بشناسد، خدای‌تعالی اجر هفتاد شهیدی که در رکاب رسول خدا (ص) شهید شده‌اند، به او عنایت می‌کند».

در روایت دیگری وارد شده است که امام‌صادق (ع) فرمودند: «یُقْتَلُ لِهَذَا وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَى مَوْلَانَا مُوسَى (ع) وَلَدٌ بِطُوسَ لَا یَزُورُهُ مِنْ شِیعَتِنَا إِلَّا الْأَنْدَرُ فَالْأَنْدَرُ؛ برای این فرزندم [با دست مبارک خود به امام موسی‌کاظم (ع) اشاره می‌کردند]، فرزندی هست که در توس به شهادت می‌رسد و از شیعیان ما کسی او را زیارت نمی‌کند، مگر بسیار اندک».

همچنین در بخشی از خبری که مرحوم صدوق در عیون‌اخبارالرضا از خود امام‌رضا (ع) نقل کرده است، آن حضرت در نزدیکی قبر هارون، خطی را ترسیم کردند و فرمودند: «اینجا تربت من است و در همین‌جا دفن می‌شوم و خدای تعالی به‌زودی این مکان را محل آمدوشد شیعیان و دوستداران من قرار می‌دهد. به خدا قسم زیارت نمی‌کند مرا زائری از اینان و به من سلام نمی‌کند، مگر آنکه غفران خدای تعالی و رحمتش به‌واسطه شفاعت ما برای او واجب می‌شود».

همچنین از جناب عبدالعظیم حسنی (ع) نقل شده است: «به محضر امام‌جواد (ع) رسیدم و به آن حضرت گفتم من میان زیارت قبر حضرت سیدالشهدا (ع) و قبر پدر شما حضرت علی‌بن‌موسی (ع) در توس، متحیر و مردد هستم، نظر شما چیست (کدام را زیارت کنم؟) حضرت جواد (ع) فرمودند شما در جای خود بمانید و بعد داخل اتاقی رفتند و سپس خارج شدند و درحالی‌که اشک بر گونه‌های مبارک جاری بود، فرمودند: زوار قبر اباعبدا... لحسین (ع) بسیار زیاد هستند، ولی زوار قبر پدر من در توس، بسیار اندک».

نزدیک به همین معنا از ابن‌مهزیار نیز نقل شده است که می‌گوید: «از حضرت محمدبن‌علی‌بن‌موسی (ع) سؤال کردم فدایت شوم زیارت حضرت رضا (ع) افضل است یا زیارت حضرت سیدالشهدا (ع)؟ آن حضرت فرمودند: زیارت پدرم افضل است و این بدان سبب است که حضرت اباعبد‌ا... الحسین (ع) را همه مردم زیارت می‌کنند و پدر مرا تنها خواص شیعه زیارت می‌کنند». صاحب کتاب «کامل‌الزیارات» سه دلیل برای تفسیر این روایت و روایت پیشین بیان می‌کند و می‌نویسد: «شاید این اختصاص به این زمان داشته باشد؛ چون شیعه رغبت چندانی به زیارت آن حضرت ندارند، مگر تنها خواص شیعه؛ کسانی که فضل زیارتش را می‌شناسند».

با این تحلیل در هر زمانی، امامی از حضرات ائمه (ع) زائر اندکی دارند که ثواب زیارتشان، بسیار زیاد خواهد بود یا شاید، چون حتی مخالفان و غیرشیعه هم حضرت سیدالشهدا (ع) را زیارت می‌کنند، ولی درباره حضرت رضا (ع)، تنها خواص که شیعه هستند، آن حضرت را زیارت می‌کنند و شاید هم معناى این دسته روایات، این باشد که از فرقه‌های شیعه تنها کسانی حضرت رضا (ع) را زیارت می‌کنند که قائل به امامت تمام ائمه باشند؛ زیرا کسی که قائل به امامت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) بوده باشد، درحقیقت قائل به امامت همه حضرات ائمه (ع) بعد از آن حضرت تا امامت دوازدهمین آن‌هاست؛ زیرا مذاهب و فرق بعد از امام‌رضا (ع)، بسیار اندک است و آنچه هم ظهور پیدا کرده است، بعد از زمانی اندک در سریع‌ترین زمان نابود شده و هیچ اثری از آنان باقی نمانده است؛ به همین دلیل بعد از حضرت رضا (ع)، فرقه و گروهی مدعی امامت یا نداریم یا در سریع‌ترین زمان نابوده شده است، پس دلیل اینکه آن حضرت را غریب‌الغربا نامیده‌اند و خطاب می‌کنند، هم به‌دلیل نشناختن حق حضرت است و هم به‌دلیل زائر اندک ایشان. هر چند در حال حاضر بارگاه مطهر رضوی، سالانه پذیرای زائران زیادی است.