پلاسکو و نمادسازی شبکه‌ای

نماد را گاهی نمی‌سازند. یک سازه قدیمی هم می‌تواند به یک نماد تبدیل شود. یک حادثه هم می‌تواند فرایند طولانی نمادسازی را بسیار کوتاه کند. حتی به تعریف نماد‌های دیگر در یک راستا هم کار را گسترش دهد. مثل آتشی که در ساختمان پلاسکو افتاد. واپسین روز دی ۱۳۹۵ بود که اولین آسمان خراش خاورمیانه گرفتار شعله‌های لهیب کشیده آتش شد. سه و نیم ساعت سوخت و فروریخت. همه به یاد داریم. آن‌هایی هم که فراموش کردند با اولین حروفی که کلمه پلاسکو را بسازند، یادشان می‌آید ماجرا را. ماجرایی که خیلی فراتر از حادثه در ذهن‌ها ثبت شد. موضوع حیاتی ساختمان‌های ناایمن را در صدر اخبار قرار داد.

در همه شهر‌ها نگاه به این سازه‌ها با، اما و اگر روبه رو شد. سیاهه کردند نام این بنا‌ها را تا با ایمن سازی به سفید سازی فهرست بپردازند، اما چه کردند و «علی الارض» چه اتفاقی افتاد را باید با رصد شهر به شهر توضیح داد. آنچه می‌توان گفت در همین مشهد خود ما با وجود تکانه‌های اولیه‌ای که در ذهن ایجاد شد و بر صفحات کاغذ طرح گردید، فرایندِ ایمن سازی ناکامل و اقدامات به حد کمال نرسید. حال و روز دیگر شهر‌ها هم گمان نمی‌کنم بهتر از ما باشد. سخت گیری‌های بایسته انجام شد.

باید بیش از این باشد تا آن ماجرای تلخ دوباره تکرار نشود. نام نمی‌برم، اما در کلام مردم نام برخی اماکن به این صفتِ هولناکِ ناایمن و پلاسکویی تعریف می‌شود. این هم یعنی زاده شدن احساس ناامنی که آثار تخریبی اش بر روح و روان جامعه از خود ناامنی هم بیشتر است. پلاسکو نماد ساختمان‌های پیر و ناایمن شد، اما ما را با یک نماد خوب هم روبه رو کرد؛ مردانِ آتش. قهرمانانی که از جان گذشتند تا پهلوانی را نمادی نو باشند.

آتش نشانان غیرتمندی که در شرحشان باید همه کلمات خوب را به بیان صفات خوب به کار گرفت تا بتوان اندکی عظمت کارشان را توصیف کرد. در حادثه پلاسکو، «سیاوش» وار به دل آتش زدند تا با نجات جان هم وطنان خود نشان دهنده سلامت فرهنگ ایرانی و اسلامی باشند. این نماد در ادبیات اجتماعی، سیاسی هم به وام گرفته شد تا نسبت به اعتماد عمومی به گاه هشدار گفته شود که اگر مراقبت نکنیم، اعتماد اجتماعی، چون پلاسکو فرو خواهد پاشید. ان شاءا... هرگز چنین نشود.

ما سرمایه اجتماعی خود را ذره ذره جمع کرده ایم. مراقبت خواهیم کرد تا چنین نشود. یک ان شاءا.. دیگر؛ متولیان امور مراقبت خواهند کرد تا سازه‌های ناایمن در کمترین زمان ایمن سازی شوند؛ و باز یک ان شاءا.. تازه؛ برای ارتقای امکانات آتش نشانی و به روز سازی ظرفیت‌ها همت و برای بهتر شدن حال آتش نشانان کوشش خواهد شد تا به حق خود برسند و در بزنگاه حادثه، حدیث سلامت بخوانند برای مردم. باری پلاسکو نماد شد.

هم برای توجه دادن به بناها، هم برای دیدن آتش نشانان، هم برای توجه دادن به سرمایه‌های اجتماعی و هم همدلی مردم به گاه به درد آوردن عضوی از پیکر اجتماع و. این نماد را درست ببینیم تا نهاد‌های سلامت ساز و سلام آفرین در جامعه رونق بگیرد، ان شاءا...!